Αθήνα: Γιατί το κέντρο της πόλης «διώχνει» τους μόνιμους κατοίκους του

Τέσσερις κάτοικοι του κέντρου της Αθήνας περιγράφουν μια δραματική καθημερινότητα που χαρακτηρίζεται από δυσβάσταχτα ενοίκια, ελλιπείς υποδομές και την αίσθηση ότι ο αστικός ιστός χάνει τη συνοχή του. Η στεγαστική κρίση και η υποβάθμιση του δημόσιου χώρου μετατρέπουν τις ιστορικές γειτονιές σε αφιλόξενες ζώνες για οικογένειες και επαγγελματίες, όπως αναφέρει το ρεπορτάζ της Καθημερινής.

Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια μιας δεκαετούς περιόδου κρίσης που μετασχημάτισε βίαια την ελληνική πρωτεύουσα, οδηγώντας σε μια άναρχη τουριστικοποίηση και την αποδυνάμωση των κοινωνικών δεσμών στις γειτονιές. Το παρασκήνιο της υπόθεσης αφορά την αδυναμία των υποδομών να ακολουθήσουν τις ανάγκες των μόνιμων κατοίκων, την ώρα που το επενδυτικό ενδιαφέρον για ακίνητα εκτοξεύει τις τιμές σε επίπεδα απαγορευτικά για τον μέσο μισθωτό.

Η στεγαστική κρίση και το δυσανάλογο κόστος

Το πιο πιεστικό ζήτημα για τους Αθηναίους παραμένει η κατοικία. Τα ενοίκια εμφανίζονται πλέον πλήρως αποσυνδεδεμένα από τους μισθούς, δημιουργώντας ένα κλίμα μόνιμης αβεβαιότητας. Όπως επισημαίνει η Ελπίδα Καραμπά, κάτοικος Λυκαβηττού, η στεγαστική κρίση στην Αθήνα αναγκάζει ακόμα και οικογένειες που έχουν συγκροτήσει ολόκληρη τη ζωή τους στο κέντρο να εξετάζουν το ενδεχόμενο μετακόμισης. Η ποιότητα των σπιτιών συχνά δεν ανταποκρίνεται στις υψηλές απαιτήσεις των ιδιοκτητών, ενώ η έλλειψη διαθέσιμων ακινήτων καθιστά την εύρεση στέγης μια επίπονη διαδικασία.

Υποδομές σε ελεύθερη πτώση

Πέρα από το οικονομικό σκέλος, η καθημερινότητα επιβαρύνεται από τη γενικευμένη εγκατάλειψη του δημόσιου χώρου. Στα Εξάρχεια, τη Νεάπολη και τα Ιλίσια, οι κάτοικοι έρχονται αντιμέτωποι με σχολεία που λειτουργούν με ελλείψεις σε προσωπικό και φύλαξη, αλλά και με επικίνδυνα πεζοδρόμια. Η κατάσταση αυτή, σύμφωνα με τις μαρτυρίες, λειτουργεί αποτρεπτικά για την παραμονή στην πόλη. Παρά το γεγονός ότι ο Δήμος Αθηναίων έχει ξεκινήσει την αποξήλωση εμποδίων, οι ράμπες που δεν λειτουργούν και η έλλειψη ελεύθερων χώρων παραμένουν η νόρμα και όχι η εξαίρεση.

Η «εξάρθρωση» του αστικού ιστού και το gentrification

Η αλλαγή του χαρακτήρα των γειτονιών, όπως το Κολωνάκι και η Πλάκα, περιγράφεται ως μια σταδιακή απώλεια της οικειότητας. Οι μόνιμοι κάτοικοι αντικαθίστανται από προσωρινούς ενοικιαστές και τουρίστες, ενώ τα παραδοσιακά μαγαζιά δίνουν τη θέση τους σε ιλουστρασιόν επιχειρήσεις εστίασης. Αυτό το φαινόμενο του ταχέος gentrification ανησυχεί ιδιαίτερα τους κατοίκους σε περιοχές όπως η πλατεία Αμερικής, όπου η αναγέννηση της γειτονιάς συνοδεύεται από τον κίνδυνο του υπερκορεσμού διασκέδασης και της βραχυχρόνιας μίσθωσης. Η Ολιάνα Σπυριδοπούλου σημειώνει ότι η ελκυστικότητα του Κολωνακίου για ξένους επενδυτές αλλάζει τη συνοχή της περιοχής.

Αυτό που ανησυχεί τους αναλυτές είναι η σταδιακή γκετοποίηση των κεντρικών περιοχών, όπου η κατοικία μετατρέπεται από κοινωνικό αγαθό σε αμιγώς επενδυτικό προϊόν. Κοινωνικοί κύκλοι επισημαίνουν ότι αν δεν υπάρξει ρυθμιστική παρέμβαση στην αγορά ακινήτων, το κέντρο της Αθήνας κινδυνεύει να μετατραπεί σε ένα τουριστικό σκηνικό χωρίς οργανική ζωή.

Μετακινήσεις και η πρόκληση της στάθμευσης

Η κυκλοφοριακή συμφόρηση και η αδυναμία εύρεσης στάθμευσης αποτελούν την «χαριστική βολή» στην ποιότητα ζωής. Οι κάτοικοι των Ιλισίων και του Κέντρου περιγράφουν ατελείωτους κύκλους για μια θέση πάρκινγκ, ενώ τα μέσα μαζικής μεταφοράς δεν θεωρούνται πάντα αξιόπιστη εναλλακτική. Πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι οι κάτοικοι της Αθήνας χάνουν σημαντικό χρόνο στις καθημερινές τους διαδρομές, γεγονός που εντείνει την αίσθηση ότι η πόλη έχει γίνει μη λειτουργική για όσους δεν διαθέτουν ιδιωτικό πάρκινγκ ή υψηλά εισοδήματα.

Η επόμενη μέρα για τη ζωή στο κέντρο

Παρά τις δυσκολίες, πολλοί κάτοικοι επιλέγουν την ενεργό δράση μέσω συλλόγων, όπως ο Ε.ΠΟΙ.ΖΩ., διεκδικώντας βιώσιμες λύσεις. Η εμπλοκή των πολιτών θεωρείται πλέον μονόδρομος για τη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής. Το μέλλον των γειτονιών της Αθήνας θα κριθεί από την ικανότητα των Αρχών να ισορροπήσουν την τουριστική ανάπτυξη με την ανάγκη των μόνιμων κατοίκων για ασφάλεια, προσβασιμότητα και προσιτή στέγη. Η διατήρηση του «ανθρώπινου μωσαϊκού» είναι αυτό που τελικά κρατά μια γειτονιά ζωντανή.