Μετά την περίοδο της καραντίνας, πολλοί εκπαιδευτικοί παρατηρούν ότι οι μαθητές δείχνουν μεγαλύτερη δυσκολία στη συγκέντρωση όταν τους ζητείται να διαβάσουν κείμενο από έντυπα βιβλία. Η καθημερινή επαφή με κινητές οθόνες και η συνήθεια της συνεχούς εναλλαγής εικόνων και βίντεο φαίνεται να έχουν αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο οι νεότερες γενιές αλληλεπιδρούν με το στατικό κείμενο.
Αιτίες της μειωμένης συγκέντρωσης
Η μεταβολή της προσοχής δεν αποδίδεται σε ένα μόνο παράγοντα: μετά το διάστημα περιορισμών, υπήρξε έντονη αύξηση στη χρήση φορητών συσκευών από τους μαθητές για ψυχαγωγία και επαφή. Η συνεχής χρήση κινητών και η έκθεση σε διαρκώς κινούμενα ερεθίσματα έχουν διαμορφώσει νέες συνήθειες ανάγνωσης.
Οι οθόνες προσφέρουν γρήγορη εναλλαγή περιεχομένου —εικόνες, βίντεο και σύντομα κείμενα— που προκαλούν συνήθως μικρότερης διάρκειας εστίαση. Αυτή η εμπειρία μπορεί να καθιστά πιο απαιτητική την προσπάθεια για βαθιά ανάγνωση ενός σελίδας με στατικό κείμενο.
Σε επίπεδο τάξης, η μετάβαση από τον ψηφιακό κόσμο της οθόνης στην ανάγνωση βιβλίου απαιτεί μεγαλύτερη υπομονή και εξάσκηση. Η αλλαγή αυτή αφορά τόσο τη συνήθεια της ανάγνωσης όσο και τις νοητικές διαδικασίες που συμβάλλουν στη συγκέντρωση.
Αντίκτυπος στην καθημερινή διδασκαλία
Οι εκπαιδευτικοί έχουν αναλάβει να αντιμετωπίσουν τις νέες αυτές προκλήσεις μέσα στις σχολικές αίθουσες. Η ανάγκη για πιο στοχευμένη προσέγγιση στην ανάγνωση αφήνει χώρο για επαναξιολόγηση των διδακτικών μεθόδων και του χρόνου που αφιερώνεται στην έντυπη μελέτη.
Η δυσκολία να διατηρήσουν την προσοχή σε έντυπα αποσπά την πορεία του μαθήματος και επηρεάζει το ρυθμό εργασίας ολόκληρης της τάξης. Η διαχείριση του χρόνου και η εναλλαγή δραστηριοτήτων γίνονται πιο συχνά απαραίτητα στοιχεία στη διδακτική πρακτική.
Το εκπαιδευτικό περιβάλλον, επομένως, προσαρμόζεται σε μια πραγματικότητα όπου το ψηφιακό περιεχόμενο και το έντυπο κείμενο συνυπάρχουν, με επακόλουθες αλλαγές στην οργάνωση των μαθημάτων και στην αξιολόγηση της ανάγνωσης.
Προσαρμογές και παρατηρήσεις στην πράξη
Για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα, σχολεία και δάσκαλοι αναζητούν τρόπους ώστε να διευκολύνουν την επιστροφή στην έντυπη ανάγνωση. Αυτό περιλαμβάνει την εναλλαγή μέσων μέσα στη διδασκαλία και την επανάληψη ασκήσεων συγκέντρωσης, χωρίς όμως να υπάρχει μια μοναδική λύση. Εκπαιδευτικές προσαρμογές γίνονται σταδιακά με στόχο την ενίσχυση της προσοχής.
Παράλληλα, η παρατήρηση της συμπεριφοράς των μαθητών στην τάξη δίνει στοιχεία για το πώς αλλάζουν οι συνήθειες ανάγνωσης. Οι εκπαιδευτικοί προσαρμόζουν τον ρυθμό και τη δομή των κειμένων, ώστε να διευκολύνουν τη σταδιακή επανεξοικείωση με το έντυπο υλικό.
Η μεταβατική αυτή περίοδος επιβάλλει υπομονή και σταδιακή επαναφορά της βαθιάς ανάγνωσης ως μέρος της σχολικής καθημερινότητας, με στόχο την αποκατάσταση της ικανότητας συγκέντρωσης σε μακράς διάρκειας κείμενα.
Η προσοχή των μαθητών στην ανάγνωση φαίνεται να επηρεάστηκε από τις συνθήκες της πανδημίας και τη συνεπακόλουθη αύξηση στην χρήση οθονών. Η εκπαιδευτική κοινότητα συνεχίζει να παρατηρεί και να προσαρμόζεται, ενώ το ζήτημα παραμένει κρίσιμο για την ποιότητα της σχολικής μάθησης.
