Οι μαγευτικές λίμνες των Πρεσπών, ένα από τα σημαντικότερα υγροτοπικά οικοσυστήματα της Ευρώπης, βρίσκονται αντιμέτωπες με μια πρωτοφανή οικολογική κρίση. Η σταθερή μείωση της στάθμης των υδάτων, κυρίως λόγω των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, δημιουργεί ένα ανησυχητικό σκηνικό για το μέλλον της περιοχής.
Επιστήμονες και κάτοικοι κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, καθώς η απειλή για συρρίκνωση ή ακόμα και μετατροπή της Μικρής Πρέσπας σε ποταμό, καθώς και η δραματική απώλεια ύδατος της Μεγάλης, θέτει σε κίνδυνο την πλούσια βιοποικιλότητα και την καθημερινότητα των τοπικών κοινοτήτων.
Η Δραματική Υποχώρηση των Υδάτων και οι Αιτίες
Η Μεγάλη Πρέσπα, μια λίμνη που μοιράζεται από τρεις χώρες, έχει υποστεί τεράστιες απώλειες σε υδάτινους όγκους τις τελευταίες δεκαετίες. Ο βιολόγος και διδάκτορας οικολογίας, Γιώργος Κατσαδωράκης, ο οποίος υπηρετεί ως επιστημονικός σύμβουλος στην Εταιρεία Προστασίας Πρεσπών (ΕΠΠ), επισημαίνει ότι από το 1985 η στάθμη της λίμνης έχει μειωθεί κατά περίπου 10 μέτρα.
Αυτή η εξέλιξη αποδίδεται κυρίως στην κλιματική αλλαγή, η οποία εκδηλώνεται με τη συστηματική μείωση των βροχοπτώσεων και των χιονοπτώσεων στην περιοχή. Οι ποσότητες νερού που χάθηκαν είναι ανυπολόγιστες, επηρεάζοντας άμεσα το οικοσύστημα και την υδρολογική ισορροπία.
Παράλληλα, η Μικρή Πρέσπα, ο ελληνικός καθρέφτης της Μεγάλης, βιώνει μια σταθερή πτώση της στάθμης των υδάτων από πέρσι. Αυτή η τάση δημιουργεί ένα εφιαλτικό σενάριο: τη συρρίκνωση της λίμνης σε ένα στενό ποτάμι. Οι επιπτώσεις ενός τέτοιου μετασχηματισμού θα ήταν καταστροφικές για τα μοναδικά είδη χλωρίδας και πανίδας που φιλοξενεί, διαταράσσοντας ανεπανόρθωτα την οικολογική της λειτουργία.
Αντίκτυπος στην Τοπική Κοινωνία και την Οικονομία
Οι συνέπειες της περιβαλλοντικής υποβάθμισης γίνονται ήδη αισθητές στην καθημερινότητα των κατοίκων. Στους Ψαράδες, το γραφικό ελληνικό χωριό που βρίσκεται στις όχθες της Μεγάλης Πρέσπας, η υποχώρηση του νερού είναι ορατή με γυμνό μάτι. Οι άλλοτε βυθισμένες ακτογραμμές έχουν διευρυνθεί, μετατρέποντας τμήματα της λίμνης σε ξηρά.
Ο Θωμάς Μανούρης, πρόεδρος της Ένωσης τουριστικών συναφών δραστηριοτήτων Πρεσπών, μεταφέρει την αγωνία των ντόπιων. Όπως αναφέρει, η απώλεια περίπου 10 μέτρων βάθους από το 1984 έχει επιφέρει σημαντικά προβλήματα στην τοπική οικονομία. Οι κάτοικοι των Ψαράδων ζουν παραδοσιακά από τις βαρκάδες με τους τουρίστες και το ψάρεμα, δραστηριότητες που πλέον καθίστανται ολοένα και πιο δύσκολες ή και αδύνατες καθώς το νερό αποσύρεται, επηρεάζοντας άμεσα τα εισοδήματα και την ποιότητα ζωής τους.
Η Ανάγκη για Προσαρμογή και Διασυνοριακή Συνεργασία
Αντιμέτωπη με τις ριζικές αλλαγές που επιφέρει η κλιματική κρίση, η περιοχή των Πρεσπών απαιτεί άμεσες και συντονισμένες δράσεις. Η Μυρσίνη Μαλακού, διευθύντρια της ΕΠΠ, υπογραμμίζει την ανάγκη για προσαρμογή στις επερχόμενες αλλαγές. Αυτό περιλαμβάνει την υιοθέτηση νέων πρακτικών διαχείρισης των υδάτινων πόρων και την ανάπτυξη στρατηγικών που θα επιτρέψουν στο οικοσύστημα και τις ανθρώπινες κοινότητες να επιβιώσουν και να ευδοκιμήσουν υπό τις νέες συνθήκες.
Ιδιαίτερα κρίσιμη κρίνεται η διασυνοριακή συνεργασία, δεδομένου ότι η Μεγάλη Πρέσπα είναι μια λίμνη που μοιράζεται μεταξύ Ελλάδας, Βόρειας Μακεδονίας και Αλβανίας. Η κοινή διαχείριση και ο συντονισμός των προσπαθειών και από τις τρεις χώρες είναι απαραίτητα για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του προβλήματος και τη διασφάλιση της βιωσιμότητας του μοναδικού αυτού οικοσυστήματος για τις μελλοντικές γενιές.
Το μέλλον των Πρεσπών εξαρτάται από την άμεση και συντονισμένη δράση σε τοπικό, εθνικό και διεθνές επίπεδο.
