Η απόφαση του Διοικητικού Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης έθεσε σε νέα βάση την ερμηνεία της φορολογικής παραγραφής, καθώς κρίθηκε ότι επώνυμες ή ανώνυμες καταγγελίες μπορούν να λειτουργήσουν ως συμπληρωματικά στοιχεία για τη διοίκηση, επιτρέποντας την επέκταση της προθεσμίας από την προθεσμία πενταετίας σε δεκαετή ορίζοντα όταν τα στοιχεία δεν ήταν διαθέσιμα νωρίτερα.
Η εξέλιξη αποκάλυψε αλλαγές στη διαδικασία ελέγχου, ενώ 100.000 φορολογικές καταγγελίες που έχουν ήδη υποβληθεί δημιουργούν νέα δεδομένα για την ΑΑΔΕ.
Τι αποφάσισε το δικαστήριο
Το Διοικητικό Πρωτοδικείο έκρινε ότι όταν μια καταγγελία παρέχει πληροφορίες που η φορολογική υπηρεσία δεν μπορούσε να γνωρίζει εντός της πενταετίας, τότε αυτές οι πληροφορίες είναι ουσιώδη συμπληρωματικά στοιχεία και μπορούν να αιτιολογήσουν παράταση της παραγραφής.
Η κρίση αυτή διαφοροποιεί την πρακτική που μέχρι σήμερα είχε επικρατήσει στη νομολογία και στην εφαρμογή της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, χωρίς να ακυρώνει τις παλαιότερες αρχές περί πενταετούς προθεσμίας.
Σύμφωνα με την απόφαση, η δυνατότητα επανεξέτασης ενεργοποιείται όταν η καταγγελία αποκαλύπτει στοιχεία που αφορούν σε ποσότητες, πηγές εσόδων ή μη αδειοδοτημένες δραστηριότητες που δεν είχαν έρθει στο φως εντός της πενταετίας, δηλαδή μετά την πάροδο της αρχικής προθεσμίας.
Η ερμηνεία αυτή επιτρέπει στην φορολογική αρχή να ανακαλεί ή να επικυρώνει καταλογισμούς με διαφορετική χρονική εμβέλεια.
Πώς ενεργοποιείται η δεκαετία
Η επέκταση της παραγραφής σε δέκα έτη δεν ισχύει αυτόματα για κάθε υπόθεση· απαιτείται η ύπαρξη νέων πληροφοριών που να μην ήταν στο πλαίσιο γνώσης της διοίκησης εντός της πρώτης πενταετίας, δηλαδή νέα αποδεικτικά στοιχεία που αλλάζουν την εικόνα της υπόθεσης.
Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι κάθε καταγγελία εξετάζεται ως πιθανή πηγή τέτοιων στοιχείων πριν κριθεί αν ενεργοποιείται το δεκαετές περιθώριο.
Η διαδικασία απαιτεί έλεγχο των καταγγελιών και διασταύρωση στοιχείων, ενώ η ΑΑΔΕ διατηρεί την αρμοδιότητα έκδοσης διορθωτικών πράξεων για τα έτη που κρίνονται μη παραγεγραμμένα σύμφωνα με το νέο σκεπτικό. Συνεπώς, φορολογική επανεξέταση υποθέσεων μπορεί να γίνει για παλαιά έτη αν προκύψουν τέτοια στοιχεία από καταγγελίες.
Προτεινόμενο Η καταγγελία μπορεί να παρατείνει την προθεσμία φορολογικής παραγραφής έως και τα δέκα έτη
Επιπτώσεις για φορολογούμενους
Η πρακτική έχει άμεση σημασία για φυσικά πρόσωπα και επιχειρήσεις, αφού υπό συγκεκριμένες συνθήκες υπόθεσεις που θεωρούνταν παραγεγραμμένες ενδέχεται να επανέλθουν στην επιφάνεια με νέο καταλογισμό, χωρίς να αλλάζει η αρχική πενταετής βάση. Το αποτέλεσμα είναι αυξημένες ανάγκες για φορολογική τεκμηρίωση και εγρήγορση στην τήρηση στοιχείων από τους φορολογούμενους.
Παράλληλα, η ροή των καταγγελιών μπορεί να επιβαρύνει τους χρόνους επεξεργασίας της ΑΑΔΕ.
Η ύπαρξη πολλών αναφορών εναντίον ενός φορολογούμενου δεν σημαίνει αυτόματα ανατροπή προηγούμενων αποφάσεων, αλλά οι καταγγελίες μπορούν να λειτουργήσουν ως εφαλτήριο για νέες έρευνες όταν συνοδεύονται από επαρκή δεδομένα. Στο πλαίσιο αυτό ο ρόλος της τεκμηρίωσης και της τεχνοκρατικής επεξεργασίας στοιχείων γίνεται κρίσιμος για την έκβαση των ελέγχων.
Η υπόθεση του μυδοκαλλιεργητή
Υποθέσεις που απασχόλησαν τα δικαστήρια περιλαμβάνουν την περίπτωση παραγωγού μυδιών, όπου επώνυμη καταγγελία του 2015 οδήγησε σε καταλογισμό που κοινοποιήθηκε το 2017 για έτη εντός του 2004-2011, με το δικαστήριο να κρίνει ότι η καταγγελία προμήθευσε ουσιώδεις πληροφορίες που ενεργοποίησαν το δεκαετές όριο για τα έτη 2006-2011.
Το παράδειγμα δείχνει πώς μια συγκεκριμένη αναφορά μπορεί να αλλάξει τον χρονικό ορίζοντα αξιολόγησης.
Στην ίδια υπόθεση κρίθηκε ότι για τα έτη 2004-2005 οι απαιτήσεις είχαν παραγραφεί, καθώς είχε παρέλθει τόσο η πενταετία όσο και η δεκαετία, ενώ αντίθετα για τα επόμενα έτη ο καταλογισμός επικυρώθηκε με βάση τη νέα ερμηνεία, στοιχεία που αναφέρονται από Διοικητικό Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης αποφάσεις.
Όπως αποκάλυψε ο Θανάσης Κουκάκης στο Dnews, η απόφαση δημιουργεί νομικό πλαίσιο στο οποίο οι καταγγελίες αντιμετωπίζονται με αυξημένη βαρύτητα, γεγονός που μπορεί να αλλάξει τις προτεραιότητες στους φορολογικούς ελέγχους. Ταυτόχρονα, δημόσιες καταγγελίες επιτείνουν την ανάγκη για σαφήνεια στις διαδικασίες αξιολόγησης.
