- Το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών παρέχει στους δήμους χάρτες πλημμυρών με ακρίβεια οικοδομικού τετραγώνου.
- Οι χάρτες περιλαμβάνουν σενάρια βροχόπτωσης (50, 100, 1.000 ετών) και διαδρομές διαφυγής πολιτών.
- Περιοχές όπως ο Κηφισός, η Πικροδάφνη, Νέα Φιλαδέλφεια, Μοσχάτο, Πειραιάς κινδυνεύουν άμεσα.
- Η άναρχη αστική ανάπτυξη και η κακή συντήρηση των ρεμάτων επιδεινώνουν τον κίνδυνο πλημμύρας.
- Απαιτούνται άμεσες παρεμβάσεις και αποκατάσταση των κλειστών ρεμάτων για την προστασία των πολιτών.
Η Επιχειρησιακή Μονάδα BEYOND του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών έχει διαθέσει στην Τοπική Αυτοδιοίκηση της Αττικής αναλυτικούς χάρτες και σενάρια για τις περιοχές που κινδυνεύουν από πλημμύρες. Οι χάρτες αυτοί, που φτάνουν σε επίπεδο οικοδομικού τετραγώνου, προσδιορίζουν τα επικίνδυνα σημεία για αντιπλημμυρικές παρεμβάσεις και περιλαμβάνουν σενάρια διαφυγής πολιτών σε ακραίες περιπτώσεις.
Η διάθεση αυτού του πρωτοποριακού γεωπληροφοριακού συστήματος από την επιχειρησιακή μονάδα BEYOND του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ) αποτελεί μια κρίσιμη εξέλιξη στην αντιμετώπιση των πλημμυρικών φαινομένων στην Αττική. Έρχεται ως απάντηση στην αυξανόμενη συχνότητα και ένταση των ακραίων καιρικών φαινομένων, όπως η πρόσφατη κακοκαιρία «Adel», η οποία στις 28 Νοεμβρίου προκάλεσε εκτεταμένα προβλήματα στο κέντρο της Αθήνας, αναδεικνύοντας την επιτακτική ανάγκη για στοχευμένες παρεμβάσεις και προληπτικό σχεδιασμό.
Το εργαλείο ακριβείας του Εθνικού Αστεροσκοπείου
Η πλατφόρμα, που δημιουργήθηκε μετά από ανάθεση της Περιφέρειας Αττικής, προσφέρει εκτίμηση κινδύνου πλημμυρικών φαινομένων σε πολύ υψηλή ανάλυση, φτάνοντας το επίπεδο του οικοδομικού τετραγώνου. Όπως εξηγεί στην «Κ» η Αλεξία Τσούνη, επιστημονική συνεργάτιδα στο ΕΑΑ και το BEYOND, το σύστημα διαθέτει όχι μόνο τα επικίνδυνα σημεία που χρήζουν αντιπλημμυρικών παρεμβάσεων, αλλά και σενάρια διαφυγής πολιτών για ακραίες καταστάσεις.
Με τη χρήση δορυφορικών και γεωχωρικών δεδομένων, έχουν δημιουργηθεί χάρτες υψηλής ανάλυσης για τρία διαφορετικά σενάρια βροχόπτωσης: ένα μικρό, ένα μέσο και ένα ακραίο, ανάλογα με την ένταση του φαινομένου. Οι δήμοι πλέον γνωρίζουν με ακρίβεια τι θα συμβεί σε περίπτωση πλημμύρας περιόδου επαναφοράς 50, 100 ή ακόμα και 1.000 ετών. Το πιο ακραίο σενάριο (1.000 ετών) είναι παρόμοιο με αυτό που προκάλεσαν ο «Daniel» στη Θεσσαλία και η καταστροφική πλημμύρα στη Μάνδρα Αττικής.
Οι «κόκκινες» περιοχές της Αττικής
Στο πρώτο, πιο ρεαλιστικό σενάριο (50 έτη), οι χάρτες αποτυπώνουν την πλημμυρική επικινδυνότητα γύρω από τον Κηφισό και το ρέμα της Πικροδάφνης. Οι περιοχές που κινδυνεύουν άμεσα από υπερχείλιση περιλαμβάνουν τη Νέα Φιλαδέλφεια, το Νέο Ηράκλειο, τη Μεταμόρφωση, το Μοσχάτο, την Καλλιθέα και τον Πειραιά, κυρίως προς το Φάληρο. Οι μπλε γραμμές στους χάρτες δείχνουν τα φυσικά ρέματα, ενώ οι ροζ γραμμές τα κανάλια και τους αγωγούς αποστράγγισης.
Εκτός από το υδρογραφικό δίκτυο, έχουν επισημανθεί με πινέζες τα κρίσιμα σημεία όπου βρίσκονται κτίρια, υποδομές και κατοικίες μέσα στις ζώνες κινδύνου. «Με τις εν λόγω σημάνσεις, οι αρμόδιοι γνωρίζουν πού πρέπει να υπάρξουν στοχευμένα έργα αντιπλημμυρικής προστασίας και καλύτερη διαχείριση των ρεμάτων», προσθέτει η κ. Τσούνη.
Σε ένα πολύ ακραίο σενάριο πλημμύρας (1.000 έτη), η πλημμυρική έκταση είναι σαφώς πιο εκτεταμένη, με το νερό να ξεφεύγει σε μεγαλύτερο βαθμό από τις κοίτες των ρεμάτων και να κατακλύζει πολύ περισσότερες αστικές περιοχές. Οι δήμοι που κινδυνεύουν περισσότερο είναι αυτοί που βρίσκονται πλησίον των μεγάλων ποταμών, όπως ο Κηφισός και η Πικροδάφνη, καθώς και οι παραθαλάσσιες περιοχές λόγω της επίπεδης μορφολογίας του εδάφους.
Ειδικότερα, σε κατάσταση συναγερμού βρίσκονται η Νέα Φιλαδέλφεια, το Περιστέρι, το Αιγάλεω, ο Ταύρος, το Μοσχάτο και ο Πειραιάς, καθώς και οι περιοχές γύρω από το ρέμα της Πικροδάφνης, όπως ο Υμηττός, η Δάφνη, ο Άλιμος και το Παλαιό Φάληρο. Οι χάρτες περιλαμβάνουν επίσης μαύρα σπιτάκια που δείχνουν τους χώρους καταφυγής και μπλε βέλη που υποδεικνύουν τις ασφαλείς διαδρομές διαφυγής του πληθυσμού.
Οι ελλείψεις στις υποδομές και οι αυθαίρετες παρεμβάσεις
Αυτό που ανησυχεί τους αναλυτές και τους ειδικούς, όπως ο Δημήτρης Θεοδοσόπουλος, αγρονόμος-τοπογράφος μηχανικός και μέλος του συλλόγου «Ροή», είναι ότι τα πρόσφατα πλημμυρικά φαινόμενα στην Αττική αποδεικνύουν πως δεν έχουν δημιουργηθεί οι απαραίτητες υποδομές για την αποφυγή τους. Παρόλο που τα προβλήματα είναι γνωστά και σημειωμένα με υψηλή ακρίβεια, ακόμα και μία μέτρια προς ισχυρή βροχή συνεχίζει να δημιουργεί θέματα.
Η βασικότερη επιβάρυνση προέρχεται από την έντονη και άναρχη αστική ανάπτυξη, με σχεδόν οκτώ στα δέκα ρέματα της Περιφέρειας να έχουν καλυφθεί. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το νερό της βροχής να μην μπορεί να διοχετευθεί εύκολα, καθώς πρέπει να περάσει μέσα από φρεάτια που συχνά δεν συντηρούνται σωστά ή δεν έχουν την απαραίτητη χωρητικότητα. Η Επιχειρησιακή Μονάδα BEYOND, εκτός από τη χαρτογράφηση, πραγματοποίησε επιτόπιες αυτοψίες, εντοπίζοντας προβληματικά σημεία που χρήζουν άμεσης παρέμβασης. Η κακοκαιρία «Adel» προκάλεσε εκτεταμένα προβλήματα και πλημμύρες στην Αττική, αναδεικνύοντας την κρισιμότητα της κατάστασης.
Κατά τις αυτοψίες εντοπίστηκαν κρίσιμα σημεία που προέρχονται από αυθαίρετες παρεμβάσεις ιδιωτών ή ακόμα και δημόσιων φορέων, παρόμοιες με αυτές που συνέβησαν στη Μάνδρα. Αυτές οι παρεμβάσεις περιορίζουν την κοίτη των ρεμάτων, δυσχεραίνουν την απορροή των υδάτων και αυξάνουν σημαντικά τον κίνδυνο πλημμύρας. Όλα τα σημεία έχουν φωτογραφηθεί, αποτυπωθεί στους χάρτες και για το καθένα καταγράφεται αναλυτικά το πρόβλημα και τα προτεινόμενα μέτρα αντιμετώπισης, όπως φραγμένα στόμια ή μπλοκαρισμένοι αγωγοί.
Η επόμενη μέρα και οι απαραίτητες παρεμβάσεις
Έχει ήδη πραγματοποιηθεί ιεράρχηση των παρεμβάσεων και έχει αποδοθεί βαθμός προτεραιότητας ανά δήμο, ώστε οι αρμόδιες αρχές να γνωρίζουν ποιες ενέργειες πρέπει να προηγηθούν. Μάλιστα, ένα σημείο που είχε χαρακτηριστεί ως υψηλού κινδύνου για κατολίσθηση επιβεβαιώθηκε στην πράξη, καθώς μετά από έντονη βροχόπτωση σημειώθηκε κατάρρευση πρανούς.
Ο κ. Θεοδοσόπουλος υπογραμμίζει ότι, παρά τις πρόσφατες εργασίες καθαρισμού του κλειστού τμήματος του Κηφισού, από όπου απομακρύνθηκαν 6.255 κυβικά μέτρα φερτών υλικών, απαιτούνται πολύ περισσότερες και ουσιαστικότερες επεμβάσεις στον αστικό ιστό. Αυτές οι επεμβάσεις θα πρέπει να οδηγήσουν σταδιακά στο άνοιγμα και στην αποκατάσταση των κλειστών ρεμάτων, ακολουθώντας το ευρωπαϊκό παράδειγμα διατήρησης ή επαναφοράς τους στη φυσική τους κατάσταση. Η πολιτεία οφείλει να αναλάβει δράση για την προστασία των πολιτών και του περιβάλλοντος.
Τι να προσέξετε σε περίπτωση πλημμύρας στην Αττική
- Ενημερωθείτε από τον δήμο σας για τους τοπικούς χάρτες κινδύνου πλημμύρας και τις επικίνδυνες περιοχές.
- Μάθετε τις ασφαλείς διαδρομές διαφυγής και τους καθορισμένους χώρους καταφυγής στην περιοχή σας.
- Αποφύγετε την κίνηση σε δρόμους που έχουν μετατραπεί σε ποτάμια, ακόμα και με οχήματα 4x4.
- Μην προσπαθήσετε να διασχίσετε ρέματα ή πλημμυρισμένους δρόμους με το αυτοκίνητο ή πεζή.
- Βεβαιωθείτε ότι τα φρεάτια κοντά στην ιδιοκτησία σας είναι καθαρά και δεν έχουν φραγεί από σκουπίδια ή φερτά υλικά.
