Έρευνα: Η νεολαία στην Ελλάδα δείχνει ανοχή στη διαφθορά και το ρουσφέτι

Περισσότεροι από οκτώ στους δέκα Έλληνες (83%) θεωρούν ότι υπάρχουν φαινόμενα διαφθοράς στη χώρα, με το 38% να έχει αντιληφθεί περιστατικό τους τελευταίους 12 μήνες. Μια πανελλαδική έρευνα της Palmos Analysis για την Εθνική Αρχή Διαφάνειας (ΕΑΔ), που παρουσιάζει η «Κ», αποκαλύπτει ότι η νεολαία έως 24 ετών είναι ιδιαίτερα ανεκτική στο ρουσφέτι, ειδικά για μεταθέσεις στον στρατό, εμφανίζοντας έναν πιο κυνικό αλλά και ρεαλιστικό τρόπο σκέψης.

Η στάση των πολιτών απέναντι στη διαφθορά, οι αντιλήψεις τους και οι προτάσεις για την καταπολέμησή της αποτελούν διαχρονικά κρίσιμα ζητήματα για την ελληνική κοινωνία και την ενίσχυση του κράτους δικαίου. Η παρούσα έρευνα έρχεται να αναδείξει όχι μόνο τη γενικευμένη αίσθηση διαφθοράς, αλλά και τις διαφορετικές προσεγγίσεις μεταξύ των γενεών, με ιδιαίτερη έμφαση στην ανοχή των νέων σε πρακτικές που παραδοσιακά στιγματίζονται.

Η γενικευμένη αντίληψη περί διαφθοράς στην Ελλάδα

Σύμφωνα με την πανελλαδική έρευνα της Palmos Analysis για την Εθνική Αρχή Διαφάνειας (ΕΑΔ), η οποία δημοσιοποιήθηκε σήμερα στο 5ο Φόρουμ Ακεραιότητας, η συντριπτική πλειονότητα των Ελλήνων, συγκεκριμένα το 83% (έναντι 84% το 2024), πιστεύει ότι τα φαινόμενα διαφθοράς στην Ελλάδα είναι σε πολύ ή αρκετά μεγάλο βαθμό. Αξίζει να σημειωθεί ότι το ποσοστό όσων τα θεωρούν «πολύ μεγάλο» έχει αυξηθεί στο 56% από 48% πέρυσι. Επιπλέον, περισσότεροι από ένας στους τρεις πολίτες (38%) δηλώνουν ότι αντιλήφθηκαν κάποιο περιστατικό διαφθοράς τους τελευταίους 12 μήνες, ποσοστό που είναι αυξημένο σε σχέση με το 36% του 2024 και εμφανίζεται ιδιαίτερα υψηλό στην Αττική (42%) και στον οικονομικά ενεργό πληθυσμό.

Η στάση των νέων και η ανοχή στο ρουσφέτι

Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα ευρήματα της έρευνας είναι η στάση της νεολαίας. Οι νέοι έως 24 ετών παρουσιάζονται πολύ ανεκτικοί στο «ρουσφέτι», ειδικά όσον αφορά την παρέμβαση για μετάθεση σε καλύτερη θέση στον στρατό. Γενικότερα, οι νέοι δείχνουν να είναι λιγότερο αυστηροί και περισσότερο ρεαλιστές και ειλικρινείς στις αντιλήψεις τους για τη γενικευμένη διαφθορά. Όπως ανέφερε στην «Κ» ο Πασχάλης Τεμενεκίδης, διευθυντής ερευνών της Palmos Analysis, «ίσως οι νέοι δείχνουν μεγαλύτερο κυνισμό», μια στάση που μπορεί να εξηγεί την αυξημένη ανοχή τους.

Η γενικευμένη αντίληψη περί διαφθοράς στους νέους, σε συνδυασμό με τις συνθήκες εργασίας, ενισχύει το φαινόμενο της μετανάστευσης επιστημόνων στο εξωτερικό. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 64% των κατόχων μεταπτυχιακού ή διδακτορικού, ποσοστό σημαντικά υψηλότερο από τον μέσο όρο του 56%, θεωρεί ότι τα φαινόμενα διαφθοράς είναι σε πολύ μεγάλο βαθμό.

«Η καταπολέμηση της διαφθοράς και η εμπέδωση των αρχών του κράτους δικαίου, της διαφάνειας και της λογοδοσίας στη δημόσια ζωή αποτελούν καθοριστικό παράγοντα όχι μόνο για την ανάσχεση του brain drain αλλά και για το κρίσιμο στοίχημα του brain gain», τόνισε στην «Κ» η διοικήτρια της ΕΑΔ, Αλεξάνδρα Ρογκάκου. Υπογράμμισε ότι το φαινόμενο αναγνωρίζεται διεθνώς ως κύρια αιτία φυγής υψηλά ειδικευμένων νέων επιστημόνων προς χώρες που προσφέρουν θεσμική σταθερότητα, αξιοκρατία και ίσες ευκαιρίες.

Τομείς διαφθοράς και μορφές περιστατικών

Ο τομέας της υγείας και τα νοσοκομεία αναφέρονται με διαφορά ως ο κυριότερος τομέας εμφάνισης περιστατικών διαφθοράς (23%), αν και με σημαντική μείωση από πέρυσι (38%). Ακολουθούν η δημόσια διοίκηση/τοπική αυτοδιοίκηση (14%), η πολιτική (13%) και η Δικαιοσύνη (7%). Όσον αφορά τις μορφές διαφθοράς, το «φακελάκι»/δωροδοκία για επιτάχυνση διαδικασίας παραμένει η πιο συχνή (27%), αν και με πτώση από το 2024, ενώ ακολουθεί το «μέσο»/παρέμβαση (10%).

Ενέργειες όπως η απαίτηση γιατρού για «φακελάκι» ή η απαίτηση χρηματικού ποσού για απόκτηση διπλώματος οδήγησης θεωρούνται λιγότερο ανεκτές (77%-80% «καθόλου» ή «λίγο» ανεκτές). Αντίθετα, μεγαλύτερο βαθμό ανοχής καταγράφουν η επαφή επιχειρηματία με κρατικό αξιωματούχο για προώθηση επένδυσης (65% «καθόλου» ή «λίγο» ανεκτή), η ευνοϊκή νομοθετική ρύθμιση για διευκόλυνση επένδυσης που θα αποφέρει θέσεις εργασίας αλλά με περιβαλλοντικές επιπτώσεις (62% «καθόλου» ή «λίγο» ανεκτή), και η παρέμβαση για ευνοϊκή μετάθεση στρατιώτη (58% «καθόλου» ή «λίγο» ανεκτή).

Προτάσεις για την καταπολέμηση και η κοινωνική ανοχή

Σχεδόν εννέα στους δέκα Έλληνες (85%) πιστεύουν ότι υπάρχει ανοχή της κοινωνίας σε φαινόμενα διαφθοράς. Οι βασικότεροι λόγοι που αναφέρονται είναι η πρόταξη του ατομικού έναντι του συλλογικού συμφέροντος (39%) και η πεποίθηση ότι «δεν μπορεί να αλλάξει κάτι» (32%). Ως προς τις προϋποθέσεις για την αντιμετώπιση του φαινομένου, η πλειονότητα (45%) θεωρεί ότι είναι η ύπαρξη πολιτικής βούλησης. Άλλες σημαντικές προϋποθέσεις είναι η επιτάχυνση απονομής της δικαιοσύνης (45%), οι αποτελεσματικότεροι ελεγκτικοί μηχανισμοί (42%) και η αυστηροποίηση των νόμων (35%). Εντούτοις, μόλις ένας στους τέσσερις (26%) πιστεύει ότι έχουν ληφθεί μέτρα για την καταπολέμηση της διαφθοράς την τελευταία δεκαετία.

Η επόμενη μέρα για τη διαφάνεια

Η έρευνα αναδεικνύει την ανάγκη για ενισχυμένες δράσεις και μεταρρυθμίσεις που θα στοχεύουν όχι μόνο στην καταπολέμηση της διαφθοράς, αλλά και στην αλλαγή των κοινωνικών αντιλήψεων και της ανοχής απέναντι σε αυτήν. Η ενίσχυση της διαφάνειας και της λογοδοσίας, όπως υπογραμμίζει η ΕΑΔ, είναι ζωτικής σημασίας για την προσέλκυση και διατήρηση των νέων επιστημόνων στη χώρα, δημιουργώντας ένα περιβάλλον αξιοκρατίας και ίσων ευκαιριών.