Υπογράφτηκε προγραμματική σύμβαση που θέτει σε εφαρμογή ένα ολοκληρωμένο σχέδιο προστασίας, συντήρησης και ανάδειξης της ενετικής οχύρωσης και των Νεωρίων του Ηρακλείου. Η συμφωνία, που συνδέει το Υπουργείο Πολιτισμού με την αυτοδιοίκηση της Κρήτης, προβλέπει χρηματοδότηση έργων αποκατάστασης, παρεμβάσεις προσβασιμότητας και τη δημιουργία μόνιμων μουσείων και εκθέσεων.
Η συμφωνία και η χρηματοδότηση
Στην υπογραφή της Προγραμματικής Σύμβασης Πολιτισμικής Ανάπτυξης συμμετείχαν η υπουργός Λίνα Μενδώνη, ο περιφερειάρχης Σταύρος Αρναουτάκης, ο δήμαρχος Αλέξης Καλοκαιρινός και η πρόεδρος του ΟΔΑΠ Νικολέττα Διβάρη-Βαλάκου. Η δεκαετούς διάρκειας σύμβαση έχει συνολικό προϋπολογισμό 22.570.971 ευρώ και χρηματοδοτείται από πόρους του Υπουργείου Πολιτισμού, του Δήμου Ηρακλείου και της Περιφέρειας Κρήτης.
Σύμφωνα με το Υπουργείο Πολιτισμού, πριν την υπογραφή είχε δοθεί θετική γνωμοδότηση, τον Μάιο του 2025, από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο για την παραχώρηση χρήσης του χώρου στον Δήμο Ηρακλείου. Παράλληλα, η ένταξη του έργου για τα Ενετικά Νεώρια στο ΠΕΠ Κρήτης 2021–2027 προβλέπει χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ ύψους 10.100.000 ευρώ για την αποκατάσταση του συγκροτήματος ως ενιαίου μνημειακού συνόλου.
Τι περιλαμβάνουν τα έργα
Το πρόγραμμα καλύπτει ένα ευρύ φάσμα παρεμβάσεων: μελέτες αποκατάστασης, εργασίες συντήρησης, παρεμβάσεις στην προσβασιμότητα και διαμόρφωση χώρων, καθώς και την ανάπτυξη μόνιμων μουσειακών εκθέσεων. Στο επίκεντρο είναι τόσο τα επιφανειακά τμήματα των τειχών όσο και οι κάτωθεν στοές, οι πύλες και η τάφρος, που αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα του μνημείου.
Επιπλέον, από το Υπουργείο θα παρέχεται ετήσια οικονομική στήριξη 250.000 ευρώ για τη συντήρηση της οχύρωσης και 150.000 ευρώ για τη διοργάνωση του Φεστιβάλ των Τειχών του Δήμου Ηρακλείου, που στοχεύει στην ένταξη του μνημείου στην πολιτιστική ζωή της πόλης.
Η οπτική της δημοτικής τεχνικής υπηρεσίας
Ο αντιδήμαρχος τεχνικών έργων του Δήμου Ηρακλείου, Γιώργος Σισαμάκης, περιέγραψε στην εκπομπή «Περίμετρος» της ΕΡΤ3 τη σημασία της σύμβασης, υπογραμμίζοντας ότι η πρωτοβουλία εκπληρώνει ένα πολυετές αίτημα της τοπικής κοινωνίας. Η παρέμβαση αφορά έναν δημόσιο χώρο περίπου 340 στρεμμάτων, που πρέπει να λειτουργήσει ως τμήμα της καθημερινότητας της πόλης και όχι μόνο ως μνημείο.
Στο πλαίσιο των άμεσων ενεργειών αναφέρθηκε ότι θα ανοίξουν συγκεκριμένες αστικές πύλες, όπως η πύλη του Αγίου Γεωργίου και η πύλη Σαμπιονάρα, για να βελτιωθεί η σύνδεση ανάμεσα σε κεντρικές πλατείες και παραθαλάσσιες οδούς, ενισχύοντας τόσο την προσβασιμότητα όσο και τη χρήση των χώρων.
Προκλήσεις και πλαίσιο εφαρμογής
Η υλοποίηση των έργων απαιτεί συντονισμό ανάμεσα σε αρχαιολογικές υπηρεσίες, την αυτοδιοίκηση και τεχνικές ομάδες. Σε επίπεδο διοίκησης, η διαχείριση των παρεμβάσεων θα πραγματοποιηθεί σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων για τα Νεώρια, εξασφαλίζοντας ότι η παρέμβαση θα σέβεται το ιστορικό περιβάλλον και τις αρχαιολογικές απαιτήσεις.
Η συμφωνία θέτει επίσης τη βάση για συνεχείς εργασίες συντήρησης και για την ενσωμάτωση πολιτιστικών δράσεων στο μνημειακό σύνολο, στοιχεία που κρίνονται απαραίτητα για τη βιώσιμη διαχείριση ενός τόσο μεγάλου και πολύπλοκου χώρου.
Η υπογραφή της σύμβασης κλείνει μια μακρά περίοδο διεκδικήσεων και ετοιμάζει το έδαφος για έργα που, εφόσον εκτελεστούν όπως προβλέπεται, θα αναβαθμίσουν την εικόνα και τη λειτουργία της ενετικής οχύρωσης και των Νεωρίων στο Ηράκλειο.
