Αποζημιώσεις για φυσικές καταστροφές: Έρχεται fast track διαδικασία με ψηφιακό φάκελο

Το υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, σε συνεργασία με το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος (ΤΕΕ), ετοιμάζει ένα νέο νομοσχέδιο για την επιτάχυνση των αποζημιώσεων για κτίρια που έχουν υποστεί ζημιές από φυσικές καταστροφές. Η μεταρρύθμιση προβλέπει εφάπαξ καταβολή ποσών ανά τετραγωνικό μέτρο και την πλήρη ψηφιοποίηση της διαδικασίας μέσω της πλατφόρμας «e-άδειες», με στόχο να μειωθούν δραστικά οι γραφειοκρατικές καθυστερήσεις που ταλαιπωρούν τους πληγέντες.

Η αναμενόμενη μεταρρύθμιση στον τρόπο καταβολής αποζημιώσεων για φυσικές καταστροφές έρχεται να αντιμετωπίσει μια χρονοβόρα και γραφειοκρατική διαδικασία που παραμένει αναλλοίωτη επί δεκαετίες, παρά τις τεχνολογικές εξελίξεις. Η παρούσα κατάσταση, όπου οι πολίτες περιμένουν επί μακρόν για την αποκατάσταση των ζημιών στα κτίριά τους, έχει δημιουργήσει ένα περιβάλλον δυσπιστίας και αγανάκτησης, καθιστώντας επιτακτική την ανάγκη για άμεσες και αποτελεσματικές λύσεις.

Η παθογένεια του σημερινού συστήματος

Σήμερα, η διαδικασία χορήγησης αποζημιώσεων περιλαμβάνει πολλαπλά στάδια που συχνά «κολλάνε», προκαλώντας σημαντικές καθυστερήσεις. Αρχικά, κλιμάκια της Γενικής Γραμματείας Αποκατάστασης Φυσικών Καταστροφών και Κρατικής Αρωγής διενεργούν αυτοψίες, κατατάσσοντας τα κτίρια σε τρεις κατηγορίες: πράσινα, κίτρινα και κόκκινα, ανάλογα με τη σοβαρότητα της ζημιάς. Στη συνέχεια, ιδιώτες μηχανικοί συντάσσουν φακέλους με δικαιολογητικά και μελέτες επισκευής, οι οποίοι κατατίθενται στην αρμόδια υπηρεσία. Ωστόσο, η διαδικασία αυτή επιβραδύνεται από διάφορους παράγοντες.

Οι καθυστερήσεις των μηχανικών να ανταποκριθούν στον μεγάλο όγκο αιτήσεων, ειδικά μετά από εκτεταμένες καταστροφές, αποτελούν ένα σημαντικό πρόβλημα. Επιπλέον, οι δήμοι καθυστερούν να στείλουν τις αποφάσεις αυτοψίας, ενώ και οι ίδιοι οι δικαιούχοι συχνά αδυνατούν να καταθέσουν όλα τα απαραίτητα δικαιολογητικά, όπως βασικά στοιχεία ιδιοκτησίας, με αποτέλεσμα οι υποθέσεις να χρονίζουν και τα παράπονα να πολλαπλασιάζονται.

Η νέα προσέγγιση: Ψηφιοποίηση και εφάπαξ αποζημίωση

Το υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας έχει έτοιμο ένα νέο νομοσχέδιο, το οποίο αναμένεται να κατατεθεί στις αρχές του επόμενου έτους, με στόχο να βάλει τέλος στις καθυστερήσεις και το γραφειοκρατικό μπέρδεμα. Ο βασικός στόχος είναι η μεταβολή του χαρακτήρα της διαδικασίας, δίνοντας έμφαση στην άμεση αποζημίωση του πολίτη και όχι στην σταδιακή αποκατάσταση της ζημιάς.

Πλέον, θα πραγματοποιείται μία μόνο αυτοψία και τα χρήματα θα δίνονται εφάπαξ, όπως θα έκανε μια ασφαλιστική εταιρεία. Οι πληρωμές θα γίνονται με συγκεκριμένα ποσά ανά τετραγωνικό μέτρο, ανάλογα με τη σοβαρότητα της ζημιάς και το εμβαδόν του κτιρίου. Για τον καθορισμό των στοιχείων των ακινήτων, θα αξιοποιηθεί η πλατφόρμα «e-άδειες» του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΤΕΕ). Αυτή η προσέγγιση αναμένεται να μειώσει δραστικά τον αριθμό των αυτοψιών και των απαιτούμενων εγγράφων.

Ένας άλλος εξίσου σημαντικός στόχος του νομοσχεδίου είναι η κατάργηση των έγχαρτων φακέλων. Η διαδικασία υποβολής και ελέγχου θα διεξάγεται εξ ολοκλήρου ψηφιακά, αξιοποιώντας την πλατφόρμα «e-άδειες» του ΤΕΕ. Η μεταρρύθμιση αυτή αποτελεί αποτέλεσμα της στενής συνεργασίας του υπουργείου με το ΤΕΕ και ικανοποιεί ένα πάγιο αίτημα του τεχνικού κόσμου της χώρας.

Η αγορά και οι τεχνικοί κύκλοι φαίνεται να προεξοφλούν θετικά την εφαρμογή του νέου νομοσχεδίου, καθώς η ψηφιοποίηση και η απλοποίηση των διαδικασιών αναμένεται να απελευθερώσει πόρους και να επιταχύνει την ανάκαμψη των πληγέντων περιοχών. Η εμπειρία από πιλοτικές εφαρμογές, όπως αυτή στον «Daniel» στη Θεσσαλία, ενισχύει την πεποίθηση ότι η νέα προσέγγιση θα αποδώσει σημαντικά οφέλη.

Ο αντίκτυπος της μεταρρύθμισης

Με την πλήρως ψηφιοποιημένη διαδικασία, εξασφαλίζεται μεγαλύτερη ταχύτητα, καθώς ο έλεγχος των δικαιολογητικών θα είναι άμεσος μέσω της διαλειτουργικότητας της πλατφόρμας. Η δυνατότητα πρόσβασης σε στοιχεία όπως το Ε1, το Ε9 και οι τίτλοι ιδιοκτησίας θα μειώσει δραστικά τον χρόνο διασταύρωσης των πληροφοριών, καθώς αυτή θα γίνεται αυτόματα. Ταυτόχρονα, ενισχύεται η διαφάνεια, καθώς παρέχεται η δυνατότητα πλήρους παρακολούθησης της προόδου της διαδικασίας έκδοσης άδειας επισκευής και χορήγησης της αποζημίωσης, η οποία παύει να είναι ένα «μαύρο κουτί» για τους πολίτες.

Τα στατιστικά στοιχεία αναδεικνύουν το μέγεθος του προβλήματος. Στην περίπτωση του σεισμού της 27ης Σεπτεμβρίου 2021 στο Αρκαλοχώρι της Κρήτης, ενώ πάνω από 7.500 κτίρια είχαν αξιολογηθεί ως επισκευάσιμα, οι αιτήσεις που κατατέθηκαν αντιστοιχούσαν σε μόλις 3.000 κτίρια. Από αυτές, μόλις 400 άδειες εκδόθηκαν, κυρίως λόγω αδυναμίας υποβολής βασικών δικαιολογητικών, όπως οι τίτλοι ιδιοκτησίας.

Η πιλοτική εφαρμογή και η επόμενη μέρα

Η αποτελεσματικότητα της νέας διαδικασίας αποδείχθηκε στην πιλοτική εφαρμογή της στην περίπτωση του «Daniel» στη Θεσσαλία. Εκεί, εφαρμόστηκε η έκδοση άδειας επισκευής με την «εφάπαξ τιμή ανά τ.μ.», με αποτέλεσμα να εκδοθούν πάνω από 3.600 άδειες επισκευής τους τελευταίους 15 μήνες. Το συνολικό ποσό αποζημίωσης ξεπέρασε τα 25 εκατομμύρια ευρώ, με περίπου 20 κτίρια την ημέρα να λαμβάνουν αποζημίωση για επισκευές. Αυτό το γεγονός αποτελεί σημαντικό ενισχυτικό παράγοντα τόσο για την οικονομία της περιοχής όσο και για την ψυχολογία των κατοίκων.

Η επικείμενη θεσμοθέτηση αυτών των αλλαγών σηματοδοτεί μια νέα εποχή στην αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών στην Ελλάδα, με επίκεντρο την ταχύτητα, τη διαφάνεια και την άμεση στήριξη των πληγέντων πολιτών.