Η στάση της Τουρκίας απέναντι στην Ελλάδα και η διατήρηση του casus belli αποτελούν βασικό εμπόδιο για την ουσιαστική της συμμετοχή σε οποιοδήποτε ευρωπαϊκό πλαίσιο συνεργασίας, όπως το “SAFE”. Αυτό υπογράμμισε ο Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, αμέσως μετά την ολοκλήρωση της Συνόδου Κορυφής στις Βρυξέλλες.
Οι δηλώσεις του Έλληνα ηγέτη αντικατοπτρίζουν την πάγια θέση της Αθήνας, η οποία συνδέει την προώθηση των διμερών σχέσεων και της ευρωπαϊκής προοπτικής της Άγκυρας με την εγκατάλειψη των απειλών.
Η Σημασία των Δηλώσεων του Πρωθυπουργού
Ο κ. Μητσοτάκης, τοποθετούμενος επί του θέματος, εξέφρασε την ευχή η Τουρκία να αναθεωρήσει την προσέγγισή της σε κρίσιμα ζητήματα που άπτονται της εθνικής κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων. Μια τέτοια εξέλιξη, τόνισε, θα άνοιγε τον δρόμο για μια «ουσιαστική συζήτηση» αναφορικά με την ενδεχόμενη συμμετοχή της χώρας σε ευρωπαϊκά σχήματα, όπως το «SAFE».
Ωστόσο, ο Πρωθυπουργός έσπευσε να μετριάσει τις προσδοκίες, εκφράζοντας την απαισιοδοξία του για μια τέτοια αλλαγή στο «άμεσο μέλλον». Αυτή η δήλωση υποδηλώνει ότι, παρά τις όποιες προσπάθειες διαλόγου και προσέγγισης, οι θεμελιώδεις διαφωνίες παραμένουν άλυτες και αποτελούν τροχοπέδη για την ενίσχυση της συνεργασίας.
Το Casus Belli ως Σημαντικό Εμπόδιο
Το casus belli, δηλαδή η απειλή πολέμου σε περίπτωση επέκτασης των ελληνικών χωρικών υδάτων, αποτελεί εδώ και δεκαετίες μια μόνιμη πηγή έντασης στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Η Ελλάδα θεωρεί την ύπαρξη αυτής της απειλής ως ευθεία παραβίαση των αρχών του Διεθνούς Δικαίου και ως απαράδεκτο όρο για την οποιαδήποτε ομαλοποίηση ή ενίσχυση των δεσμών.
Η ευρωπαϊκή κοινότητα, μέσω της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχει επανειλημμένα εκφράσει τη σημασία του σεβασμού του Διεθνούς Δικαίου ως προϋπόθεση για τις σχέσεις με τρίτες χώρες, ειδικά όσες επιθυμούν στενότερους δεσμούς με την Ένωση.
Η αναφορά στο «SAFE», χωρίς περαιτέρω διευκρινίσεις για την ακριβή του φύση, παραπέμπει πιθανότατα σε κάποιο σχήμα συνεργασίας στον τομέα της ασφάλειας ή της άμυνας, στο οποίο η συμμετοχή χωρών εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης απαιτεί την πλήρη τήρηση των διεθνών κανόνων και την απουσία απειλών εναντίον κρατών-μελών.
Η ελληνική κυβέρνηση διαμηνύει με αυτόν τον τρόπο ότι δεν μπορεί να υπάρξει εμπιστοσύνη και συνεργασία όταν εκκρεμούν τέτοιες απειλές.
Προοπτικές για το Μέλλον των Ελληνοτουρκικών Σχέσεων
Οι δηλώσεις του Πρωθυπουργού αναδεικνύουν το πολύπλοκο πλέγμα των σχέσεων μεταξύ Ελλάδας, Τουρκίας και Ευρώπης. Ενώ η Αθήνα παραμένει ανοιχτή στον διάλογο, θέτει σαφείς κόκκινες γραμμές που αφορούν τον σεβασμό της κυριαρχίας και την άρση κάθε απειλής.
Η δήλωση περί έλλειψης προσδοκιών για άμεση αλλαγή στην τουρκική στάση υποδηλώνει ότι η πορεία προς την επίλυση των διαφορών θα είναι μακρά και δύσκολη.
Η πρόσφατη Σύνοδος Κορυφής στις Βρυξέλλες, αν και δεν εστίασε αποκλειστικά στις ελληνοτουρκικές διαφορές, αποτέλεσε το πλαίσιο όπου οι Έλληνες αξιωματούχοι είχαν την ευκαιρία να επαναλάβουν τις θέσεις τους. Η σταθερή και συνεκτική εξωτερική πολιτική της Ελλάδας στοχεύει στην προάσπιση των εθνικών συμφερόντων, ενώ ταυτόχρονα επιδιώκει την οικοδόμηση ενός κλίματος εμπιστοσύνης στην ευρύτερη περιοχή, πάντα υπό τον όρο του σεβασμού του Διεθνούς Δικαίου.
