Οι τιμές των βασικών αγαθών έχουν εξελιχθεί σε ζήτημα με άμεση επίπτωση στο καθημερινό εισόδημα. Σε αυτό το άρθρο καταγράφουμε τις αιτίες των μεταβολών, την πορεία των αγαθών από την παραγωγή μέχρι το ράφι και τις παρατηρήσεις που παρουσιάστηκαν στην εκπομπή.
Στο πλαίσιο αυτής της ανάλυσης, αναδεικνύονται τα σημεία όπου οι παράγοντες κόστους συσσωρεύονται πριν φτάσει το προϊόν στον καταναλωτή, ενώ στην πράξη γίνονται ορατές οι διαφορές μεταξύ εποχικών και μόνιμων τάσεων. Παράλληλα, γίνεται αναφορά σε τρόπους μείωσης της ασυμμετρίας πληροφόρησης που επηρεάζει την τιμολόγηση τιμές στα βασικά αγαθά.
Από το χωράφι στην πρώτη φάση διακίνησης
Η διαδικασία αρχίζει με την παραγωγή και την πρώτη συλλογή, όπου οι παραγωγικές δαπάνες και οι καιρικές συνθήκες παίζουν κεντρικό ρόλο. Η αύξηση στα έξοδα για λιπάσματα, καύσιμα και εργατικά κόστισε ήδη στις τελευταίες σεζόν, με αποτέλεσμα να μεταβληθεί η βάση κόστους πριν καν το προϊόν φύγει από το χωράφι.
Σε αυτό το στάδιο, το κόστος μεταφοράς και η πρόσβαση σε δίκτυα διανομής καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό το τελικό περιθώριο. Στα μέσα διακίνησης, παρατηρούνται φαινόμενα συγκέντρωσης που αυξάνουν τη διαπραγματευτική ισχύ των μεσαζόντων, κάτι που περιγράφηκε εκτενώς στην τηλεοπτική παρουσίαση της εκπομπής ως βασικό πεδίο τριβής.
Η μετάβαση από το χωράφι στο στάδιο της εμπορίας δεν είναι μονοδιάστατη, αφού το ποσοστό απωλειών λόγω ποιοτικών ζητημάτων επηρεάζει την προσφορά. Οι καθυστερήσεις στην αλυσίδα και οι ελλείψεις ψυκτικών μέσων μπορεί να οδηγήσουν σε αυξήσεις που αντικατοπτρίζονται αργότερα στο ράφι από το χωράφι στο ράφι.
Παράγοντες που διαμορφώνουν την τελική τιμή
Στο κέντρο της τιμολόγησης βρίσκονται το κόστος παραγωγής, το κόστος διακίνησης και οι λειτουργικές δαπάνες των σημείων πώλησης. Η φορολογία και τα τέλη προσθέτουν ένα σταθερό στοιχείο κόστους, ενώ σε περιόδους έντονης ζήτησης εμφανίζονται πρόσθετες αυξήσεις.
Μεταξύ των στοιχείων που επιβαρύνουν τις τιμές, ξεχωρίζει το κόστος μεταφοράς και οι διακυμάνσεις στις διεθνείς τιμές ενέργειας.
Επιπλέον, η παρουσία μεσαζόντων σε σειρά σταδίων δημιουργεί διαφορετικά επίπεδα κέρδους, τα οποία μεταφράζονται στο τελικό ποσό που πληρώνει ο καταναλωτής. Η δομή της αγοράς διαμορφώνει την πρόσβαση μικρών παραγωγών σε μεγάλες αλυσίδες, και αυτό με τη σειρά του επηρεάζει την τιμή πώλησης στα καταστήματα λιανικής καθώς και την ποικιλία των διαθέσιμων προϊόντων.
Προτεινόμενο Το κέρδος των μεσαζόντων στην αγορά προϊόντων
Επιπτώσεις για παραγωγούς και καταναλωτές
Οι επιπτώσεις δεν είναι ομοιόμορφες: οι αγροτικοί παραγωγοί συχνά αντιμετωπίζουν χαμηλότερα περιθώρια όταν τα κόστη αυξάνονται, ενώ οι καταναλωτές βλέπουν άμεσες αυξήσεις στο καλάθι τους. Η ανισότητα στην πληροφόρηση καθιστά δύσκολη την παρακολούθηση των πραγματικών λόγων μιας αύξησης από πλευράς τελικής τιμολόγησης.
Σε τοπικό επίπεδο, η ανάγκη για βελτίωση των υποδομών ψύξης και αποθήκευσης αναδεικνύεται ως πρακτικό μέτρο μείωσης απωλειών. Η επένδυση σε συνεργατικά σχήματα για συλλογή και εμπορία μπορεί να ενισχύσει τη διαπραγματευτική δύναμη μικρών παραγωγών και να περιορίσει περιθώρια κερδοφορίας που επιβαρύνουν τους καταναλωτές.
Τι παρουσίασε η εκπομπή στην τηλεόραση
Η εκπομπή που παρουσίασε το θέμα έδειξε την πορεία των αγαθών με πρακτικά παραδείγματα από παραγωγικές μονάδες, ενώ οι συνεντεύξεις τόνισαν σημεία συμφόρησης στην εφοδιαστική αλυσίδα. Στην προβολή αυτή έγινε αναφορά στην ανάγκη διαφάνειας και σε μέτρα υποστήριξης για τους παραγωγούς, όπως σημειώθηκε στην εκπομπή Καλημέρα Ελλάδα την 07/11/2025 Καλημέρα Ελλάδα.
Τα παραδείγματα που παρουσιάστηκαν έδειξαν επίσης πώς μια τοπική έλλειψη πρώτης ύλης μπορεί να πολλαπλασιάσει το κόστος σε όλη την αλυσίδα. Η ανάγκη για πιο αποτελεσματική πληροφόρηση και καλύτερους μηχανισμούς τιμολόγησης επισημάνθηκε ως προτεραιότητα από τους συμμετέχοντες, ενώ παράλληλα καταγράφηκαν προτάσεις για μικρές λειτουργικές παρεμβάσεις που θα μπορούσαν να περιορίσουν την άνοδο των τιμών.
Προτάσεις και ο δρόμος μπροστά
Η μείωση της αστάθειας απαιτεί συντονισμένες παρεμβάσεις στην παραγωγή, στη διανομή και στην πολιτική τιμών. Στα πρακτικά μέτρα συμπεριλαμβάνονται η βελτίωση των υποδομών, η ενίσχυση των συνεργασιών και η εφαρμογή συστημάτων παρακολούθησης κόστους, που μπορούν να βελτιώσουν την αποδοτικότητα της αλυσίδας εφοδιασμού και την εικόνα του κόστους στο τελικό ράφι αλυσίδα εφοδιασμού.
Η εξέλιξη των τιμών θα παρακολουθείται στενά από παραγωγούς, επιχειρήσεις και ρυθμιστικούς φορείς. Η πληροφόρηση που δόθηκε στην τηλεοπτική παρουσίαση αποτελεί ένα χρήσιμο σημείο αναφοράς για την αποτύπωση των προβλημάτων και των δυνατοτήτων αντιμετώπισης, ενώ ο διάλογος μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών παραμένει κρίσιμος για σταθερότερες τιμές στο μέλλον κόστος παραγωγής.
