- Η Αθήνα μετατρέπεται από πόλη διέλευσης σε κορεσμένο τουριστικό προορισμό.
- Η κοινωνική ζωντάνια της πρωτεύουσας λειτουργεί ως αντίδοτο στην ψηφιακή απομόνωση.
- Απαιτείται άμεση ρύθμιση της βραχυπρόθεσμης μίσθωσης για τον έλεγχο των τιμών.
- Προτείνονται στρατηγικές «βελονισμού» για την προστασία των μόνιμων κατοίκων.
- Το Πολυτεχνείο και το Αρχαιολογικό Μουσείο αποτελούν κλειδιά για την αναβίωση της Πατησίων.
Ο αρχιτέκτονας και ομότιμος καθηγητής του ΕΜΠ, Ανδρέας Κούρκουλας, αναλύει τη δραματική μεταμόρφωση της Αθήνας από έναν ενδιάμεσο σταθμό σε κορεσμένο τουριστικό προορισμό. Η άνοδος των βραχυπρόθεσμων μισθώσεων και η πίεση στις υποδομές επιβάλλουν στρατηγικές παρεμβάσεις για τη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής και της ποιότητας ζωής των μόνιμων κατοίκων.
| Πεδίο Παρέμβασης | Προτεινόμενη Δράση / Στόχος |
|---|---|
| Βραχυπρόθεσμη Μίσθωση (Airbnb) | Ρύθμιση διασποράς και έλεγχος οικονομικών επιπτώσεων στις τιμές. |
| Υποδομές Πόλης | Ανάπτυξη και ενίσχυση για την ανταπόκριση στις τουριστικές πιέσεις. |
| Περιοχή Πατησίων | Αξιοποίηση Πολυτεχνείου ως πόλου εκπαίδευσης και πολιτισμού. |
| Ιστορικό Κέντρο | Στρατηγική «βελονιστικών» επεμβάσεων για αποτροπή μονοκαλλιέργειας. |
| Κοινωνική Ισορροπία | Εξασφάλιση συνύπαρξης μόνιμων κατοίκων και επισκεπτών. |
Η μετάβαση της ελληνικής πρωτεύουσας από μια «άδεια πόλη» σε ένα πεδίο έντονου τουριστικού κορεσμού αποτελεί μια σύνθετη κοινωνική και πολεοδομική πρόκληση. Όπως επισημαίνει ο Ανδρέας Κούρκουλας σε άρθρο του στην Καθημερινή, η τουριστική εξέλιξη της Αθήνας δεν είναι απλώς ένα οικονομικό μέγεθος, αλλά μια δομική αλλαγή που επαναπροσδιορίζει τη σχέση του παρελθόντος με το μέλλον. Η πόλη, που κάποτε αποτελούσε περιφερειακό προορισμό μιας νύχτας, μετατρέπεται πλέον σε έναν παγκόσμιο πόλο έλξης, γεγονός που αντικατοπτρίζεται και στην εκτόξευση των διεθνών αφίξεων τα τελευταία έτη.
Η Αθήνα που απαξιώσαμε ως φρικαλέο μπετόν, έρχεται να πάρει την εκδίκησή της ως μια πόλη κοινωνικά ζωντανή και ασφαλής.
Ανδρέας Κούρκουλας, Αρχιτέκτονας & Ομότιμος Καθηγητής ΕΜΠ
Η κοινωνική ζωντάνια ως αντίδοτο στην ψηφιακή απομόνωση
Σε μια εποχή που η έκρηξη των εικονικών επικοινωνιών τείνει να συρρικνώσει τις φυσικές συναντήσεις, η Αθήνα προβάλλει ως μια κοινωνική πόλη με έντονη ζωή. Η πυκνή δομή της, το μικρό οικοδομικό τετράγωνο και η κλασική αθηναϊκή πολυκατοικία, στοιχεία που κάποτε απαξιώθηκαν ως «φρικαλέο μπετόν», λειτουργούν σήμερα ως αντίδοτο στη διαδικτυακή μοναξιά. Αυτή η κοινωνική αναμεικτικότητα είναι που προσελκύει τους ξένους επισκέπτες, οι οποίοι αναγνωρίζουν στην πόλη ποιότητες ζωής που συχνά οι ίδιοι οι κάτοικοί της παραβλέπουν.
Ωστόσο, η θετική οικονομική επίπτωση από την ανακαίνιση εγκαταλελειμμένων κτιρίων συνοδεύεται από την απειλή του υπερκορεσμού. Η ανεξέλεγκτη διασπορά της βραχυπρόθεσμης μίσθωσης (Airbnb) συμβάλλει στην άνοδο των τιμών των ακινήτων και στη δημιουργία «τουριστικών νησίδων» που εκτοπίζουν τον ντόπιο πληθυσμό. Σύμφωνα με τον ξενοδοχειακό χάρτη της Αθήνας, η αγορά κινείται πλέον σε έναν θεσμικό χαρακτήρα, γεγονός που απαιτεί αυστηρότερη ρύθμιση για να αποφευχθεί η τουριστική μονοκαλλιέργεια.
Στρατηγικές «βελονισμού» και η αναβίωση της Πατησίων
Για την αντιμετώπιση αυτών των πιέσεων, προτείνεται μια στρατηγική «βελονιστικών επεμβάσεων» στο σώμα της πόλης. Στόχος είναι η ισορροπημένη συνύπαρξη μόνιμων κατοίκων και επισκεπτών, ειδικά σε περιοχές υψηλής συγκέντρωσης όπως η Ακρόπολη. Η ανάγκη για λειτουργικά αντίβαρα είναι επιτακτική, ώστε η καθημερινότητα των ντόπιων να μην θυσιάζεται στον βωμό της τουριστικής ανάπτυξης. Στους διαδρόμους των αρμόδιων υπηρεσιών, πολεοδόμοι και αναλυτές του αστικού χώρου τονίζουν ότι η ανάπτυξη των υποδομών πρέπει να προηγείται της τουριστικής επέκτασης.
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην περιοχή της οδού Πατησίων και στο νέο Αρχαιολογικό Μουσείο. Η αξιοποίηση του Πολυτεχνείου ως ζωντανού πόλου εκπαίδευσης και η χρήση των ιστορικών κτιρίων (Αβέρωφ, Πρυτανείες) για εκθέσεις που απευθύνονται στον μόνιμο πληθυσμό, μπορούν να λειτουργήσουν ως ανάχωμα. Ο πολεοδομικός σχεδιασμός οφείλει να ενσωματώσει αυτές τις λειτουργίες για να διατηρήσει την πόλη ζωντανή όλο τον χρόνο, αποφεύγοντας το φαινόμενο της ερήμωσης κατά τους θερινούς μήνες, ένα ζήτημα που απασχολεί έντονα τον σύγχρονο συγκοινωνιακό σχεδιασμό.
Η επόμενη μέρα για το ιστορικό κέντρο
Η Αθήνα καλείται να διαχειριστεί τη νέα της ταυτότητα χωρίς να χάσει την ιστορική της μνήμη. Η συνύπαρξη και η διασπορά των δραστηριοτήτων πρέπει να αποτελέσουν τον κεντρικό πυλώνα του μελλοντικού σχεδιασμού. Ο Δήμος Αθηναίων και το κεντρικό κράτος οφείλουν να συμβάλουν με στοχευμένες παρεμβάσεις που θα εξισορροπήσουν τη ζωή στη συνθήκη του κορεσμού. Η πόλη πρέπει να συνεχίσει να εξελίσσεται, διατηρώντας όμως τον κοινωνικό της ιστό αδιάρρηκτο απέναντι στις πιέσεις της παγκοσμιοποιημένης αγοράς.
Πώς να συμβάλλετε στη βιωσιμότητα της γειτονιάς σας
- Στηρίξτε τις τοπικές επιχειρήσεις και τα παραδοσιακά καταστήματα που εξυπηρετούν τους μόνιμους κατοίκους.
- Ενημερωθείτε για τις τοπικές πρωτοβουλίες και τις διαβουλεύσεις του Δήμου για τον πολεοδομικό σχεδιασμό.
- Προτιμήστε τη χρήση των μέσων μαζικής μεταφοράς για τη μείωση της επιβάρυνσης στο ιστορικό κέντρο.
- Συμμετέχετε σε πολιτιστικές δράσεις τοπικών φορέων που ενισχύουν τον κοινωνικό ιστό της περιοχής σας.
