Η αμερικανική οικονομία παρουσίασε ενθαρρυντικά σημάδια αποκλιμάκωσης του πληθωρισμού τον Σεπτέμβριο, με τις τιμές καταναλωτή να αυξάνονται ελαφρώς λιγότερο από το αναμενόμενο. Αυτή η εξέλιξη δίνει στην Ομοσπονδιακή Τράπεζα (Federal Reserve) το περιθώριο να προχωρήσει σε νέα μείωση των επιτοκίων την επόμενη εβδομάδα, σε μια προσπάθεια να τονώσει την οικονομική δραστηριότητα.
Ωστόσο, η θετική αυτή εικόνα επισκιάζεται από την αναστολή λειτουργίας των κυβερνητικών υπηρεσιών (shutdown), η οποία ήδη απειλεί την ομαλή συλλογή και δημοσίευση των μελλοντικών οικονομικών δεδομένων.
Η έκθεση του Υπουργείου Εργασίας, που δημοσιεύθηκε παρά το «μπλακ άουτ» δεδομένων λόγω του shutdown, έδειξε ότι ο Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (ΔΤΚ) αυξήθηκε κατά 0,3% τον περασμένο μήνα, έναντι αύξησης 0,4% τον Αύγουστο. Σε ετήσια βάση, ο πληθωρισμός ανήλθε στο 3,0%, σημειώνοντας μικρή άνοδο από το 2,9% του Αυγούστου, αλλά παραμένοντας εντός των εκτιμήσεων των οικονομολόγων, οι οποίοι ανέμεναν μηνιαία αύξηση 0,4% και ετήσια 3,1%.
Ευνοϊκές τάσεις και κρυφές πιέσεις
Η συγκράτηση των τιμών τον Σεπτέμβριο οφείλεται σε ένα συνδυασμό παραγόντων. Ενώ το κόστος της βενζίνης εκτινάχθηκε, η αύξηση αντισταθμίστηκε από την έντονη επιβράδυνση στις τιμές των ενοικίων. Περαιτέρω ανακούφιση προήλθε από τις πιο μετριοπαθείς αυξήσεις στις τιμές των αεροπορικών εισιτηρίων, των δωματίων ξενοδοχείων και μοτέλ, καθώς και από τη μείωση του κόστους των μεταχειρισμένων αυτοκινήτων και φορτηγών.
Ο λεγόμενος «δομικός» πυρήνας του πληθωρισμού, ο οποίος εξαιρεί τις ευμετάβλητες τιμές των τροφίμων και της ενέργειας, αυξήθηκε κατά 0,2% τον Σεπτέμβριο, από 0,3% τον Αύγουστο. Η επιβράδυνση της αύξησης των ενοικίων διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο σε αυτή τη μετριοπάθεια, με το ισοδύναμο ενοίκιο των ιδιοκτητών να σημειώνει άνοδο μόλις 0,1%, το μικρότερο κέρδος από τον Ιανουάριο του 2021.
Επιβαρύνσεις από δασμούς και υπηρεσίες
Ωστόσο, η εικόνα δεν είναι ομοιόμορφα θετική. Οι επιβληθέντες δασμοί στις εισαγωγές εξακολουθούν να μετακυλίονται στους καταναλωτές, αυξάνοντας τις τιμές σε κατηγορίες όπως τα είδη ένδυσης (0,7%), οι οικιακές συσκευές (0,8%), καθώς και τα έπιπλα και τα είδη κλινοσκεπασμάτων (0,9%).
Αν και η μετακύλιση αυτή υπήρξε σταδιακή, καθώς οι επιχειρήσεις αξιοποιούσαν τα αποθέματα που είχαν συσσωρευτεί πριν από την επιβολή των δασμών, οι πίεσεις στις τιμές αρχίζουν να γίνονται πιο αισθητές. Οικονομολόγοι εκτιμούν ότι οι καταναλωτές έχουν μέχρι στιγμής απορροφήσει περίπου το 20% των δασμών.
Παράλληλα, καταγράφηκαν σημαντικές αυξήσεις στο κόστος υπηρεσιών που εξαρτώνται έντονα από το μεταναστευτικό εργατικό δυναμικό. Η φροντίδα ηλικιωμένων και ατόμων με αναπηρίες στο σπίτι εκτινάχθηκε κατά 7,0% σε μηνιαία βάση και 11,6% σε ετήσια, ενώ οι υπηρεσίες κηπουρικής και συντήρησης κήπων σημείωσαν ρεκόρ αύξησης 13,9% σε ετήσια βάση.
Το κόστος επισκευής αυτοκινήτων αυξήθηκε επίσης κατά 11,5%.
Η ακρίβεια στα τρόφιμα και τα καύσιμα
Οι τιμές της βενζίνης ήταν ο κύριος μοχλός της ανόδου του ΔΤΚ, με άλμα 4,1%. Παράλληλα, οι τιμές των τροφίμων αυξήθηκαν κατά 0,2% συνολικά, με τα τρόφιμα στα παντοπωλεία να σημειώνουν άνοδο 0,3%. Ειδικότερα, τα δημητριακά και τα μη αλκοολούχα ποτά είδαν αύξηση 0,7%.
Ανησυχία προκαλούν οι τιμές του βοείου κρέατος, οι οποίες αυξήθηκαν κατά 1,2% τον Σεπτέμβριο και κατά 14,7% σε σχέση με την ίδια περίοδο του προηγούμενου έτους, κυρίως λόγω των ξηρασιών των προηγούμενων ετών που μείωσαν το εθνικό κοπάδι και αύξησαν το κόστος των ζωοτροφών.
Οι τιμές του καφέ, αν και μειώθηκαν ελαφρώς τον Σεπτέμβριο (-0,1%), παρέμειναν 18,9% υψηλότερες σε σύγκριση με έναν χρόνο πριν, ως συνέπεια ξηρασιών και δασμών. Η κυβέρνηση Τραμπ, αντιδρώντας στην αύξηση των τιμών των τροφίμων, ανταποκρίθηκε με τετραπλασιασμό των εισαγωγών βοείου κρέατος από την Αργεντινή με χαμηλούς δασμούς.
Το φάντασμα του κυβερνητικού shutdown
Η δημοσίευση της έκθεσης για τον πληθωρισμό του Σεπτεμβρίου έγινε δυνατή παρά το κυβερνητικό shutdown, προκειμένου να βοηθηθεί η Υπηρεσία Κοινωνικής Ασφάλισης στον υπολογισμό της προσαρμογής κόστους ζωής για το 2026, προσφέροντας 2,8% αύξηση σε εκατομμύρια συνταξιούχους.
Ωστόσο, η σκιά της αναστολής λειτουργίας απειλεί σοβαρά την ποιότητα και την έγκαιρη δημοσίευση των μελλοντικών οικονομικών δεδομένων.
Ο Λευκός Οίκος προειδοποίησε ότι η έκθεση για τον πληθωρισμό του Οκτωβρίου ενδέχεται να μην δημοσιευθεί για πρώτη φορά στην ιστορία, καθώς το shutdown έχει αναστείλει τη συλλογή δεδομένων. Η Υπηρεσία Στατιστικών Εργασίας (BLS) αντιμετωπίζει ήδη σοβαρές ελλείψεις πόρων λόγω περικοπών στον προϋπολογισμό και το προσωπικό, καθιστώντας την κατάσταση χειρότερη από το shutdown του 2013, όταν το 75% των δεδομένων είχε συλλεχθεί.
Πρώην Επίτροπος της BLS, Έρικα Γκρόσεν, δήλωσε ότι ο χρόνος τελειώνει για την παραγωγή της έκθεσης του Οκτωβρίου, τονίζοντας την υποστελέχωση και την έλλειψη ανθεκτικότητας της υπηρεσίας.
Καθώς η Ομοσπονδιακή Τράπεζα ετοιμάζεται να μειώσει το βασικό της επιτόκιο αναφοράς κατά 25 μονάδες βάσης, στο εύρος 3,75%-4,00%, η αβεβαιότητα που προκαλείται από το shutdown δημιουργεί πρόσθετες προκλήσεις. Η έλλειψη αξιόπιστων και πλήρων στοιχείων για την αγορά εργασίας και τον πληθωρισμό μπορεί να δυσχεράνει τη λήψη τεκμηριωμένων αποφάσεων, αφήνοντας τις αγορές και τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής σε ένα κλίμα αβεβαιότητας.
