Έντονη ανησυχία και αντιδράσεις έχει προκαλέσει στην Ελλάδα η είδηση διοργάνωσης δείπνου στην αίθουσα που φιλοξενεί τα Γλυπτά του Παρθενώνα, εντός του Βρετανικού Μουσείου. Η πρωτοβουλία αυτή, που φέρνει επισκέπτες και εκδηλώσεις σε άμεση γειτνίαση με τα πανάρχαια έργα τέχνης, εγείρει σοβαρά ερωτήματα σχετικά με την ασφάλεια και την προστασία τους, πυροδοτώντας μια συζήτηση για τις βέλτιστες πρακτικές διατήρησης της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.
Ειδικότερα, η επίτιμη γενική διευθύντρια αρχαιοτήτων και πολιτιστικής κληρονομιάς του Υπουργείου Πολιτισμού, Έλενα Κόρκα, εξέφρασε δημόσια τις ανησυχίες της. Η κυρία Κόρκα, μέσω τηλεοπτικής εκπομπής, αναφέρθηκε στους σημαντικούς κινδύνους που μπορεί να συνεπάγονται τέτοιου είδους εκδηλώσεις για τα μάρμαρα του Παρθενώνα, υπογραμμίζοντας την ευαισθησία και την ανεκτίμητη αξία τους.
Οι ενστάσεις του ελληνικού Υπουργείου Πολιτισμού
Η βασική αιτία της έντονης ανησυχίας επικεντρώνεται στην ευπάθεια των αρχαίων γλυπτών σε εξωτερικούς παράγοντες. Η παρουσία πλήθους ανθρώπων, η κυκλοφορία αέρα, οι μεταβολές στη θερμοκρασία και την υγρασία, καθώς και η πιθανότητα ατυχημάτων με τροφή και ποτά, αποτελούν σοβαρές απειλές για την ακεραιότητα των εκθεμάτων.
Τα μάρμαρα, μετά από χιλιετίες ύπαρξης, απαιτούν ένα σταθερό και ελεγχόμενο περιβάλλον για τη διατήρησή τους.
Η Έλενα Κόρκα, με την ιδιότητά της ως έμπειρη αρχαιολόγος και συντηρήτρια, τόνισε ότι ακόμη και μικρές δονήσεις ή ανεπαίσθητες αλλαγές στο μικροκλίμα του χώρου μπορούν να επιφέρουν ανεπανόρθωτες βλάβες σε εύθραυστα υλικά. Η φιλοξενία κοινωνικών εκδηλώσεων σε έναν χώρο που έχει ως κύριο σκοπό την έκθεση και προστασία αντικειμένων τόσο μεγάλης ιστορικής σημασίας, θεωρείται από την ελληνική πλευρά μια προσέγγιση ακατάλληλη και δυνητικά καταστροφική.
Η διαχρονική διαμάχη για τα Γλυπτά
Το ζήτημα του δείπνου αποκτά πρόσθετες διαστάσεις λόγω της μακροχρόνιας διαμάχης για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Ελλάδα. Η ελληνική κυβέρνηση διεκδικεί αδιάκοπα την επανένωση των μαρμάρων στο Μουσείο της Ακρόπολης, υποστηρίζοντας ότι αποτελούν αναπόσπαστο μέρος ενός ενιαίου συνόλου που πρέπει να εκτίθεται στο φυσικό του περιβάλλον, στην Αθήνα.
Η χρήση της αίθουσας των Γλυπτών για εμπορικές ή κοινωνικές εκδηλώσεις εντείνει την αίσθηση ότι το Βρετανικό Μουσείο αντιμετωπίζει τα έργα αυτά ως απλώς εκθέματα χωρίς την πρέπουσα ιερότητα, αγνοώντας την πολιτιστική και συμβολική τους βαρύτητα. Αυτή η αντίληψη ενισχύει την ελληνική θέση περί της αναγκαιότητας της επιστροφής τους, ώστε να διασφαλιστεί η αξιοπρεπής και ασφαλής διαχείρισή τους.
Προκλήσεις στη διαχείριση πολιτιστικής κληρονομιάς
Η περίπτωση αυτή αναδεικνύει τις ευρύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα μουσεία παγκοσμίως στη διαχείριση της πολιτιστικής τους κληρονομιάς. Ενώ η ανάγκη για εξεύρεση πόρων και η προσέλκυση κοινού είναι δεδομένη, αυτή δεν πρέπει να υπερβαίνει τις βασικές αρχές της συντήρησης και της προστασίας των ανεκτίμητων έργων τέχνης.
Η ισορροπία μεταξύ της προσβασιμότητας και της διαφύλαξης αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της μουσειολογικής επιστήμης.
Οι διεθνείς οργανισμοί και οι επιστημονικές κοινότητες έχουν θεσπίσει αυστηρά πρωτόκολλα για την έκθεση και την αποθήκευση αρχαιοτήτων, με στόχο την ελαχιστοποίηση των κινδύνων. Η οποιαδήποτε παρέκκλιση από αυτά τα πρότυπα, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις μνημείων όπως τα Γλυπτά του Παρθενώνα, τα οποία αποτελούν παγκόσμιο σύμβολο πολιτισμού, θεωρείται από πολλούς ως παραβίαση της δεοντολογίας και της ευθύνης που φέρει ένα τόσο σημαντικό ίδρυμα.
Το περιστατικό αυτό, λοιπόν, πέραν των άμεσων ανησυχιών για την ασφάλεια των γλυπτών, επαναφέρει στο προσκήνιο τη διαχρονική συζήτηση για τον σεβασμό των αρχαιοτήτων και την ηθική των μουσείων ως θεματοφυλάκων της παγκόσμιας κληρονομιάς. Η ελληνική πλευρά αναμένεται να συνεχίσει να πιέζει για την προστασία και, εν τέλει, την επιστροφή των μαρμάρων του Παρθενώνα στην πατρίδα τους, επισημαίνοντας κάθε ενέργεια που μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την ακεραιότητά τους.
