ΕΘΑΑΕ: Μόνο ένας στους δύο φοιτητές ολοκληρώνει εγκαίρως τις σπουδές του

Η ετήσια έκθεση της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ) για το 2024 αποκαλύπτει ότι μόνο το 49,9% των εγγεγραμμένων φοιτητών στα ελληνικά ΑΕΙ είναι ενεργοί, συμμετέχοντας κανονικά στις εξετάσεις. Την ίδια στιγμή, η Ελλάδα καταγράφει την υψηλότερη αναλογία νέων εκτός εκπαίδευσης και εργασίας (NEETs) στην Ευρωπαϊκή Ένωση, γεγονός που επιβάλλει την άμεση λήψη μέτρων για τη διασύνδεση των σπουδών με την οικονομία.

Η παρούσα χαρτογράφηση της ΕΘΑΑΕ δεν αποτελεί απλώς μια στατιστική καταγραφή, αλλά μια αποτύπωση των δομικών αδυναμιών που ταλανίζουν το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα εδώ και δεκαετίες. Η εξέλιξη αυτή έρχεται ως συνέχεια της συζήτησης για τους αιώνιους φοιτητές και την ανάγκη εκσυγχρονισμού των προγραμμάτων σπουδών, σε μια περίοδο που η αγορά εργασίας απαιτεί ταχύτερη προσαρμογή και εξειδικευμένες δεξιότητες.

Η ακτινογραφία των «ενεργών» φοιτητών

Σύμφωνα με τα στοιχεία που επιδόθηκαν στην ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας, η διάρκεια των προπτυχιακών σπουδών στην Ελλάδα κυμαίνεται από 4 έως 6 χρόνια. Ωστόσο, το 75,8% των αποφοίτων αποτυγχάνει να ολοκληρώσει τις υποχρεώσεις του στον ελάχιστο προβλεπόμενο χρόνο. Το πρόβλημα εντείνεται από το γεγονός ότι πολλοί νέοι ιεραρχούν πλέον τις εμπειρίες και όχι την καριέρα, γεγονός που αντικατοπτρίζεται στη χαμηλή συνέπεια σε συγκεκριμένα επιστημονικά πεδία.

Οι τομείς της εκπαίδευσης και των επιστημών υγείας παρουσιάζουν τα υψηλότερα ποσοστά ενεργών φοιτητών, ενώ στον αντίποδα βρίσκονται οι φυσικές επιστήμες, τα μαθηματικά και η νομική. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, κανένας απόφοιτος δεν ολοκλήρωσε τις σπουδές του ακριβώς στα τέσσερα έτη, αναδεικνύοντας τις ιδιαιτερότητες ορισμένων σχολών.

Οι επιδόσεις των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων

Η έκθεση αναδεικνύει σημαντικές αποκλίσεις μεταξύ των ιδρυμάτων. Το Πάντειο Πανεπιστήμιο (39,9%), το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας (35%) και το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας (34,8%) καταγράφουν τις καλύτερες επιδόσεις στην έγκαιρη αποφοίτηση. Αντίθετα, έξι ΑΕΙ έχουν ποσοστό αποφοίτων σε κανονική διάρκεια μικρότερο του 10%, γεγονός που θέτει ερωτήματα για την αποτελεσματικότητα των διοικητικών μονάδων τους στη στήριξη των σπουδαστών.

Η πρόκληση των νέων NEETs στην Ελλάδα

Η Ελλάδα κατέχει τη χειρότερη επίδοση στην Ε.Ε. των «27» όσον αφορά τους νέους ηλικίας 15-34 ετών που βρίσκονται εκτός εκπαίδευσης, απασχόλησης ή κατάρτισης (NEETs). Το ποσοστό για το 2024 ανέρχεται σε 18,4%, έναντι του ευρωπαϊκού μέσου όρου που είναι 10,6%. Παρά τη βελτίωση κατά 5,7 ποσοστιαίες μονάδες από το 2021, η απόσταση από τον ευρωπαϊκό στόχο του 9% για το 2030 παραμένει μεγάλη.

Οικονομικοί κύκλοι επισημαίνουν ότι η καθυστέρηση στην αποφοίτηση και η αποχή από την εργασία στερούν από το ΑΕΠ σημαντικούς πόρους, καθώς το εργατικό δυναμικό εισέρχεται στην παραγωγή με μειωμένη δυναμική και απαξιωμένες δεξιότητες. Η τάση αυτή συνδέεται άμεσα και με τη ζήτηση για μεταπτυχιακές σπουδές, οι οποίες θεωρούνται πλέον απαραίτητες για την επιβίωση στον επαγγελματικό στίβο.

Οι πέντε προτάσεις για την επιτάχυνση των σπουδών

Για την αντιμετώπιση του φαινομένου, η ΕΘΑΑΕ προτείνει μια δέσμη πέντε μέτρων που εστιάζουν στην ενθάρρυνση των φοιτητών και την αναβάθμιση των υπηρεσιών υποστήριξης. Μεταξύ αυτών ξεχωρίζουν η συστηματική παρακολούθηση των επιδόσεων μέσω τεχνολογίας, η ενίσχυση του ρόλου του ακαδημαϊκού συμβούλου και η σαφέστερη αποτύπωση των προγραμμάτων σπουδών με βάση τις πιστωτικές μονάδες.

Η επόμενη μέρα για την τριτοβάθμια εκπαίδευση εξαρτάται από την ικανότητα των ιδρυμάτων να ιχνηλατήσουν τους λόγους της καθυστέρησης και να προσφέρουν κίνητρα για την έγκαιρη ολοκλήρωση του κύκλου σπουδών, διασφαλίζοντας έτσι καλύτερες αμοιβές και βελτιωμένη απασχολησιμότητα για τους νέους αποφοίτους.