- Η Εθνική Στρατηγική για τη βία ανηλίκων έχει ξεκινήσει με νέα μέτρα πρόληψης και αντιμετώπισης.
- Περιλαμβάνει επιμόρφωση εκπαιδευτικών, προσλήψεις ψυχολόγων και πιλοτικά προγράμματα ψυχικής υγείας.
- Σημαντικές καθυστερήσεις παρατηρούνται σε μέτρα όπως η νομική προστασία εκπαιδευτικών και η ξεχωριστή κράτηση ανηλίκων.
- Η υποστελέχωση των κοινωνικών υπηρεσιών και η γραφειοκρατία αποτελούν βασικά εμπόδια στην αποτελεσματική εφαρμογή.
Η Εθνική Στρατηγική για την Πρόληψη της Βίας και την Αντιμετώπιση της Παραβατικότητας Ανηλίκων βρίσκεται σε φάση υλοποίησης, με την εφαρμογή νέων αναμορφωτικών μέτρων, την ευρεία επιμόρφωση εκπαιδευτικών και την έναρξη πιλοτικών προγραμμάτων ψυχικής υγείας για εφήβους. Ωστόσο, η πρόεδρος της συντακτικής επιτροπής, Βασιλική Αρτινοπούλου, αναγνωρίζει ότι σημαντικές εκκρεμότητες παραμένουν, όπως η νομική προστασία των εκπαιδευτικών και η ενίσχυση του θεσμικού πλαισίου.
Η αντιμετώπιση της αυξανόμενης βίας και παραβατικότητας ανηλίκων στην Ελλάδα αποτελεί μία από τις κορυφαίες κοινωνικές προτεραιότητες, ωθώντας στην ανάπτυξη και εφαρμογή μιας ολοκληρωμένης Εθνικής Στρατηγικής. Αυτή η πρωτοβουλία έρχεται ως απάντηση στην ανοδική τάση των βίαιων επεισοδίων μεταξύ παιδιών και εφήβων τα τελευταία χρόνια, με στόχο τη μείωση των φαινομένων και την κοινωνική επανένταξη των εμπλεκομένων.
Οι πρώτες δράσεις της Εθνικής Στρατηγικής
Η Εθνική Στρατηγική για την Πρόληψη της Βίας και την Αντιμετώπιση της Παραβατικότητας Ανηλίκων, η οποία παρουσιάστηκε στις 5 Μαΐου και καλύπτει την περίοδο 2025-2030, έχει ήδη αρχίσει να υλοποιείται σταδιακά. Όπως αναφέρει στην «Κ» η πρόεδρος της επιτροπής που συνέταξε τη Στρατηγική και καθηγήτρια Εγκληματολογίας, Βασιλική Αρτινοπούλου, αρκετές δράσεις αναμένεται να ολοκληρωθούν πριν από τη λήξη του 2025. Μεταξύ αυτών, περιλαμβάνεται η ευρεία επιμόρφωση εκπαιδευτικών, στελεχών Εκπαίδευσης, ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών, με στόχο την πρόληψη και την αποτελεσματική διαχείριση περιστατικών βίας εντός του σχολικού περιβάλλοντος. Παράλληλα, έχει ολοκληρωθεί η πρόσληψη ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών για το τρέχον σχολικό έτος, οι οποίοι τοποθετούνται σε συγκεκριμένες ομάδες σχολικών μονάδων.
Μέτρα πρόληψης και αντιμετώπισης
Στον πυλώνα της αντιμετώπισης της παραβατικότητας, εισήχθησαν νέα αναμορφωτικά μέτρα εντός του 2025. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η παρακολούθηση πολιτιστικών δράσεων από ανήλικους παραβάτες ηλικίας 12 ετών και άνω, σε μουσεία, μνημεία και αρχαιολογικούς χώρους, καθώς και η συνεργασία με αθλητικούς φορείς. Σύμφωνα με την κ. Αρτινοπούλου, το μέτρο αποσκοπεί στην κοινωνική επανένταξη και την ψυχοκοινωνική ενδυνάμωση των εφήβων. Επίσης, έχει ολοκληρωθεί το Ενιαίο Εθνικό Πρωτόκολλο Διαχείρισης Περιστατικών Σεξουαλικής Κακοποίησης Ανηλίκων, το οποίο περιλαμβάνει όλα τα βήματα για την ταχεία διερεύνηση και καταγραφή τέτοιων περιπτώσεων, με τη δημοσιοποίησή του να αναμένεται σύντομα. Τον Ιανουάριο του 2026, θα ξεκινήσει ένα ψυχοεκπαιδευτικό πρόγραμμα σε σχολεία της Θεσσαλονίκης και της Αθήνας, εποπτευόμενο από το Τμήμα Ψυχολογίας του Παντείου και το Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής.
Οι σημαντικές εκκρεμότητες και καθυστερήσεις
Προτεινόμενο Ειδική αστυνομική επιχείρηση στον Δήμο Δέλτα για την παραβατικότητα ανηλίκων
Παρά την πρόοδο σε ορισμένους τομείς, η υλοποίηση της Στρατηγικής αντιμετωπίζει σημαντικές καθυστερήσεις σε κρίσιμα μέτρα. Ένα από αυτά είναι η ενίσχυση του θεσμικού πλαισίου για τη νομική προστασία των εκπαιδευτικών που αναφέρουν περιστατικά ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού, ένα μέτρο που έπρεπε να ολοκληρωθεί εντός του 2025. Αντίστοιχα, καθυστέρηση παρατηρείται στην αντικατάσταση της αποβολής με κοινωνική εργασία για μαθητές Γυμνασίου και Λυκείου, καθώς και στην προσθήκη διατάξεων στη σωφρονιστική νομοθεσία για την ξεχωριστή κράτηση ανηλίκων 15-18 ετών, η οποία προβλεπόταν επίσης για φέτος. Επιπλέον, η εγκύκλιος για την ενίσχυση του ρόλου των σχολικών συμβούλων στην αντιμετώπιση της ενδοσχολικής βίας, αν και προβλέπεται για το σχολικό έτος 2025-2026, δεν έχει ακόμα αποσταλεί.
Οι προκλήσεις στην υλοποίηση: Υποστελέχωση και γραφειοκρατία
Η κ. Αρτινοπούλου υπογραμμίζει ότι βασικό πρόβλημα στην υλοποίηση της Στρατηγικής είναι η υποστελέχωση των κοινωνικών υπηρεσιών των δήμων και της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας, κάτι που εμποδίζει την αποτελεσματική πρόληψη της βίας στους ανηλίκους. «Οι υπηρεσίες αυτές προσφέρουν κοινωνική και ψυχολογική υποστήριξη και πρέπει να ενισχυθούν με ανθρώπινο δυναμικό», δήλωσε χαρακτηριστικά. Την ίδια ανησυχία μοιράζονται και οι επιμελητές ανηλίκων, των οποίων οι υπηρεσίες είναι επίσης υποστελεχωμένες, οδηγώντας σε καθυστερήσεις στην απονομή δικαιοσύνης. Ο Ανδρέας Καργόπουλος, γενικός γραμματέας της ΟΛΜΕ, επισημαίνει ότι η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών είναι θετική αλλά δεν αρκεί, καθώς υπάρχει έλλειψη μόνιμου προσωπικού και το πρόβλημα των ασφυκτικά γεμάτων σχολικών τάξεων παραμένει άλυτο. Παρόμοια άποψη εκφράζει και ο Νίκος Ανταμπούφης, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Σχολικών Συμβούλων, τονίζοντας ότι η έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού και το βάρος της γραφειοκρατίας δεν θα επιτρέψουν την επίτευξη των αναμενόμενων αποτελεσμάτων, παρότι ο ρόλος τους στην αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας είναι κρίσιμος.
Η επόμενη μέρα για την αντιμετώπιση της βίας ανηλίκων
Η Εθνική Στρατηγική, παρά τις αρχικές επιτυχίες στην ενεργοποίηση συγκεκριμένων δράσεων, βρίσκεται αντιμέτωπη με δομικές προκλήσεις που απαιτούν συστηματική προσπάθεια και ενίσχυση πόρων. Η έναρξη ψυχοεκπαιδευτικών προγραμμάτων σε σχολεία της Θεσσαλονίκης και της Αθήνας τον Ιανουάριο του 2026, καθώς και η συνέχιση των πιλοτικών προγραμμάτων όπως το Connect Thessaloniki και το It’s up to youth, αναμένεται να προσφέρουν πολύτιμες καλές πρακτικές. Ωστόσο, η επίλυση των ζητημάτων υποστελέχωσης και η επιτάχυνση των εκκρεμών θεσμικών αλλαγών είναι καθοριστικής σημασίας για την πλήρη και αποτελεσματική εφαρμογή του σχεδίου και τη δημιουργία ενός ασφαλέστερου περιβάλλοντος για τους ανηλίκους.
