Το ζήτημα της μη συναινετικής διαμοίρασης προσωπικού ερωτικού υλικού βρίσκεται στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης, καθώς η εξάπλωση των ψηφιακών μέσων πολλαπλασιάζει την εμβέλειά του. Στην εκπομπή Πρωινό Σαββατοκύριακο της 18/10/2025, με αφορμή την παρουσία του Μανώλη Σφακιανάκη, προέδρου του Διεθνούς Ινστιτούτου Κυβερνοασφάλειας, αναδείχθηκαν πτυχές του φαινομένου που αφορούν την κατανόηση, την πρόληψη και την αντιμετώπιση του.
Τι είναι η μη συναινετική διάδοση ερωτικού περιεχομένου
Με τον όρο revenge porn περιγράφεται η δημοσιοποίηση ή αποστολή σε τρίτους, χωρίς συναίνεση, φωτογραφιών ή βίντεο με ερωτικό περιεχόμενο που αφορούν ιδιωτικές στιγμές. Η ουσία του φαινομένου είναι η παραβίαση ιδιωτικότητας και εμπιστοσύνης, ανεξάρτητα από τον τρόπο συλλογής του υλικού ή τη σχέση των εμπλεκομένων.
Η διάδοση μπορεί να γίνει σε κοινωνικά δίκτυα, εφαρμογές ανταλλαγής μηνυμάτων, ιστοτόπους ή μέσω email, συχνά με ιλιγγιώδη ταχύτητα και δύσκολη αναστροφή. Ακόμη και η αρχική, συναινετική δημιουργία του υλικού δεν μεταβάλλει το γεγονός ότι η μεταγενέστερη δημοσιοποίησή του χωρίς άδεια αποτελεί σοβαρή προσβολή της προσωπικότητας.
Το πρόβλημα εντάσσεται στην ευρύτερη κατηγορία της διαδικτυακής κακοποίησης, με χαρακτηριστικά που ενισχύονται από την ανωνυμία, την ευκολία αναπαραγωγής και το «μόνιμο» ψηφιακό αποτύπωμα. Η κατανόηση αυτών των παραγόντων είναι κρίσιμη για τη στοχευμένη πρόληψη και τον περιορισμό της βλάβης.
Επιπτώσεις στα θύματα και στην κοινωνία
Οι συνέπειες για τα θύματα είναι πολυεπίπεδες, από την έντονη ψυχολογική πίεση και την αγχώδη δυσφορία έως κοινωνικές και επαγγελματικές επιπτώσεις. Η έκθεση προσωπικών στιγμών μπορεί να οδηγήσει σε στιγματισμό, απώλεια ιδιωτικότητας και απομόνωση, με την καθημερινότητα να μετατρέπεται σε διαρκή διαχείριση κρίσης.
Η δευτερογενής θυματοποίηση, όταν το περιεχόμενο ανακυκλώνεται ή σχολιάζεται, τροφοδοτεί έναν κύκλο διαρκούς βλάβης. Ο φόβος για νέα αναπαραγωγή του υλικού και η αβεβαιότητα για το ποιος το έχει δει δυσχεραίνουν την αποκατάσταση και την επιστροφή στην κανονικότητα.
Σε συλλογικό επίπεδο, το φαινόμενο επηρεάζει την εμπιστοσύνη στις ψηφιακές επικοινωνίες και θολώνει τα όρια μεταξύ ιδιωτικού και δημόσιου χώρου. Η κοινωνική ανοχή ή η επιπόλαιη αντιμετώπιση ενισχύουν την κανονικοποίηση της κακοποίησης και αποθαρρύνουν τις καταγγελίες.
Νομικό πλαίσιο και αναφορά περιστατικών
Η μη συναινετική διάδοση ερωτικού υλικού έχει ποινικές συνέπειες στην Ελλάδα, με τη νομοθεσία να προστατεύει την ιδιωτική ζωή και την προσωπικότητα. Η έμφαση δίνεται στη συναίνεση: απουσία σαφούς άδειας για κοινοποίηση ή αναπαραγωγή συνιστά παραβίαση, με δυνατότητα ποινικής και αστικής διεκδίκησης.
Οι αρμόδιες αρχές και εξειδικευμένες μονάδες για εγκλήματα στον κυβερνοχώρο δέχονται αναφορές περιστατικών, ενώ οι πλατφόρμες διαθέτουν μηχανισμούς κατάργησης περιεχομένου. Η συνεργασία θυμάτων, αρχών και υπηρεσιών φιλοξενίας είναι καθοριστική για την ταχεία απόσυρση και την προστασία επιπλέον απορρήτου.
Παράλληλα, διατίθενται διαδικασίες για την υποβολή αιτημάτων κατάργησης και περιορισμού αναζήτησης όπου αυτό είναι εφικτό. Η γρήγορη ενεργοποίηση των διαθέσιμων καναλιών αυξάνει τις πιθανότητες περιορισμού ζημίας και αποτρέπει περαιτέρω κύκλο αναπαραγωγής.
Πρακτικά βήματα περιορισμού της βλάβης
Η άμεση και μεθοδική αντίδραση μπορεί να μειώσει ουσιαστικά τη διάχυση του υλικού. Προτεραιότητα έχει η διατήρηση αποδεικτικών στοιχείων, χωρίς να προκληθεί επιπλέον έκθεση, και η ενεργοποίηση των διαθέσιμων μηχανισμών αναφοράς.
Η τεκμηρίωση είναι κρίσιμη: στιγμιότυπα οθόνης με χρονοσφραγίδες, σύνδεσμοι, URL, και στοιχεία λογαριασμών διευκολύνουν την έρευνα και την τεχνική ανίχνευση αντιγράφων σε διαφορετικές πλατφόρμες.
- Διατήρηση αποδείξεων: καταγραφή συνδέσμων, σχολίων και χρηστών που εμπλέκονται.
- Χρήση εργαλείων πλατφορμών: αναφορά παραβίασης και αίτημα κατάργησης με επιλογές «μη συναινετικό περιεχόμενο».
- Περιορισμός διάδοσης: άμεση ιδιωτικοποίηση λογαριασμών και αναθεώρηση ρυθμίσεων ορατότητας.
- Νομικές ενέργειες: αξιολόγηση επιλογών ποινικής και αστικής προστασίας με εξειδικευμένη συμβουλή.
- Υποστήριξη: πρόσβαση σε ψυχοκοινωνικές υπηρεσίες και δίκτυα υποστήριξης για μείωση του φορτίου.
Ρόλος πλατφορμών και τεχνολογίας
Οι πλατφόρμες διαδραματίζουν καίριο ρόλο με μηχανισμούς αναφοράς, συστήματα κατάργησης και πολιτικές για μη συναινετικό περιεχόμενο. Η σαφής διαδικασία, σε συνδυασμό με διαφανείς χρόνους απόκρισης, ενισχύει την προστασία των χρηστών.
Τεχνικές όπως η ψηφιακή αποτύπωση (hashing) βοηθούν στον εντοπισμό και την αποτροπή επαναφόρτωσης του ίδιου υλικού. Η επένδυση σε ανίχνευση μοτίβων και αυτοματοποιημένα φίλτρα, με σεβασμό σε θεμελιώδη δικαιώματα, περιορίζει την αναπαραγωγή.
Η διαλειτουργικότητα μεταξύ πλατφορμών και η ανταλλαγή σημάτων κατάχρησης δημιουργούν ένα επιπλέον πλέγμα προστασίας. Όταν συνδυάζονται με αποτελεσματική εποπτεία και ενημερωμένους όρους χρήσης, οι πιθανότητες έκθεσης συρρικνώνονται.
Πρόληψη και εκπαίδευση
Η καλλιέργεια κουλτούρας συναίνεσης και σεβασμού της ιδιωτικότητας αποτελεί θεμέλιο πρόληψης. Η εκπαίδευση σε σχολεία, οικογένειες και χώρους εργασίας για ασφαλή ψηφιακή συμπεριφορά μειώνει τις πιθανότητες κακοποιητικών πρακτικών.
Η ενίσχυση της ψηφιακής παιδείας περιλαμβάνει πρακτικές ασφάλειας λογαριασμών, προσεκτική διαχείριση κοινής χρήσης και επίγνωση κινδύνων. Όσο πιο ενημερωμένοι είναι οι χρήστες, τόσο ισχυρότερη γίνεται η αυτοπροστασία τους.
Η δημοσιότητα γύρω από το θέμα, όπως αναδείχθηκε στο Πρωινό Σαββατοκύριακο με την παρουσία του προέδρου του Διεθνούς Ινστιτούτου Κυβερνοασφάλειας, συμβάλλει στην κινητοποίηση θεσμών και κοινωνίας. Η συντονισμένη δράση ενισχύει τη λογοδοσία και προσφέρει καθαρά σήματα μηδενικής ανοχής στη μη συναινετική διάδοση.
Μια ώριμη, συστημική αντιμετώπιση
Το φαινόμενο απαιτεί συνδυασμό νομικών εργαλείων, τεχνολογικών λύσεων και παιδείας. Όταν τα θύματα υποστηρίζονται ουσιαστικά, οι πλατφόρμες ανταποκρίνονται γρήγορα και η κοινωνία απορρίπτει ξεκάθαρα τέτοιες πρακτικές, δημιουργείται ένα περιβάλλον προστασίας που περιορίζει τη βλάβη και αποθαρρύνει τους δράστες.
