Η Ευρωπαϊκή Ένωση αναμένεται να αναστείλει την εφαρμογή βασικών περιορισμών στην τεχνητή νοημοσύνη για τουλάχιστον ένα χρόνο, υποχωρώντας σε πιέσεις από τις ΗΠΑ και τεχνολογικές εταιρείες. Η απόφαση, που ανακοινώνεται σήμερα Τετάρτη, σηματοδοτεί μια σημαντική αλλαγή στη στρατηγική της ΕΕ, η οποία αρχικά φιλοδοξούσε να πρωτοστατήσει στην παγκόσμια ρύθμιση της AI, εστιάζοντας στην αξιοπιστία της τεχνολογίας.
Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια μιας μακράς περιόδου διαπραγματεύσεων για τον Νόμο περί Τεχνητής Νοημοσύνης, ο οποίος είχε σχεδιαστεί για να διασφαλίσει την ασφάλεια και την αξιοπιστία των συστημάτων AI στην Ευρώπη. Η αναβολή αντανακλά μια αυξανόμενη ένταση μεταξύ της ανάγκης για ρύθμιση και της επιθυμίας για ενίσχυση της καινοτομίας, ιδίως σε ένα παγκόσμιο περιβάλλον όπου η κούρσα για την κυριαρχία στην τεχνητή νοημοσύνη εντείνεται.
Η ανατροπή της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την τεχνητή νοημοσύνη
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένεται σήμερα Τετάρτη να προτείνει την αναβολή της εφαρμογής βασικών περιορισμών στον Νόμο περί Τεχνητής Νοημοσύνης κατά τουλάχιστον ένα έτος. Η κίνηση αυτή αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου πακέτου ψηφιακής απλούστευσης, με στόχο να διατηρήσει την ανταγωνιστικότητα της ΕΕ έναντι των ΗΠΑ και της Κίνας.
Ενώ η αρχική νομοθεσία χαιρετίστηκε ως «ιστορική στιγμή» για την ασφάλεια των πολιτών, η νέα πρόταση δείχνει ότι οι φωνές της βιομηχανίας και οι πιέσεις από την κυβέρνηση Τραμπ στην Ουάσιγκτον έχουν υπερισχύσει των αρχικών φιλοδοξιών.
Για χρόνια, οι ευρωπαίοι νομοθέτες επικεντρώθηκαν στη δημιουργία κανόνων που θα διασφάλιζαν την εμπιστοσύνη στην τεχνολογία. Ωστόσο, το 2025, με τις σημαντικές εξελίξεις στην τεχνητή νοημοσύνη και την επανείσοδο του Ντόναλντ Τραμπ στο πολιτικό προσκήνιο, η ΕΕ φαίνεται να εγκαταλείπει το όνειρό της να είναι ο παγκόσμιος ηγέτης στη ρύθμιση της AI.
Ο Νόμος περί Τεχνητής Νοημοσύνης, ο οποίος χρειάστηκε χρόνια για να διαπραγματευτεί, δεν έχει ακόμη τεθεί πλήρως σε ισχύ, με μια αυξανόμενη χορωδία εθνικών κυβερνήσεων και στελεχών τεχνολογικών εταιρειών να ζητούν την αναβολή μέρους του νόμου καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.
Οι λεπτομέρειες της αναβολής και οι επιπτώσεις
Σύμφωνα με τα σχέδια που αναμένονται σήμερα, μια σειρά από πρακτικές τεχνητής νοημοσύνης που χαρακτηρίζονται ως υψηλού κινδύνου δεν θα αντιμετωπίσουν υποχρεώσεις για τουλάχιστον ένα χρόνο περισσότερο από το αρχικά προβλεπόμενο. Αυτές περιλαμβάνουν τη χρήση AI στην πρόσληψη προσωπικού, στην αξιολόγηση της καταλληλότητας για δάνεια ή στη βαθμολόγηση εξετάσεων.
Ένα μεγάλο μέρος της δικαιολόγησης για την αναβολή της εφαρμογής είναι οι ανησυχίες ότι οι κανονισμοί θα εμποδίσουν την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης σε μια περίοδο που χρειάζεται να αναβαθμιστεί.
Οι λομπίστες της τεχνολογίας έχουν χαρακτηρίσει το προβλεπόμενο χρονοδιάγραμμα ως «ανεφάρμοστο». «Αν μπορούσαμε απλώς να αφαιρέσουμε το πόδι από το φρένο και να δώσουμε στην καινοτομία λίγο περισσότερες πιθανότητες, νομίζω ότι αυτό είναι το μόνο που χρειαζόμαστε», δήλωσε την Τρίτη ο Γερμανός Υπουργός Ψηφιακής Πολιτικής Κάρστεν Βίλντμπεργκερ.
Προτεινόμενο Opera Neon και ODRA: Η premium απάντηση της Opera στον πόλεμο των φυλλομετρητών με τεχνητή νοημοσύνη
Άλλες αλλαγές που αναμένονται σήμερα περιλαμβάνουν την εξαίρεση περισσότερων εταιρειών από ορισμένους κανόνες και μια περίοδο χάριτος για τους νέους κανόνες υδατογράφησης οπτικού περιεχομένου που δημιουργείται από AI.
Αντιδράσεις και προβληματισμοί για την αξιοπιστία
Η πρόταση προκαλεί αντιδράσεις από την κοινωνία των πολιτών. Ο Ντάνιελ Λόιφερ, ανώτερος αναλυτής πολιτικής στην AccessNow, δήλωσε ότι «η Επιτροπή φαίνεται αποφασισμένη να καταστρέψει τις διασφαλίσεις των θεμελιωδών δικαιωμάτων και να μας οδηγήσει σε μήνες, αν όχι χρόνια, εσωτερικών συγκρούσεων και νομικής αβεβαιότητας χωρίς κανένα απτό κέρδος για την ανταγωνιστικότητα της ΕΕ».
Η Ναταλί Χέλμπεργκερ, καθηγήτρια νομικής και ψηφιακής τεχνολογίας στο Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ, τόνισε ότι «ένα μέρος του μηνύματος που δίνει η Ευρώπη στον υπόλοιπο κόσμο είναι ότι είναι ανοιχτή σε πιέσεις από τεχνολογικές εταιρείες και άλλα έθνη», προσθέτοντας ότι «αυτό βλάπτει την αξιοπιστία».
Πράγματι, η κίνηση αυτή εγείρει ερωτήματα σχετικά με την ικανότητα της ΕΕ να διατηρήσει την αυτονομία της στη διαμόρφωση της ψηφιακής της πολιτικής απέναντι σε ισχυρά εξωτερικά συμφέροντα. Η αρχική φιλοδοξία για ευρωπαϊκή ψηφιακή κυριαρχία, όπως φάνηκε και από προηγούμενες πρωτοβουλίες, συναντά εμπόδια που υπογραμμίζουν την πολυπλοκότητα της ισορροπίας μεταξύ καινοτομίας και προστασίας των πολιτών.
Το μέλλον της ρύθμισης και οι επόμενες κινήσεις
Οι κανόνες που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναστέλλει – αυτοί που ενέχουν κίνδυνο για την υγεία, την ασφάλεια ή τα θεμελιώδη δικαιώματα των ανθρώπων – είχαν προγραμματιστεί να τεθούν σε ισχύ τον Αύγουστο του επόμενου έτους. Η καθυστέρηση αποδίδεται εν μέρει στην καθυστέρηση των τεχνικών προτύπων, τα οποία είναι απαραίτητα για να βοηθήσουν τις εταιρείες να συμμορφωθούν.
Οι φορείς τυποποίησης έχασαν την προθεσμία δύο φορές και τα πρότυπα δεν θα είναι έτοιμα πριν από το 2026.
Η Γερμανία και η Γαλλία τάχθηκαν δημόσια υπέρ μιας ετήσιας αναβολής, ενώ η Σουηδία, η Πολωνία, η Τσεχία και η Δανία είχαν ζητήσει επίσης παύση ή περίοδο χάριτος. Η πρόταση της Τετάρτης θα χρειαστεί την έγκριση των χωρών της ΕΕ και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου πριν οριστικοποιηθεί, με μια σκληρή προθεσμία τον Αύγουστο του 2026, όταν οι κανόνες είχαν αρχικά οριστεί να εφαρμοστούν.
Ακόμη και οι επικριτές της αναβολής στο Κοινοβούλιο έχουν παραδεχθεί ιδιωτικά την ήττα τους, εστιάζοντας πλέον στο να διατηρήσουν την καθυστέρηση όσο το δυνατόν συντομότερη.
