- Νέος ΕΟΚΕΔ ενοποιεί Κτηματολόγιο και πολεοδομίες για ενιαίο σύστημα.
- Ψηφιοποίηση φακέλων και χρήση ΑΙ για στοχευμένους ελέγχους αδειών δόμησης.
- Τέλος στις καθυστερήσεις και την υποστελέχωση των ΥΔΟΜ των δήμων.
- Δημιουργείται Μητρώο Ανεξάρτητων Ελεγκτών Δόμησης για ενισχυμένο έλεγχο.
- Μεταρρύθμιση για διαφανές, ψηφιακό σύστημα οργάνωσης του χώρου.
Η κυβέρνηση ιδρύει τον Εθνικό Οργανισμό Κτηματολογίου και Ελέγχου Δόμησης (ΕΟΚΕΔ), μια θεσμική τομή που ενοποιεί το Κτηματολόγιο με τις υπηρεσίες δόμησης. Ο νέος φορέας στοχεύει να βάλει τέλος στις καθυστερήσεις έκδοσης αδειών και την υποστελέχωση των δήμων, εισάγοντας ψηφιακούς φακέλους και τεχνητή νοημοσύνη στον έλεγχο των οικοδομικών αδειών.
Η αναμόρφωση του πλαισίου δόμησης στην Ελλάδα αποτελεί μια αναγκαιότητα που έχει επισημανθεί εδώ και χρόνια, καθώς οι υπάρχουσες δομές των Υπηρεσιών Δόμησης (ΥΔΟΜ) των δήμων αντιμετώπιζαν σοβαρά προβλήματα υποστελέχωσης και γραφειοκρατίας. Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια μιας μακράς περιόδου όπου η απουσία ενιαίου συστήματος και η έλλειψη ψηφιοποίησης δημιουργούσαν σημαντικές καθυστερήσεις και ανασφάλεια δικαίου, υπονομεύοντας την αξιοπιστία των διαδικασιών για τους πολίτες και τους επαγγελματίες.
Ο νέος Εθνικός Οργανισμός Κτηματολογίου και Ελέγχου Δόμησης (ΕΟΚΕΔ)
Με μια θεσμική τομή που αλλάζει ριζικά τον χάρτη της δόμησης και των αδειοδοτήσεων, η κυβέρνηση προχώρησε στην ίδρυση του Εθνικού Οργανισμού Κτηματολογίου και Ελέγχου Δόμησης (ΕΟΚΕΔ). Ο νέος φορέας ενοποιεί για πρώτη φορά το Κτηματολόγιο με κρίσιμες αρμοδιότητες των υπηρεσιών Δόμησης, δημιουργώντας ένα ενιαίο ψηφιακό «one-stop shop» για κάθε υπόθεση που αφορά ακίνητη ιδιοκτησία. Αυτή η κίνηση φιλοδοξεί να βάλει τέλος στις ελλείψεις των δήμων, στην υποστελέχωση και στην αναμονή για την έκδοση αδειών, προβλήματα που υπονόμευαν την αξιοπιστία και την ταχύτητα των διαδικασιών.
Το πρόβλημα των καθυστερήσεων και της υποστελέχωσης
Τα στοιχεία αναδεικνύουν το μέγεθος του προβλήματος που καλείται να επιλύσει ο ΕΟΚΕΔ. Μόνο 185 δήμοι διαθέτουν Υπηρεσία Δόμησης, ενώ περίπου το 35% των υφιστάμενων ΥΔΟΜ λειτουργεί με δύο ή και λιγότερους μηχανικούς, αριθμό που δεν επαρκεί για την κάλυψη όλων των ειδικοτήτων που απαιτεί η πολεοδομική νομοθεσία. Σε αρκετές περιπτώσεις, μία και μόνο Υπηρεσία Δόμησης εξυπηρετεί έως και εννέα όμορους δήμους, ενώ στο 23% των υπηρεσιών ο χρόνος έκδοσης οικοδομικής άδειας ξεπερνά τους τρεις μήνες, με εξαιρετικές περιπτώσεις όπου φάκελοι καθυστέρησαν ακόμη και πέντε έτη. Αυτές οι καθυστερήσεις αποτελούν τροχοπέδη στην ανάπτυξη και δημιουργούν σημαντικά προβλήματα στους ιδιοκτήτες και τους επαγγελματίες.
Νομικοί κύκλοι επισημαίνουν ότι η μεταφορά αρμοδιοτήτων από τους δήμους σε έναν κεντρικό οργανισμό είναι ένα αναγκαίο βήμα για την εξάλειψη των τοπικών στρεβλώσεων και την επίτευξη ομοιομορφίας στην εφαρμογή της πολεοδομικής νομοθεσίας. Η αγορά φαίνεται να προεξοφλεί ότι η ψηφιοποίηση και η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης θα μειώσουν δραστικά τον χρόνο διεκπεραίωσης, ενισχύοντας την διαφάνεια και την εμπιστοσύνη των επενδυτών στον τομέα των ακινήτων.
Προτεινόμενο Αθήνα: Πόσο χρόνο χάνουν οι κάτοικοι χωρίς αυτοκίνητο στις καθημερινές διαδρομές
Ψηφιοποίηση και ο ρόλος της τεχνητής νοημοσύνης
Ο νέος φορέας αναλαμβάνει την πλήρη καταγραφή και τεκμηρίωση της ιδιοκτησίας, την έκδοση οικοδομικών αδειών, τις προεγκρίσεις, τις βεβαιώσεις όρων δόμησης, τον έλεγχο κατασκευών και την τήρηση της πολεοδομικής νομοθεσίας. Κεντρικό εργαλείο της μεταρρύθμισης αποτελεί η αξιοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης (ΑΙ) στους ελέγχους. Το σύστημα θα αναλύει διαθέσιμα δεδομένα και θα προκρίνει ποιοι φάκελοι παρουσιάζουν υψηλότερο ρίσκο ή πολυπλοκότητα, ώστε οι έλεγχοι να είναι στοχευμένοι και αποτελεσματικοί. Με αυτόν τον τρόπο, περίπου το 30% των αδειών θα υπόκειται σε ενισχυμένο προληπτικό έλεγχο, βάσει πραγματικών ενδείξεων. Για πρώτη φορά στην Ελλάδα θεσπίζεται επίσης Μητρώο Ανεξάρτητων Ελεγκτών Δόμησης, με κλήρωση, οι οποίοι θα ελέγχουν υποχρεωτικά όλες τις οικοδομικές άδειες πριν από την έναρξη των εργασιών, ενισχύοντας την ακεραιότητα του συστήματος.
Η επόμενη μέρα για δήμους και πολίτες
Στη νέα δομή προβλέπεται ένας Διοικητής και δύο Υποδιοικητές, ενώ σε όλη τη χώρα θα λειτουργήσει ένα δίκτυο 20 Περιφερειακών και 77 Τοπικών Κέντρων Δόμησης, τα οποία θα στεγαστούν στα σημερινά Κτηματολογικά Γραφεία. Οι Υπηρεσίες Δόμησης των δήμων σταματούν να λειτουργούν ως ξεχωριστές δημοτικές υπηρεσίες και το προσωπικό τους μεταφέρεται στον ΕΟΚΕΔ, με πλήρη διασφάλιση της εργασιακής του συνέχειας. Σε συνδυασμό με την κωδικοποίηση της πολεοδομικής νομοθεσίας σε 477 άρθρα, την απλοποίηση του Οικοδομικού Κανονισμού και τη δημιουργία του Ενιαίου Ψηφιακού Χάρτη, η μεταρρύθμιση φιλοδοξεί να αποτελέσει τη βάση για ένα σύγχρονο, διαφανές και πλήρως ψηφιακό σύστημα οργάνωσης του χώρου, που θα προσφέρει για πρώτη φορά ενιαία εικόνα του «πού, τι και πώς χτίζεται» στη χώρα. Οι δήμοι παραμένουν θεματοφύλακες του πολεοδομικού σχεδιασμού, αλλά η αδειοδότηση και ο έλεγχος περνούν σε ένα εθνικό και συνεκτικό πλαίσιο λειτουργίας.
Τι πρέπει να γνωρίζουν ιδιοκτήτες και μηχανικοί
- Προετοιμαστείτε για ψηφιακές διαδικασίες στην έκδοση οικοδομικών αδειών.
- Αναμένετε ταχύτερη διεκπεραίωση υποθέσεων ακινήτων μέσω του νέου φορέα.
- Ενημερωθείτε για το νέο Μητρώο Ανεξάρτητων Ελεγκτών Δόμησης και τον ρόλο του.
- Οι έλεγχοι θα είναι πιο στοχευμένοι με τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης.
- Οι αρμοδιότητες των Υπηρεσιών Δόμησης των δήμων μεταφέρονται στον ΕΟΚΕΔ.
