Ελλάδα – Γερμανία: «Παγώνουν» οι επιστροφές μεταναστών βάσει διμερούς συμφωνίας

Μια σημαντική διμερής συμφωνία επετεύχθη χθες μεταξύ Ελλάδας και Γερμανίας, η οποία «παγώνει» ουσιαστικά τις επιστροφές μεταναστών προς την Ελλάδα, βάσει του κανονισμού του Δουβλίνου. Η συμφωνία αφορά όλες τις εκκρεμείς υποθέσεις του παρελθόντος έως και το πρώτο εξάμηνο του 2026, λίγο πριν την πλήρη εφαρμογή του νέου Συμφώνου Μετανάστευσης και Ασύλου της ΕΕ τον Ιούνιο του 2026.

Η εξέλιξη αυτή έρχεται ως συνέχεια της πολιτικής συμφωνίας που επιτεύχθηκε χθες σε ευρωπαϊκό επίπεδο σχετικά με την ολοκλήρωση των εκκρεμών μεταρρυθμίσεων και «κενών» του Συμφώνου Μετανάστευσης και Ασύλου, ενόψει της πλήρους εφαρμογής του τον Ιούνιο του 2026. Το νέο Σύμφωνο στοχεύει στην αποτελεσματικότερη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών και στην ενίσχυση της αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών-μελών, αν και η εφαρμογή του αναμένεται να κριθεί ουσιαστικά από το 2027.

Η νέα πολιτική συμφωνία της ΕΕ για το Μεταναστευτικό

Με την πολιτική συμφωνία που ενέκριναν χθες οι υπουργοί Μετανάστευσης της Ε.Ε., δίνεται η δυνατότητα στα κράτη-μέλη να επιστρέφουν στις χώρες προέλευσης εκείνους που δεν δικαιούνται άσυλο στην Ευρώπη, καθώς και να δημιουργήσουν «κόμβους» επιστροφών (return hubs) εκτός των συνόρων τους. Επιπλέον, προστέθηκε μια νέα λίστα «ασφαλών τρίτων χωρών», όπου οι αιτήσεις ασύλου θα απορρίπτονται, εκτός εάν συντρέχουν εξαιρετικές συνθήκες, όπως πόλεμος.

Ωστόσο, ένα σημείο «τριβής» υπήρξε εξαρχής η λεγόμενη «δεξαμενή αλληλεγγύης». Μέσω αυτής, τα κράτη-μέλη –εκτός από εκείνα που αντιμετωπίζουν υψηλές μεταναστευτικές «πιέσεις», όπως η Ελλάδα, η Κύπρος, η Ιταλία και η Ισπανία– θα πρέπει να αποδεχθούν είτε μετεγκαταστάσεις μεταναστών είτε να αποδώσουν χρηματική στήριξη στις υπό «πίεση» χώρες. Παρά τη συμφωνία, ελάχιστα κράτη-μέλη εξέφρασαν πρόθεση να αποδεχθούν μετεγκαταστάσεις, προτιμώντας την οικονομική ενίσχυση ή την παροχή τεχνογνωσίας, κάτι που όμως η Αθήνα απορρίπτει ως προοπτική.

Η διμερής «κατανόηση» Ελλάδας – Γερμανίας

Αντιλαμβανόμενη αυτή την πραγματικότητα, η Ελλάδα επιδίωξε και πέτυχε διμερώς μια «κατανόηση» με τη Γερμανία, τη βασική χώρα που δέχθηκε όλα τα προηγούμενα χρόνια δευτερογενείς ροές μεταναστών από την Ελλάδα. Η συμφωνία αυτή οδηγεί στη διαγραφή όλων των εκκρεμών υποθέσεων του παρελθόντος βάσει του κανονισμού του Δουβλίνου, οι οποίες αφορούν επιστροφές στην Ελλάδα για επανεξέταση αιτημάτων ασύλου πολιτών τρίτων χωρών που είχαν καταλήξει στη Γερμανία.

Η «εκκαθάριση» των εκκρεμοτήτων με τη Γερμανία, που μάλιστα αφορά όλα τα παρελθόντα έτη έως και το πρώτο εξάμηνο του 2026, ικανοποιεί την ελληνική πλευρά. Παραμένει δε ανοιχτό το ενδεχόμενο η ίδια «κατανόηση» μεταξύ Αθήνας και Βερολίνου να ισχύσει και για το δεύτερο εξάμηνο του επόμενου έτους. Η Ελλάδα εκλαμβάνει αυτή την «εκκαθάριση» ως την «αλληλεγγύη» που δέχεται για τον πρώτο «κύκλο» εφαρμογής του Συμφώνου από τη Γερμανία, αναγνωρίζοντας ότι το Βερολίνο κλήθηκε να διαχειριστεί υψηλές δευτερογενείς ροές τα τελευταία χρόνια.

Ένας παράγοντας «κλειδί» για την επίτευξη της συμφωνίας ήταν οι περίπου 3.500 μετανάστες που βρίσκονται σήμερα υπό διοικητική κράτηση πανελλαδικά στην Ελλάδα. Το Βερολίνο αντιλαμβάνεται ότι αυτοί οι 3.500 θα μπορούσαν να είχαν καταλήξει στη Γερμανία εάν δεν βρίσκονταν υπό κράτηση. Την ίδια συμφωνία με την Ελλάδα πέτυχε και η Ιταλία, η οποία όμως, εκτός από το Βερολίνο, κατάφερε «κατανόηση» για διαγραφή παλαιών υποθέσεων βάσει του Δουβλίνου και με το Παρίσι.

Επόμενα βήματα και προκλήσεις

Η Ελλάδα θα επιδιώξει αντίστοιχες συμφωνίες και με άλλες χώρες της ΕΕ, όπως το Βέλγιο και η Ολλανδία. Στο περιθώριο του Συμβουλίου Μετανάστευσης, ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, Θάνος Πλεύρης, είχε συναντήσεις με ομολόγους του από τη Γαλλία, την Ολλανδία και το Βέλγιο. Η αποτελεσματικότητα του νέου Συμφώνου Μετανάστευσης, παρά την πολιτική συμφωνία, θα κριθεί ουσιαστικά από το 2027, καθώς η πρόκληση της αλληλεγγύης και της κατανομής των βαρών παραμένει.