Μια από τις πλέον σημαντικές νομοθετικές πρωτοβουλίες των τελευταίων δεκαετιών βρίσκεται πλέον στην τελική ευθεία, έτοιμη να αναδιαμορφώσει το τοπίο των κληρονομικών σχέσεων στην Ελλάδα. Μετά από σχεδόν οκτώ δεκαετίες στασιμότητας, το κληρονομικό δίκαιο προετοιμάζεται για μια ριζική μεταρρύθμιση.
Οι αλλαγές αυτές αναμένεται να επηρεάσουν άμεσα και καθοριστικά γονείς, παιδιά και συντρόφους, εισάγοντας ένα νέο πλαίσιο που θα αντικατοπτρίζει τις σύγχρονες κοινωνικές και οικογενειακές δομές.
Η επικείμενη μεταρρύθμιση έρχεται να καλύψει ένα εκτεταμένο νομοθετικό κενό, δεδομένου ότι το ισχύον πλαίσιο παραμένει σε μεγάλο βαθμό αναλλοίωτο από τα μέσα του προηγούμενου αιώνα. Σε αυτό το διάστημα, η ελληνική κοινωνία έχει μετασχηματιστεί δραματικά, με νέες μορφές οικογενειακών σχέσεων, συντροφικότητας και οικονομικών δεδομένων να έχουν αναδυθεί, καθιστώντας επιτακτική την ανάγκη για προσαρμογή των κληρονομικών διατάξεων.
Η Ιστορική Αναγκαιότητα της Μεταρρύθμισης
Η τελευταία ουσιαστική αναθεώρηση του κληρονομικού δικαίου στην Ελλάδα έλαβε χώρα πριν από σχεδόν 80 χρόνια. Έκτοτε, ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε την οικογένεια, τις συντροφικές σχέσεις και την περιουσία έχει εξελιχθεί ριζικά. Οι κοινωνικές αλλαγές, όπως η αύξηση των συμφώνων συμβίωσης, η αναγνώριση νέων μορφών οικογένειας και η πολυπλοκότητα των σύγχρονων περιουσιακών στοιχείων (συμπεριλαμβανομένων των ψηφιακών), έχουν δημιουργήσει την ανάγκη για ένα πιο ευέλικτο και δίκαιο νομικό πλαίσιο.
Το υφιστάμενο σύστημα, παρότι διαχρονικά εδραιωμένο, αντιμετωπίζει πλέον πολλαπλές προκλήσεις στην εφαρμογή του. Συχνά οδηγεί σε γραφειοκρατικές αγκυλώσεις και νομικές ασάφειες, ειδικά σε περιπτώσεις που δεν προβλέπονταν από τον αρχικό νομοθέτη. Η αναμενόμενη μεταρρύθμιση έρχεται να απλοποιήσει τις διαδικασίες και να προσφέρει μεγαλύτερη νομική ασφάλεια τόσο για τους κληρονομούμενους όσο και για τους κληρονόμους.
Βασικοί Πυλώνες Αλλαγών και Επηρεαζόμενες Ομάδες
Οι προτεινόμενες αλλαγές εστιάζουν κυρίως στους άμεσους δικαιούχους της κληρονομικής διαδοχής: τους γονείς, τα παιδιά και τους συντρόφους. Αυτό υποδηλώνει μια προσπάθεια εκσυγχρονισμού των διατάξεων που αφορούν την εξ αδιαθέτου διαδοχή, δηλαδή την κληρονομική κατάσταση όταν δεν υπάρχει διαθήκη, καθώς και τις νόμιμες μοίρες, οι οποίες προστατεύουν συγκεκριμένους συγγενείς ανεξάρτητα από τη βούληση του αποθανόντος.
Για τους γονείς και τα παιδιά, οι μεταβολές ενδέχεται να αφορούν την ανακατανομή των μεριδίων, την ευελιξία στις διατάξεις τελευταίας βούλησης και την προσαρμογή σε περιπτώσεις σύνθετων οικογενειακών δομών, όπως οι θετές οικογένειες ή οι οικογένειες με παιδιά από διαφορετικούς γάμους.
Η πρόθεση είναι να διασφαλιστεί η δικαιότερη και πιο αποτελεσματική μεταβίβαση της περιουσίας.
Ιδιαίτερο βάρος αναμένεται να δοθεί στους συντρόφους, μια κατηγορία που έχει αποκτήσει αυξημένη νομική αναγνώριση τα τελευταία χρόνια μέσω θεσμών όπως το σύμφωνο συμβίωσης. Η μεταρρύθμιση πιθανόν να ενισχύσει τα κληρονομικά δικαιώματα συντρόφων που δεν είναι έγγαμοι, φέρνοντάς τους πιο κοντά στο νομικό καθεστώς των συζύγων, λαμβάνοντας υπόψη τη συμβολή τους στην κοινή ζωή και την απόκτηση περιουσίας.
Η Πορεία Προς την Ολοκλήρωση
Το γεγονός ότι η μεταρρύθμιση βρίσκεται στην «τελική ευθεία» υποδηλώνει ότι έχει προηγηθεί εκτενής διαβούλευση νομικών φορέων, ειδικών και κοινωνικών εταίρων. Οι προτάσεις έχουν πιθανώς ωριμάσει και έχουν λάβει την απαιτούμενη πολιτική βούληση για να προχωρήσουν στην υλοποίηση.
Αυτό αποτελεί εγγύηση για την ομαλή ενσωμάτωση των νέων διατάξεων στο υπάρχον νομικό σύστημα.
Η ολοκλήρωση αυτής της μεταρρύθμισης αναμένεται να αποτελέσει ένα ορόσημο για το ελληνικό νομικό σύστημα, καθώς όχι μόνο θα εκσυγχρονίσει ένα απαρχαιωμένο κομμάτι της νομοθεσίας, αλλά θα προσφέρει και μεγαλύτερη κοινωνική δικαιοσύνη. Οι πολίτες θα έχουν τη δυνατότητα να προσαρμόσουν τις υποθέσεις τους στα νέα δεδομένα, εξασφαλίζοντας ότι η τελευταία τους βούληση και οι οικογενειακές τους σχέσεις θα γίνονται σεβαστές με βάση τις σύγχρονες αντιλήψεις.
