Περισσότεροι από 500 κορυφαίοι οικονομολόγοι και επιστήμονες, συμπεριλαμβανομένων των Janet Yellen, Thomas Piketty και Joseph Stiglitz, προτείνουν τη δημιουργία ενός παγκόσμιου οργάνου για την αντιμετώπιση της ανισότητας, παρόμοιου με το IPCC για το κλίμα.
Η ομάδα κρούει τον κώδωνα του κινδύνου, υπογραμμίζοντας ότι η ακραία συγκέντρωση πλούτου μεταφράζεται σε αντιδημοκρατική συγκέντρωση εξουσίας, διαβρώνοντας την εμπιστοσύνη και πολώνοντας την πολιτική, με το πλουσιότερο 1% της ανθρωπότητας να έχει συσσωρεύσει το 41% του νέου πλούτου από το 2000 έως το 2024, έναντι μόλις 1% για το φτωχότερο μισό του παγκόσμιου πληθυσμού.
Περισσότεροι από 500 διακεκριμένοι οικονομολόγοι και επιστήμονες, ανάμεσά τους η πρώην Υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Janet Yellen, ο Γάλλος οικονομολόγος Thomas Piketty και ο νομπελίστας Daren Acemoglu, έχουν ενώσει τις φωνές τους για να προτείνουν τη δημιουργία ενός παγκόσμιου οργάνου για την αντιμετώπιση της ανισότητας.
Η πρόταση αυτή, η οποία μοντελοποιείται στο πρότυπο της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) του ΟΗΕ, υπογραμμίζει την επείγουσα ανάγκη για συντονισμένη διεθνή δράση, καθώς η ανισότητα έχει φτάσει σε επίπεδα που συγκρίνονται με την κλιματική αλλαγή.
Αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που βλέπουμε μια τόσο συλλογική έκκληση από την παγκόσμια οικονομική κοινότητα για ένα ζήτημα που υπερβαίνει τα εθνικά σύνορα. Ιστορικά, οι μεγάλες παγκόσμιες προκλήσεις, όπως η κλιματική αλλαγή ή οι πανδημίες, έχουν απαιτήσει συντονισμένες προσπάθειες για τη συλλογή δεδομένων, την ανάπτυξη συναίνεσης και την άσκηση πίεσης για πολιτικές αλλαγές.
Η τεχνική λογική πίσω από αυτή την πρόταση είναι ότι η ανισότητα, όπως και το κλίμα, είναι ένα συστημικό πρόβλημα που απαιτεί μια ολοκληρωμένη, επιστημονικά τεκμηριωμένη προσέγγιση για την κατανόηση των αιτιών και των επιπτώσεών της, καθώς και για την ανάπτυξη αποτελεσματικών λύσεων.
Η Ανισότητα ως Παγκόσμια Κρίση: Το Ιστορικό Πλαίσιο
Η ομάδα εκφράζει βαθιά ανησυχία ότι οι ακραίες συγκεντρώσεις πλούτου μεταφράζονται σε αντιδημοκρατικές συγκεντρώσεις εξουσίας, υπονομεύοντας την εμπιστοσύνη στις κοινωνίες μας και πολώνοντας την πολιτική ζωή. Αυτό το συμπέρασμα απηχεί τα ευρήματα μιας ερευνητικής επιτροπής της G20, υπό την ηγεσία του διακεκριμένου Αμερικανού οικονομολόγου Joseph Stiglitz, ο οποίος είχε επικεντρωθεί στην ανισότητα ήδη από τη δεκαετία του 1990 ως επικεφαλής οικονομολόγος στην Παγκόσμια Τράπεζα.
Η πρόταση για ένα «Διεθνές Πάνελ για την Ανισότητα», που περιλαμβανόταν αρχικά σε πρόσφατη έκθεση της επιτροπής της G20, θα διαδραματίσει παρόμοιο ρόλο με το IPCC. Στόχος είναι η συλλογή επιστημονικών στοιχείων και η προώθηση κυβερνητικών δράσεων για την αντιμετώπιση των χασμάτων πλούτου, αναδεικνύοντας την ανάγκη για διαφάνεια και λογοδοσία σε παγκόσμιο επίπεδο.
Συγκλονιστικά Δεδομένα και Πολιτικές Επιπτώσεις
- Η έκθεση διαπίστωσε ότι μεταξύ 2000 και 2024, το πλουσιότερο 1% της ανθρωπότητας συσσώρευσε το 41% όλου του νέου πλούτου.
- Αντίθετα, το κατώτερο μισό του παγκόσμιου πληθυσμού έλαβε μόλις το 1% του νέου πλούτου την ίδια περίοδο.
- Αυτό μεταφράζεται σε ένα μέσο κέρδος 1,3 εκατομμυρίων δολαρίων για το κορυφαίο 1%, έναντι μόλις 585 δολαρίων για τους ανθρώπους στο φτωχότερο μισό.
- Μόλις την περασμένη εβδομάδα, οι μέτοχοι της Tesla ψήφισαν να απονείμουν στον CEO της εταιρείας, Elon Musk, ένα πακέτο αμοιβών που θα μπορούσε να φτάσει το 1 τρισεκατομμύριο δολάρια, το μεγαλύτερο στην ιστορία, ενώ ο Musk είναι ήδη ο πλουσιότερος άνθρωπος στον κόσμο.
- Οι χώρες με υψηλά επίπεδα ανισότητας είχαν επτά φορές περισσότερες πιθανότητες να βιώσουν δημοκρατική παρακμή από τις πιο ισότιμες χώρες.
Ο Αντίκτυπος στην Κοινωνία και τη Δημοκρατία
Ο Joseph Stiglitz, νομπελίστας το 2001 για το έργο του στις ασυμμετρίες πληροφοριών στις αγορές, τόνισε σε συνέντευξή του στο POLITICO ότι το διευρυνόμενο χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών είναι απόδειξη της αποτυχίας των κεντρώων πολιτικών των τελευταίων τεσσάρων δεκαετιών και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού.
Οι λαϊκιστές σε όλη τη Δύση, συμπεριλαμβανομένου του Προέδρου των ΗΠΑ Donald Trump, εκμεταλλεύτηκαν αυτή την αποτυχία, παίζοντας με τα παράπονα που αυτή δημιούργησε.
Συγκρίνοντας την τρέχουσα κατάσταση με προηγούμενες περιόδους οικονομικής αναταραχής, παρατηρούμε μια ανησυχητική επανάληψη μοτίβων. Αυτό που μας ανησυχεί ιδιαίτερα είναι η ταχύτητα με την οποία η οικονομική πόλωση μεταφράζεται σε πολιτική αστάθεια και η διάβρωση της κοινωνικής συνοχής.
Η εμπειρία μας δείχνει ότι όταν οι πολίτες αισθάνονται ότι το σύστημα δεν λειτουργεί γι’ αυτούς, η πίστη στους δημοκρατικούς θεσμούς μειώνεται δραματικά, ανοίγοντας τον δρόμο για ριζοσπαστικές λύσεις που συχνά οδηγούν σε περαιτέρω διχασμό.
Ο Stiglitz επέκρινε την «νεοφιλελεύθερη φαντασίωση» ότι η απελευθέρωση του εμπορίου, η χρηματοπιστωτική απελευθέρωση και οι ιδιωτικοποιήσεις θα οδηγούσαν σε μεγαλύτερη ανάπτυξη και ότι η «οικονομία της διαρροής» (trickle-down economics) θα ωφελούσε όλους.
Αντίθετα, επαίνεσε την πρόσφατη νίκη του Δημοκρατικού Σοσιαλιστή δημάρχου της Νέας Υόρκης, Zohran Mamdani, ο οποίος, όπως είπε, αντιμετωπίζει τις καθημερινές ανησυχίες των ανθρώπων, σε αντίθεση με τους κεντροαριστερούς και κεντροδεξιούς πολιτικούς. Ο Mamdani, ο οποίος κέρδισε την περασμένη εβδομάδα, επικεντρώθηκε στην εκτοξευόμενη ακρίβεια της πόλης, υποσχόμενος δωρεάν μετακινήσεις με λεωφορείο, κρατικά σούπερ μάρκετ και ενοικιαζόμενα διαμερίσματα με ελεγχόμενο ενοίκιο.
Προοπτικές και Οικονομικές Προειδοποιήσεις
Ο Stiglitz, αν και αυτοχαρακτηρίζεται ως «πολύ φιλικός προς την αγορά», πιστεύει ότι ο αριστερός δήμαρχος άνοιξε χώρο για ουσιαστική συζήτηση, εστιάζοντας σε βασικές ανάγκες όπως η στέγαση, η τροφή, οι μεταφορές και η υγειονομική περίθαλψη. Αυτό υποδηλώνει μια μετατόπιση της ατζέντας προς τα προβλήματα που απασχολούν άμεσα τους πολίτες.
Ο επιδραστικός οικονομολόγος πρόσθεσε ότι η αντιμετώπιση της ανισότητας δεν είναι απλώς μια ηθική επιλογή, αλλά μια πολιτική αναγκαιότητα. Προειδοποίησε ότι το τεράστιο χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών υπονομεύει τις ΗΠΑ στον οικονομικό και τεχνολογικό ανταγωνισμό τους με την Κίνα.
«Δεν θα κερδίσουμε αν είμαστε μια διχασμένη κοινωνία, μια πολωμένη κοινωνία», δήλωσε ο Stiglitz, επαναλαμβάνοντας τη ρητορική του Ψυχρού Πολέμου και τονίζοντας ότι η μεγαλύτερη αδυναμία των ΗΠΑ σήμερα είναι αυτός ο διχασμός.
Η Δική μας Εκτίμηση για το Μέλλον
Η εκτίμησή μας είναι ότι η πρόταση για ένα Διεθνές Πάνελ για την Ανισότητα αποτελεί ένα κρίσιμο βήμα προς την αναγνώριση και την αντιμετώπιση ενός από τα μεγαλύτερα προβλήματα της εποχής μας. Η συλλογή δεδομένων και η διαμόρφωση μιας παγκόσμιας συναίνεσης είναι απαραίτητες για να πιεστούν οι κυβερνήσεις να υιοθετήσουν πιο δίκαιες και βιώσιμες πολιτικές.
Προτείνουμε να παρακολουθούμε στενά τις εξελίξεις, καθώς η επιτυχία αυτής της πρωτοβουλίας θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό την κοινωνική συνοχή και τη σταθερότητα των δημοκρατιών μας στο μέλλον.
