Μια πρόταση που τέθηκε πρόσφατα σε δημόσια διαβούλευση αναθέτει στη βιομηχανία καπνού την οργάνωση ενός συστήματος για τη διαχείριση των αποτσίγαρων, με στόχο τη μείωση των διάσπαρτων απορριμμάτων και την υποστήριξη τοπικών δράσεων καθαρισμού. Το κείμενο περιγράφει ότι το νέο σύστημα συλλογής θα χρηματοδοτεί δράσεις και θα παρέχει δωρεάν υποδομές συλλογής, ενώ παράλληλα αναφέρονται προδιαγραφές για μέτρηση επιδόσεων. Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης έδωσε το κείμενο σε ολιγοήμερη διαβούλευση.
Προδιαγραφές και στόχοι του σχεδίου
Το κείμενο που παρουσίασε ο ΕΟΑΝ θέτει συγκεκριμένους στόχους μείωσης των απορριμμάτων, μεταξύ των οποίων η μείωση κατά 10% εντός τριετίας και η μείωση κατά 30% εντός πενταετίας, μετρώντας την πρόοδο ανά κατηγορία δημόσιου χώρου. Η αξιολόγηση θα πραγματοποιείται από το ίδιο το σύστημα μέσα στους πρώτους έξι μήνες λειτουργίας, σύμφωνα με τις τεχνικές προδιαγραφές. στόχοι μείωσης περιλαμβάνονται ρητά στο έγγραφο.
Η καταγραφή θα γίνεται ξεχωριστά για δημόσιους χώρους όπως δρόμοι, παραλίες, μέσα μεταφοράς και πάρκα, και το σχέδιο απαιτεί λεπτομερή περιγραφή του είδους και του αριθμού της υποδομής συλλογής. Στις προδιαγραφές προβλέπεται ότι οι δήμοι αναλαμβάνουν την ευθύνη καθαριότητας, ενώ το σύστημα θα διαθέτει ατομικά τασάκια και ειδικούς κάδους όπου κρίνεται απαραίτητο. κατηγορίες δημόσιων χώρων αναφέρονται αναλυτικά.
Το επιχειρησιακό σχέδιο πρέπει να περιλαμβάνει τη μεθοδολογία υπολογισμού του κόστους συλλογής, μεταφοράς και επεξεργασίας, και ο τρόπος πληρωμής προβλέπει αποζημίωση των δήμων μετά από σχετική αίτηση. Η διαχείριση των πόρων και οι διαδικασίες εκταμίευσης θα καθοριστούν στο σχέδιο που θα εγκριθεί από τον ΕΟΑΝ. υπολογισμός κόστους θα αποτελέσει μέρος της αξιολόγησης.
Νομικό πλαίσιο και καθυστερήσεις
Τα φίλτρα των τσιγάρων κατατάσσονται από το 2020 στο πλαίσιο των πλαστικών μιας χρήσης με τον νόμο 4736, οπότε η νομοθεσία όριζε ήδη την ανάγκη για ένα πανελλαδικό σύστημα διαχείρισης. Ωστόσο, η εφαρμογή του συστήματος στην Ελλάδα ανέμενε να ξεκινήσει από τον Ιανουάριο του 2023 και τελικά υπέστη καθυστέρηση λόγω πολύμηνων διαπραγματεύσεων με τη βιομηχανία. νόμος 4736 περιλαμβάνει τη σχετική ρύθμιση.
Η αρχή της ευθύνης «ο ρυπαίνων πληρώνει» καθιστά τη βιομηχανία υπεύθυνη για τη δημιουργία του συστήματος και για το αναγκαίο κόστος, κάτι που αποτέλεσε αντικείμενο εκτεταμένων συζητήσεων μεταξύ φορέων. Στις διαβουλεύσεις επισημάνθηκαν τεχνικά και οργανωτικά ζητήματα για το πώς θα λειτουργήσει πρακτικά η συλλογή και η επεξεργασία των αποτσίγαρων.
Η ανάγκη για τεχνικές προδιαγραφές επανελήφθη σε πολλά σημεία του κειμένου.
Οι παρατηρήσεις και η πρόταση του WWF
Η περιβαλλοντική οργάνωση WWF κατέθεσε αντιπρόταση κρίνοντας ότι το προτεινόμενο πλαίσιο έχει «κενά» στον τρόπο επιμερισμού των εσόδων και στη διακυβέρνηση, που μπορεί να επηρεάσει την ανεξαρτησία και τη λογοδοσία του συστήματος. Η οργάνωση πρότεινε την εφαρμογή εισφοράς κατά το πρότυπο των πλαστικών σακουλών για να δημιουργηθεί ειδικό ταμείο. πρόταση WWF ζητάει συγκεκριμένο μοντέλο χρηματοδότησης.
Σύμφωνα με την εκτίμηση του WWF, η εισφορά 0,019 ευρώ ανά φίλτρο θα μπορούσε να αποφέρει έσοδα της τάξης των 210-280 εκατ. ευρώ ετησίως, λαμβάνοντας ως δεδομένο την ετήσια κατανάλωση περίπου 15 δισ. τσιγάρων στην Ελλάδα. Τα κεφάλαια αυτά προτείνεται να διοχετεύονται σε δράσεις καθαρισμού, εκπαίδευση και καινοτόμες λύσεις επεξεργασίας. εισφορά 0,019 ευρώ αναφέρεται ως βασικός μηχανισμός.
Η πρόταση του WWF περιλαμβάνει επίσης τη σύσταση ενός ανεξάρτητου διοικητικού συμβουλίου χωρίς δεσμούς με την καπνοβιομηχανία, με συμμετοχή του ΕΟΑΝ, της τοπικής αυτοδιοίκησης, επιστημόνων και περιβαλλοντικών οργανώσεων, ώστε να διασφαλίζεται αμεροληψία και διαφάνεια στη διαχείριση.
Η οργάνωση επισημαίνει ότι χωρίς τέτοιο θεσμικό πλαίσιο κινδυνεύει να υπονομευθεί η αποτελεσματικότητα του συστήματος.
Η διαβούλευση είναι ολιγοήμερη και το επόμενο διάστημα αναμένεται η υποβολή παρατηρήσεων από φορείς και δήμους πριν την τελική μορφή του κανονιστικού πλαισίου. Το τελικό σχέδιο θα ορίσει λεπτομέρειες για την υλοποίηση των μέτρων, τις χρηματοδοτήσεις και τις διαδικασίες ελέγχου της συμμόρφωσης. ολοκλήρωση διαβούλευσης θα σημάνει επόμενο βήμα για την έγκριση.
