- Ο Πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ επανέφερε την ιστορική διεκδίκηση της Ταϊβάν ως «επιστροφή στην Κίνα» μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
- Η Ταϊβάν παραχωρήθηκε στην Ιαπωνία το 1895 και «αποκαταστάθηκε» στη Δημοκρατία της Κίνας το 1945.
- Ο κινεζικός εμφύλιος και οι διεθνείς συνθήκες άφησαν την κυριαρχία της Ταϊβάν ανεπίλυτη.
- Ταϊπέι και Πεκίνο δεν αναγνωρίζουν επίσημα η μία την άλλη, διατηρώντας διπλωματικό αδιέξοδο.
Ο Κινέζος Πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ δήλωσε στον Πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ τη Δευτέρα ότι η «επιστροφή της Ταϊβάν στην Κίνα» μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου αποτελεί βασικό στοιχείο του οράματος του Πεκίνου για την παγκόσμια τάξη, όπως μεταδίδει το Reuters.
Αυτή η δήλωση υπογραμμίζει την ιστορική βάση των διεκδικήσεων της Κίνας και την πολυπλοκότητα των σχέσεων στην περιοχή.
Η πρόσφατη δήλωση του Κινέζου Προέδρου Σι Τζινπίνγκ προς τον Αμερικανό ομόλογό του, Ντόναλντ Τραμπ, επαναφέρει στο προσκήνιο την πολυσύνθετη ιστορία της Ταϊβάν και τις ρίζες των σημερινών διεκδικήσεων του Πεκίνου. Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια μιας μακράς σειράς γεγονότων που διαμόρφωσαν την πολιτική και γεωπολιτική ταυτότητα του νησιού, ξεκινώντας από τα τέλη του 19ου αιώνα και κορυφώνοντας με τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τον κινεζικό εμφύλιο.
Η ιστορική διαδρομή της Ταϊβάν και η σχέση με την Κίνα
Η ιστορία της Ταϊβάν ως διακριτής οντότητας από την ηπειρωτική Κίνα ξεκινά ουσιαστικά το 1895, όταν η δυναστεία Τσινγκ της Κίνας, μετά την ήττα της στον Πρώτο Σινο-Ιαπωνικό Πόλεμο, υπέγραψε τη Συνθήκη του Σιμονοσέκι. Με αυτή τη συνθήκη, η κυριαρχία της Ταϊβάν παραχωρήθηκε στην Ιαπωνία.
Λίγα χρόνια αργότερα, το 1911, η δυναστεία Τσινγκ ανατράπηκε από επανάσταση, οδηγώντας στην ανακήρυξη της Δημοκρατίας της Κίνας (ROC) το επόμενο έτος. Η περίοδος αυτή σηματοδότησε την έναρξη μιας ταραχώδους εποχής για την Κίνα, με την έναρξη του κινεζικού εμφυλίου πολέμου το 1927, όταν το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας ξεκίνησε εξέγερση κατά της κυβέρνησης.
Η ιαπωνική επιθετικότητα εντάθηκε το 1931 με την εισβολή στην Μαντζουρία και κλιμακώθηκε το 1937 με την πλήρη εισβολή στην υπόλοιπη Κίνα. Μάλιστα, το 1936, ο ηγέτης της Δημοκρατίας της Κίνας, Τσιάνγκ Κάι-σεκ, απήχθη από δικούς του στρατηγούς για να αναγκαστεί να συμμαχήσει με τους κομμουνιστές του Μάο Τσε-τουνγκ, προκειμένου να πολεμήσουν από κοινού τους Ιάπωνες και να αναστείλουν τον εμφύλιο πόλεμο.
Αυτή η περίοδος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου έθεσε τις βάσεις για τις μεταγενέστερες διεκδικήσεις και τις διεθνείς συμφωνίες που αφορούσαν την Ταϊβάν.
Οι διεθνείς συμφωνίες και το αδιέξοδο της κυριαρχίας
Το 1943, ο Τσιάνγκ Κάι-σεκ, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Φράνκλιν Ρούζβελτ και ο Βρετανός Πρωθυπουργός Ουίνστον Τσόρτσιλ υπέγραψαν τη Διακήρυξη του Καΐρου, η οποία όριζε ότι η Ταϊβάν θα «αποκατασταθεί» στη Δημοκρατία της Κίνας. Η θέση αυτή επιβεβαιώθηκε το 1945 από τη Διακήρυξη του Πότσδαμ, η οποία ζητούσε την άνευ όρων παράδοση της Ιαπωνίας.
Μετά την ήττα της Ιαπωνίας, η Ταϊβάν παραδόθηκε στη Δημοκρατία της Κίνας. Ωστόσο, η εσωτερική σύγκρουση στην Κίνα επανήλθε το 1946, με την κατάρρευση της εκεχειρίας μεταξύ των δημοκρατικών και κομμουνιστικών δυνάμεων, και τον κινεζικό εμφύλιο πόλεμο να συνεχίζεται.
Στην Ταϊβάν, το 1947, μια εξέγερση κατά της κυβέρνησης της Δημοκρατίας της Κίνας, λόγω κοινωνικών, πολιτιστικών και πολιτικών εντάσεων, καταπνίγηκε βίαια. Το 1949, μετά τη νίκη του Μάο Τσε-τουνγκ στον εμφύλιο πόλεμο και την ίδρυση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, ο Τσιάνγκ Κάι-σεκ υποχώρησε στην Ταϊβάν.
Ο Μάο ορκίστηκε να «απελευθερώσει» το νησί, μια υπόσχεση που παραμένει πηγή έντασης μέχρι σήμερα. Η Κίνα, άλλωστε, δεν αποκλείει τη χρήση δύναμης για την Ταϊβάν, όπως έχει επανειλημμένα δηλώσει το Πεκίνο. Η Κίνα δεν αποκλείει τη χρήση δύναμης για την Ταϊβάν.
Το 1951, η Ιαπωνία υπέγραψε τη Συνθήκη Ειρήνης του Σαν Φρανσίσκο, αποκηρύσσοντας τις διεκδικήσεις της στην Ταϊβάν, αλλά η κυριαρχία του νησιού παρέμεινε ανεπίλυτη στο έγγραφο. Το Πεκίνο θεωρεί τη συνθήκη «παράνομη και άκυρη» καθώς δεν ήταν συμβαλλόμενο μέρος.
Το 1952, υπογράφηκε η Συνθήκη Ειρήνης μεταξύ της Δημοκρατίας της Κίνας και της Ιαπωνίας, η οποία επιβεβαίωσε την παραίτηση της Ιαπωνίας από τις διεκδικήσεις της στην Ταϊβάν. Η κυβέρνηση της Ταϊβάν ερμηνεύει αυτή τη συνθήκη ως επιβεβαίωση της προηγούμενης μεταβίβασης της κυριαρχίας στη Δημοκρατία της Κίνας.
Η σύγχρονη πραγματικότητα και οι διπλωματικές προκλήσεις
Μέχρι σήμερα, οι κυβερνήσεις σε Ταϊπέι και Πεκίνο δεν αναγνωρίζουν επίσημα η μία την άλλη, διατηρώντας ένα διπλωματικό αδιέξοδο που επηρεάζει τις διεθνείς σχέσεις. Η επίσημη ονομασία της Ταϊβάν παραμένει Δημοκρατία της Κίνας. Η στάση του Πεκίνου, όπως εκφράστηκε πρόσφατα από τον Πρόεδρο Σι, υπογραμμίζει την αταλάντευτη θέση του για την «επανένωση» του νησιού με την ηπειρωτική Κίνα, συχνά προωθώντας την ειρηνική επανένωση. Η Κίνα προωθεί ειρηνική επανένωση με Ταϊβάν.
Αυτό που ανησυχεί τους αναλυτές είναι η κλιμάκωση των εντάσεων στην περιοχή, καθώς οι δηλώσεις και οι ενέργειες από όλες τις πλευρές, συμπεριλαμβανομένης της Ιαπωνίας και των ΗΠΑ, δημιουργούν ένα εύφλεκτο γεωπολιτικό σκηνικό. Νομικοί κύκλοι επισημαίνουν ότι η ασάφεια των διεθνών συμφωνιών μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο έχει αφήσει ένα νομικό κενό που επιτρέπει στις διάφορες πλευρές να ερμηνεύουν την ιστορία κατά το δοκούν, καθιστώντας την επίλυση του ζητήματος εξαιρετικά δύσκολη.
Η Ταϊβάν, από την πλευρά της, απορρίπτει το μοντέλο «ένα κράτος, δύο συστήματα» που προτείνει το Πεκίνο, ενισχύοντας την άμυνά της. Η Ταϊβάν απορρίπτει το ένα κράτος δύο συστήματα του Πεκίνου.
Η επόμενη μέρα στις σχέσεις Κίνας-Ταϊβάν
Οι διεκδικήσεις του Πεκίνου για την Ταϊβάν, βασισμένες σε ιστορικά γεγονότα και διεθνείς συμφωνίες μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, συνεχίζουν να αποτελούν κεντρικό άξονα της εξωτερικής πολιτικής της Κίνας. Η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις, καθώς η σταθερότητα στην περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την πορεία αυτών των σχέσεων.
Η πρόσφατη δήλωση του Σι Τζινπίνγκ υπενθυμίζει ότι το ζήτημα της Ταϊβάν παραμένει ανοιχτή πληγή και δυνητική πηγή μελλοντικών εντάσεων.
