Σε μια νέα εξέλιξη που αφορά τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, προέβη σε δημόσιες δηλώσεις που αναζωπυρώνουν τη συζήτηση για τα χωρικά ύδατα στο Αιγαίο. Οι τοποθετήσεις του, οι οποίες προβλήθηκαν σε τουρκικό τηλεοπτικό μέσο, υπογραμμίζουν την πάγια διαφωνία της Άγκυρας σχετικά με τα όρια κυριαρχίας στη θάλασσα, ενώ ταυτόχρονα παρουσιάζουν το ζήτημα ως επιλύσιμο με πολιτική βούληση.
Η δήλωση αυτή έρχεται να προστεθεί στο πλαίσιο των διαρκών διπλωματικών ανταλλαγών μεταξύ των δύο χωρών.
Ο Φιντάν, κατά τη διάρκεια συνέντευξής του στην τουρκική τηλεόραση ULKETV, στο πλαίσιο της εκπομπής «10 Παντού», αναφέρθηκε με σαφήνεια στην τουρκική άποψη. Εξέφρασε την ξεκάθαρη άρνησή του να αποδεχθεί τα δώδεκα ναυτικά μίλια ως όριο για τα χωρικά ύδατα, ενώ ταυτόχρονα σημείωσε ότι η ελληνική πλευρά δεν αποδέχεται τα έξι ναυτικά μίλια.
Αυτή η διατύπωση αναδεικνύει την ουσία της διαφωνίας, δηλαδή το διαφορετικό τρόπο ερμηνείας και εφαρμογής του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας από τις δύο χώρες.
Η Τουρκική Στάση για τα Ναυτικά Όρια
Οι δηλώσεις του κ. Φιντάν αποτελούν μια άμεση αναφορά στην κεντρική διαφωνία που επικρατεί εδώ και δεκαετίες όσον αφορά την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών στο Αιγαίο. Η Ελλάδα, ως κυρίαρχο κράτος, διατηρεί το δικαίωμα, σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας, να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα έως τα 12 ναυτικά μίλια.
Η Τουρκία, ωστόσο, έχει εκφράσει επανειλημμένα ότι μια τέτοια κίνηση θα αποτελούσε «casus belli», δηλαδή αιτία πολέμου, δημιουργώντας ένα επικίνδυνο προηγούμενο στις διμερείς σχέσεις.
Από την άλλη πλευρά, η αναφορά του Φιντάν στην «μη αποδοχή των 6 μιλίων» από την ελληνική πλευρά, αντικατοπτρίζει την τουρκική θέση που προκρίνει διαφορετικά όρια, πιθανόν ως σημείο εκκίνησης για διαπραγμάτευση. Αυτή η διαφορά στις εθνικές θέσεις περιπλέκει την διπλωματική επίλυση διαφορών και καθιστά το Αιγαίο ένα από τα πλέον ευαίσθητα γεωπολιτικά πεδία στην ευρύτερη περιοχή.
Το Αιγαίο: Ένα Πρόβλημα που Μπορεί να Λυθεί;
Παρά την ένταση που προκαλούν αυτές οι δηλώσεις, ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών προσπάθησε να δώσει και μια αχτίδα αισιοδοξίας, χρησιμοποιώντας αυτό που αποκάλεσε «γλώσσα της ειρήνης». Δήλωσε χαρακτηριστικά πως «το ζήτημα του Αιγαίου δεν είναι ένα άλυτο πρόβλημα» και τόνισε ότι «όσο υπάρχει η βούληση, αυτό το πρόβλημα μπορεί να λυθεί».
Αυτή η προσέγγιση, που συνδυάζει την αδιαλλαξία σε συγκεκριμένα σημεία με την έκφραση διάθεσης για επίλυση, αποτελεί συχνό μοτίβο στην τουρκική εξωτερική πολιτική.
Η αναφορά στην «βούληση» υποδηλώνει την πεποίθηση της Άγκυρας ότι η λύση μπορεί να βρεθεί μέσω διαπραγματεύσεων που θα βασίζονται σε αμοιβαίες υποχωρήσεις, μακριά από μονομερείς ενέργειες ή ερμηνείες του διεθνούς δικαίου. Η δήλωση αυτή, αν και φαινομενικά ειρηνική, μπορεί να εκληφθεί και ως πρόσκληση για διάλογο υπό τους τουρκικούς όρους, γεγονός που δημιουργεί νέα ερωτήματα για την πορεία των ελληνοτουρκικών σχέσεων.
Διπλωματικές Προεκτάσεις και Μελλοντικές Προκλήσεις
Οι θέσεις του Χακάν Φιντάν, ενός προσώπου με βαρύνουσα σημασία στον τουρκικό διπλωματικό μηχανισμό, αντανακλούν τις πάγιες ανησυχίες της Τουρκίας για την πιθανή περαιτέρω οριοθέτηση των ελληνικών θαλάσσιων συνόρων. Η Άγκυρα θεωρεί ότι μια επέκταση στα 12 ναυτικά μίλια θα περιόριζε σημαντικά την πρόσβασή της στο Αιγαίο και θα επηρέαζε την ελευθερία ναυσιπλοΐας της.
Το ζήτημα αυτό αποτελεί εδώ και δεκαετίες ένα από τα πιο ευαίσθητα ζητήματα γεωπολιτικής στην ευρύτερη περιοχή.
Οι δηλώσεις αυτές αναμένεται να απασχολήσουν έντονα την ατζέντα των επόμενων διπλωματικών επαφών και συζητήσεων. Η επιδίωξη αμοιβαία αποδεκτών λύσεων στο Αιγαίο απαιτεί όχι μόνο πολιτική βούληση, όπως ανέφερε ο Φιντάν, αλλά και προσήλωση στις αρχές του διεθνούς δικαίου και της καλής γειτονίας.
Η πορεία προς την επίλυση τέτοιων χρόνιων διαφορών είναι συχνά μακρά και γεμάτη προκλήσεις, απαιτώντας προσεκτικούς χειρισμούς και από τις δύο πλευρές.
