Η πρόσφατη διαταραχή στην εφοδιαστική αλυσίδα έφερε την Ευρωπαϊκή Ένωση σε νέα φάση επανεκτίμησης της βιομηχανικής πολιτικής για μικροτσίπ, με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να σχεδιάζει πρόταση το 2026 για αναθεώρηση των κανόνων. Η διακοπή πολλών εβδομάδων τον Οκτώβριο προκάλεσε προειδοποιήσεις από ευρωπαίους κατασκευαστές αυτοκινήτων ότι οι γραμμές παραγωγής κινδύνευσαν να σταματήσουν, γεγονός που ανέδειξε την έκταση της εξάρτησης της ΕΕ.
Τι απέτυχε στο πρώτο σχέδιο
Το πρώτο πρόγραμμα που ξεκίνησε το 2022 στόχευε να αυξήσει το μερίδιο της Ευρώπης σε παγκόσμια παραγωγή μικροτσίπ στο 20% έως το 2030, αλλά το ποσοστό παρέμεινε κοντά στο 9 τοις εκατό τρία χρόνια μετά, χωρίς ουσιαστική μεταβολή. Η προσέγγιση έδωσε μεγάλη έμφαση στην προσέλκυση κορυφαίων κατασκευαστών για εργοστάσια υψηλής τεχνολογίας, όμως η πραγματικότητα της αλυσίδας απαιτεί περισσότερα από μεμονωμένες επενδύσεις.
Μια σειρά αποφάσεων απέδωσε υπερβολική προσοχή σε αιχμιακές τεχνολογίες ενώ τα πιο κοινά ολοκληρωμένα κυκλώματα, που χρησιμοποιούνται ευρέως στην αυτοκινητοβιομηχανία, δεν ενισχύθηκαν ανάλογα. Αποδεικτικό στοιχείο αποτελεί η αποχώρηση της Intel από σχέδιο ύψους €30 δισεκατομμυρίων για εργοστάσιο στη Γερμανία, καθώς και η απόφαση της TSMC να κατασκευάσει μια μικρότερη μονάδα στη Γερμανία σε σύγκριση με τα έργα της στις ΗΠΑ.
Γεωπολιτικές παρεμβάσεις και πρακτικά παραδείγματα
Η πρόσφατη κρίση εστιάστηκε στη Nexperia, εταιρεία με έδρα την Ολλανδία και κινέζικη ιδιοκτησία, την οποία το ολλανδικό κράτος ανέλαβε τον έλεγχο το φθινόπωρο λόγω ανησυχιών για διαρροή τεχνολογίας προς το Κίνα. Στη συνέχεια επιβλήθηκαν περιορισμοί εξαγωγών από τις ΗΠΑ και την Κίνα, κίνηση που κατέδειξε την έτοιμη χρήση περιορισμών ως γεωπολιτικού εργαλείου.
Παράλληλα, οι πιέσεις των ΗΠΑ προς την ολλανδική κυβέρνηση για τον περιορισμό εξαγωγών της ASML απέδειξαν πόσο γρήγορα οι αλυσίδες παραγωγής μπορούν να εμπλακούν σε διπλωματικές ενέργειες, ενώ στην τελευταία εβδομάδα του Ιανουαρίου η διοίκηση Biden περιόρισε την προμήθεια ορισμένων τσιπ τεχνητής νοημοσύνης προς χώρες της ΕΕ.
Προτάσεις των ειδικών για την επόμενη φάση
Προτεινόμενο Μια ρωσική δοκιμή του πυρηνικού τορπιλλιού Poseidon κρίνεται επιτυχής
Αναλυτές και εκπρόσωποι της βιομηχανίας ζητούν ευρύτερη χαρτογράφηση της αλυσίδας παραγωγής, όχι μόνο επιδοτήσεις για την κατασκευή εργοστασίων υψηλού κόστους, καθώς «η αλυσίδα είναι τόσο δυνατή όσο ο πιο αδύναμος κρίκος», όπως τόνισε σε δηλώσεις της η Alison James, ανώτερη διευθύντρια στην Global Electronics Association.
Η προοπτική αυτή απαιτεί ενέργειες στην παραγωγή, το σχεδιασμό και την αποθήκευση στρατηγικών αποθεμάτων.
Η γεωοικονομική προσέγγιση που περιέγραψε η Chiara Malaponti, συντονίστρια προγράμματος στο European Council on Foreign Relations, υπογραμμίζει την ανάγκη να καταγραφούν τα σημεία ισχύος και τα σημεία ευπάθειας της Ευρώπης, ώστε να στηριχθούν «νίκες σε εξειδικευμένα πεδία» αντί για γενικούς στόχους.
Η επίτροπος τεχνολογικής κυριαρχίας Henna Virkkunen δήλωσε ότι προετοιμάζεται το επόμενο σχέδιο, με στόχο την ικανότητα σχεδιασμού και κατασκευής τσιπ τεχνητής νοημοσύνης στην Ευρώπη, ενώ υπαινίχθηκε επίσης την πιθανότητα σχηματισμού αποθεμάτων στρατηγικού χαρακτήρα.
Τι θα εξεταστεί στη νέα πρόταση
Στην επερχόμενη αναθεώρηση αναμένεται να περιληφθεί συστηματική χαρτογράφηση της αλυσίδας, από πρώτες ύλες έως τελική συναρμολόγηση, ώστε να εντοπιστούν τα «αδύναμα σημεία» που προκάλεσαν τις πρόσφατες ελλείψεις. Ταυτόχρονα, οι εμπλεκόμενοι επισημαίνουν την ανάγκη για εργαλεία ελέγχου εθνικής ασφάλειας που σήμερα δεν περιλαμβάνονται πλήρως στο ευρωπαϊκό πλαίσιο.
Επιχειρήσεις και φορείς αναμένουν λεπτομέρειες για κίνητρα, ευελιξία σε αδειοδοτήσεις και τρόπο διαχείρισης εξωτερικών πιέσεων, με στόχο μια πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση από το προηγούμενο Chips Act. Στο μεταξύ, ευρωπαϊκές αρχές προετοιμάζουν αξιολογήσεις ρίσκου και στρατηγικά σενάρια για την προστασία της εφοδιαστικής αλυσίδας.
Η νέα πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που αναμένεται το πρώτο τρίμηνο του 2026, θα δοκιμαστεί στην πράξη από την ικανότητα της ΕΕ να συνδυάσει βιομηχανική πολιτική με εργαλεία ασφάλειας και διεθνή διπλωματία, ώστε να μειωθεί η εξάρτηση από τρίτες χώρες και να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα της αγοράς.
