ΕΣΑμεΑ: Αποκαλυπτικά στοιχεία για τον εργασιακό αποκλεισμό και την οικονομική ανασφάλεια ατόμων με αναπηρία

Το 1ο Τακτικό Βαρόμετρο Δικαιωμάτων του Παρατηρητηρίου Θεμάτων Αναπηρίας της ΕΣΑμεΑ, που παρουσιάστηκε την 1η Δεκεμβρίου, αποκαλύπτει μια ανησυχητική εικόνα για τις συνθήκες διαβίωσης των ατόμων με αναπηρία στην Ελλάδα. Η έρευνα καταγράφει σημαντικά εμπόδια στην προσβασιμότητα, χαμηλή συμμετοχή στην αγορά εργασίας, οικονομική ασφυξία και ελλιπή προστασία από τη βία, οδηγώντας πολλούς στον κοινωνικό αποκλεισμό και την οικονομική πίεση.

Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια των διαχρονικών προσπαθειών για την ανάδειξη των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία και υπογραμμίζει την επείγουσα ανάγκη για ουσιαστικές παρεμβάσεις. Το 1ο Τακτικό Βαρόμετρο Δικαιωμάτων της ΕΣΑμεΑ, που παρουσιάστηκε χθες, την 1η Δεκεμβρίου, με αφορμή τη Διεθνή Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία, αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο για την κατανόηση των πραγματικών συνθηκών που βιώνουν χιλιάδες πολίτες στην Ελλάδα.

Η αποκαλυπτική εικόνα της έρευνας

Η έρευνα, στην οποία συμμετείχαν 2.716 άτομα με αναπηρία, χρόνιες ή σπάνιες παθήσεις από όλη την Ελλάδα, είναι η πρώτη που αποτυπώνει με τόσο αναλυτικό τρόπο τις ανάγκες και τα προβλήματα αυτής της πληθυσμιακής ομάδας. Τα στοιχεία αναδεικνύουν τις μεγάλες ελλείψεις στην υποστήριξη και τις σοβαρές δυσκολίες στην καθημερινότητα, που συχνά οδηγούν στον κοινωνικό αποκλεισμό.

Εμπόδια στην προσβασιμότητα και έλλειψη υποστήριξης

Ως προς την προσβασιμότητα, η έρευνα έδειξε ότι 6 στα 10 άτομα συναντούν συχνά εμπόδια σε δημόσιες υπηρεσίες, δομές υγείας και κοινόχρηστους χώρους. Ένα 72% δεν διαθέτει υποστηρικτική τεχνολογία για πρόσβαση στο διαδίκτυο, ενώ 8 στους δέκα βασίζονται στην οικογένεια για βασικές καθημερινές ανάγκες. Μόνο το 3,3% έχει πρόσβαση σε Προσωπικό Βοηθό, μια υπηρεσία καθοριστικής σημασίας για την ανεξάρτητη διαβίωση.

Εργασιακός αποκλεισμός και οικονομική ασφυξία

Η αγορά εργασίας παραμένει ένας τομέας με σοβαρό αποκλεισμό για μεγάλη μερίδα ατόμων με αναπηρία. Το 82% των νέων δεν έχουν εργαστεί ποτέ. Ειδικότερα, στις ηλικίες 35 έως 54 ετών εργάζεται μόλις το 44,3%, ενώ από όσους δηλώνουν σοβαρή αναπηρία απασχολείται μόνο το 33%. Στο οικονομικό σκέλος, η κατάσταση είναι εξίσου δύσκολη: ένα 25% ζει με οικογενειακό εισόδημα έως 600 ευρώ τον μήνα, ενώ το 75% έχει ατομικό εισόδημα χαμηλότερο από 675 ευρώ. Για όσους έχουν σοβαρή αναπηρία, το ποσό πέφτει κάτω από τα 600 ευρώ.

Επιπλέον, 4 στους 10 έχουν επιπλέον μηνιαία επιβάρυνση άνω των 300 ευρώ για ανάγκες που σχετίζονται με την υγεία τους, γεγονός που καθιστά την οικονομική τους πίεση ασφυκτική. Αυτά τα στοιχεία έρχονται σε αντίθεση με τις προσπάθειες για ενίσχυση, όπως το επίδομα των 250 ευρώ που καταβάλλεται σε άτομα με αναπηρία, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για πιο ολοκληρωμένα μέτρα στήριξης.

Ανησυχία για την προστασία από τη βία και την έλλειψη δικαιοσύνης

Ο τομέας της ασφάλειας και της δικαιοσύνης αναδεικνύει επίσης σοβαρά προβλήματα. 7 στους 10 θεωρούν ότι δεν απολαμβάνουν αποτελεσματική προστασία των νόμων και της δικαιοσύνης. Τέσσερις στους δέκα αναφέρουν ότι κατά τα τελευταία τρία χρόνια έχουν βιώσει κάποια μορφή βίας ή παρενόχλησης, με το 4% να κάνει λόγο για σωματική ή σεξουαλική βία και περίπου το 25% για ψυχολογική ή συναισθηματική βία. Ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι ότι το ένα τέταρτο των θυμάτων δεν το έχει αναφέρει σε κανέναν.

Νομικοί κύκλοι επισημαίνουν ότι η έλλειψη καταγγελιών οφείλεται συχνά σε φόβο, έλλειψη εμπιστοσύνης στους θεσμούς ή αδυναμία πρόσβασης σε νομική βοήθεια. Αυτή η κατάσταση δημιουργεί ένα περιβάλλον ανασφάλειας και υπονομεύει την αξιοπρέπεια των ατόμων με αναπηρία.

Ελλείψεις στον μηχανισμό έκτακτης ανάγκης

Η έρευνα αποκάλυψε επίσης σοβαρά κενά στην προστασία των ατόμων με αναπηρία σε περιόδους κρίσης. Το 11,4% των συμμετεχόντων βρέθηκε αντιμέτωπο με κατάσταση έκτακτης ανάγκης (πλημμύρα, σεισμό, πυρκαγιά) τα τελευταία δύο χρόνια. Από αυτούς, τα τρία τέταρτα δεν έλαβαν έγκαιρα βοήθεια και υποστήριξη, γεγονός που αναδεικνύει την ανάγκη για ενίσχυση του μηχανισμού πολιτικής προστασίας για τους πιο ευάλωτους πολίτες.

Η προειδοποίηση του προέδρου της ΕΣΑμεΑ

Ο πρόεδρος της ΕΣΑμεΑ, Ιωάννης Βαρδακαστάνης, σχετικά με τα ευρήματα της έρευνας, ανέφερε ότι «βρισκόμαστε σε έναν νέο ιστορικό κύκλο όπου η ποικιλομορφία και η ισότητα υποχωρούν». Ο ίδιος συμπλήρωσε πως η δυσανεξία απέναντι στα δικαιώματα γίνεται εμφανής στις πολιτικές και στους προϋπολογισμούς της ΕΕ και των κρατών-μελών. Προειδοποίησε ότι η περικοπή πόρων για την προσβασιμότητα και τη συμπερίληψη απειλεί να ανατρέψει την πρόοδο των τελευταίων ετών, καθώς η ελληνική κοινωνία δεν έχει ακόμη ενσωματώσει πλήρως την αναπηρία ως μέρος της ανθρώπινης ποικιλομορφίας.

Οι αντιδράσεις και τα επόμενα βήματα

Τα ευρήματα της έρευνας αναμένεται να προκαλέσουν έντονες συζητήσεις και να πιέσουν για την άμεση λήψη μέτρων από την πολιτεία. Η ΕΣΑμεΑ, ως βασικός εκπρόσωπος των ατόμων με αναπηρία, θα συνεχίσει να διεκδικεί την πλήρη εφαρμογή των διεθνών συμβάσεων και την υιοθέτηση πολιτικών που θα διασφαλίζουν την ισότιμη συμμετοχή και την αξιοπρεπή διαβίωση όλων των πολιτών. Η ανάγκη για ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και της προστασίας των ευάλωτων ομάδων παραμένει επιτακτική.