Σε μια μικρή βιοτεχνία της Προσοτσάνης η παράδοση της κατασκευής κάρων συνεχίζεται αδιάκοπα από την ίδια οικογένεια για περισσότερες από οκτώ δεκαετίες. Το εργαστήριο δεν περιορίζεται μόνο στην κατασκευή νέων οχημάτων με ξύλο και μέταλλο. Το τελευταίο διάστημα η δουλειά περιλαμβάνει και την αποκατάσταση τροχών για μουσειακά πυροβόλα, ύστερα από αίτημα εκπροσώπων του στρατού.
Ρίζες της τέχνης στην Προσοτσάνη
Η ιστορία ξεκινά στις αρχές του 20ού αιώνα όταν ο προπάππος της σημερινής γενιάς ίδρυσε το σιδεράδικο – καροποιείο στην Προσοτσάνη Δράμας. Από τότε, η οικογένεια μετέφερε τεχνικές και εργαλεία από γενιά σε γενιά, διατηρώντας παραδοσιακές μεθόδους κατασκευής και επισκευής.
Η εμβάθυνση στην τέχνη προέρχεται από την εμπειρία των πρώτων τεχνιτών που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή μετά την προσφυγική μετακίνηση του 1922. Οι τεχνικές που διδάχθηκαν συνδέουν την τοπική βιοτεχνία με τις τεχνικές των περιοχών της ανατολικής Θράκης, όπως την Αδριανούπολη και τις Σαράντα Εκκλησιές.
Αυτή η ιστορική σύνδεση αποτελεί σημαντικό στοιχείο της τοπικής μνήμης και του τεχνικού κεφαλαίου της περιοχής.
Η σύγχρονη γενιά και οι συνεργασίες
Σήμερα ο Νίκος Μορφίδης συνεχίζει το επάγγελμα, συνδυάζοντας παραδοσιακά υλικά με σύγχρονες τεχνικές όπου χρειάζεται. Από το εργαστήριό του περνούν τόσο καινούργια κάρα όσο και παλαιά, που χρήζουν επιδιόρθωσης. Η φήμη του εργαστηρίου ενισχύθηκε όταν, μέσω του προσωπικού blog του, έλαβε επικοινωνία από τη Σχολή Πυροβολικού για συγκεκριμένες εργασίες.
Η επικοινωνία αυτή οδήγησε στην ανάθεση της επισκευής τροχών για τα εκθεσιακά όπλα της Σχολής. Πρόκειται για εργασία που απαιτεί ακρίβεια, γνώση των παλιών μεθόδων και σεβασμό στην ιστορική αξία των αντικειμένων. Το θέμα προβλήθηκε στην εκπομπή ERT3 | Περίμετρος, δίνοντας φωνή στη δουλειά αυτή.
Τεχνικές και υλικά
Η κατασκευή και η ανακατασκευή των τροχών συνδυάζει ξυλουργική και σιδηρουργική. Στο εργαστήριο εφαρμόζονται μέθοδοι όπως η ακριβής σφηνοσύνδεση του ξύλου και η περιτοίχιση με μέταλλο, που εξασφαλίζουν αντοχή και αυθεντικό αισθητικό αποτέλεσμα. Η διαδικασία απαιτεί εμπειρία πολλών ετών και προσεκτική επιλογή πρώτων υλών.
Προτεινόμενο Ο Οκτώβριος ξαναφέρνει στην πόλη το Ολύμπια, Δημοτικό Μουσικό Θέατρο “Μαρία Κάλλας”
Οι εργασίες σε μουσειακά αντικείμενα απαιτούν ευαισθησία ώστε να διατηρηθεί η αυθεντικότητα των τεχνουργημάτων. Αυτό σημαίνει ότι πολλές φορές οι επισκευές γίνονται με τεχνικές που μιμούνται τις αρχικές, παρά με σύγχρονα υλικά που θα αλλοίωναν το χαρακτήρα του αντικειμένου.
Η προσέγγιση αυτή κατατάσσει το εργαστήριο ανάμεσα στα λίγα που ασχολούνται με τέτοιου είδους αποκαταστάσεις υψηλής ακρίβειας.
Κοινωνική και πολιτιστική σημασία
Η συνέχιση της καροποιείας σε τοπικό επίπεδο έχει διπλή αξία. Από τη μια διατηρεί ζωντανή μια τεχνική που συνδέεται με την ιστορία της περιοχής. Από την άλλη προσφέρει υπηρεσίες που συμβάλλουν στη διατήρηση του υλικού πολιτισμού, όπως τα εκθέματα των στρατιωτικών μουσείων.
Η παρουσία ενός τέτοιου εργαστηρίου ενισχύει την ταυτότητα του τόπου και τη θέση του στην τοπική οικονομία.
Η περίπτωση αυτή δείχνει επίσης πώς σύγχρονα μέσα, όπως ένα προσωπικό blog, μπορούν να φέρουν σε επαφή παραδοσιακά εργαστήρια με κρατικούς φορείς, δημιουργώντας νέες πρακτικές συνεργασίας για τη συντήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς. Η ιστορία της οικογένειας Μορφίδη παραμένει παράδειγμα διατήρησης δεξιοτεχνίας μέσα στο χρόνο.
Μικρές ιστορίες, μεγάλη κληρονομιά
Πίσω από κάθε κάρο υπάρχει μια αλυσίδα γνώσεων που διανεμήθηκε από γενιά σε γενιά. Η προσωπική εμπειρία και οι χειροποίητες λύσεις του Νίκου Μορφίδη αντικατοπτρίζουν την αξία των παραδοσιακών βιοτεχνιών στις σύγχρονες ανάγκες συντήρησης. Οι εργασίες του αποτελούν γέφυρα μεταξύ του παρελθόντος και του σήμερα.
Η ιστορία αυτή συνδέει τοπικά γεγονότα με ευρύτερα ζητήματα διατήρησης πολιτισμού, ενώ ταυτόχρονα υπενθυμίζει ότι πολλές φορές οι πρακτικές λύσεις προέρχονται από εργαστήρια όπως αυτό, που διαθέτουν γνώση και σεβασμό στην παράδοση. Το παράδειγμα προσφέρει τροφή για σκέψη σχετικά με τη σημασία των μικρών, εξειδικευμένων εργαστηρίων για την πολιτιστική κληρονομιά.
