Η προσπάθεια της Δύσης να δημιουργήσει μια αυτόνομη αλυσίδα εφοδιασμού μαγνητών, με την ισχυρή στήριξη των ΗΠΑ στην MP Materials, αντιμετωπίζει ένα κρίσιμο πρόβλημα: την έλλειψη των λεγόμενων βαρέων σπάνιων γαιών. Αυτή η σπανιότητα απειλεί την παραγωγή απαραίτητων εξαρτημάτων για την άμυνα, τα ηλεκτρικά οχήματα και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, εντείνοντας την εξάρτηση από την Κίνα.
Η πρόκληση των βαρέων σπάνιων γαιών
Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια μιας ευρύτερης γεωπολιτικής προσπάθειας από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους συμμάχους τους να μειώσουν την εξάρτησή τους από την Κίνα για κρίσιμα ορυκτά. Ο στόχος είναι η δημιουργία μιας ανεξάρτητης αλυσίδας εφοδιασμού για τους εξαιρετικά ισχυρούς μαγνήτες σπάνιων γαιών, οι οποίοι αποτελούν αναπόφευκτα συστατικά σε ένα ευρύ φάσμα εφαρμογών υψηλής τεχνολογίας, από την αμυντική τεχνολογία και τα ηλεκτρικά οχήματα έως τα ηλεκτρονικά και τις ανεμογεννήτριες, μια στρατηγική που έχει αποκτήσει επείγοντα χαρακτήρα λόγω των πρόσφατων περιορισμών στις εξαγωγές.
Η MP Materials, με σημαντική υποστήριξη από την κυβέρνηση των ΗΠΑ, στοχεύει στην ολοκλήρωση ολόκληρης της αλυσίδας εφοδιασμού, από την εξόρυξη έως την παραγωγή μαγνητών. Ωστόσο, η έλλειψη βαρέων στοιχείων όπως το δυσπρόσιο και το τέρβιο αποτελεί την «Αχίλλειο πτέρνα» για την εταιρεία και την προσπάθεια της Δύσης να δημιουργήσει μια βιομηχανία μαγνητών ανεξάρτητη από την Κίνα, σύμφωνα με το Reuters.
Αυτά τα στοιχεία, αν και χρησιμοποιούνται σε μικρές ποσότητες, είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση των μαγνητικών ιδιοτήτων σε υψηλές θερμοκρασίες, όπως στους κινητήρες ηλεκτρικών οχημάτων.
Στοιχεία και εξαρτήσεις: Η κυριαρχία της Κίνας
Η εξάρτηση της Δύσης από την Κίνα για την επεξεργασία βαρέων σπάνιων γαιών παραμένει ασφυκτική. Σύμφωνα με την Benchmark Mineral Intelligence, η Δύση θα εξακολουθεί να εξαρτάται από την Κίνα για το 91% των αναγκών της σε βαριές σπάνιες γαίες έως το 2030, μια οριακή μείωση από το 99% του 2024.
Το ορυχείο Mountain Pass της MP Materials στην Καλιφόρνια περιέχει μόνο ίχνη αυτών των δύο κρίσιμων στοιχείων, καθιστώντας απαραίτητη την αναζήτηση πόρων σε άλλες χώρες όπως η Βραζιλία ή η Μαλαισία.
Οι κινεζικοί περιορισμοί εξαγωγών που επιβλήθηκαν τον Απρίλιο είχαν ως αποτέλεσμα την αναστολή λειτουργίας σε ορισμένα εργοστάσια αυτοκινήτων, ωθώντας τη Δύση σε άμεση δράση. Αν και το Πεκίνο συμφώνησε να καθυστερήσει νέους ελέγχους στις 30 Οκτωβρίου μετά από συμφωνία με τις ΗΠΑ, η αστάθεια παραμένει.
Η σπανιότητα των βαρέων σπάνιων γαιών εκτός Κίνας αντικατοπτρίζεται στην τιμή του οξειδίου του δυσπρόσιου στο Ρότερνταμ, το οποίο φτάνει τα 900 δολάρια ανά κιλό, υπερτριπλάσια τιμή σε σχέση με την Κίνα, όπου κοστίζει 255 δολάρια, σύμφωνα με την Fastmarkets. Ο κρίσιμος ρόλος των σπάνιων γαιών στην τεχνολογία και η γεωπολιτική τους διάσταση έχουν αναδειχθεί σε κεντρικό θέμα.
Προτεινόμενο Απολογισμός δραστηριοτήτων Γενικής Περιφερειακής Αστυνομικής Διεύθυνσης Πελοποννήσου — Οκτώβριος 2025
Οι επιπτώσεις και οι περιβαλλοντικές ανησυχίες
Οι αναλυτές επισημαίνουν ότι η MP Materials αντιμετωπίζει μια δύσκολη πρόκληση, καθώς η εύρεση και ανάπτυξη νέων πηγών μπορεί να απαιτήσει πολύ χρόνο, όπως δήλωσε ο Ilya Epikhin της Arthur D. Little. Μια πιθανή πηγή τροφοδοσίας θα είναι τα ανακυκλωμένα υλικά που παρέχονται από την Apple, στο πλαίσιο μιας συμφωνίας 500 εκατομμυρίων δολαρίων για την προμήθεια μαγνητών.
Ωστόσο, η εξόρυξη βαρέων σπάνιων γαιών, ιδίως από κοιτάσματα ιοντικού αργίλου, εγείρει σοβαρές περιβαλλοντικές ανησυχίες, όπως η μόλυνση των υδάτων και η αποψίλωση των δασών, όπως έχει συμβεί στη Μιανμάρ.
Επιπλέον, η εξόρυξη από κοιτάσματα μοναζίτη περιλαμβάνει ραδιενεργά στοιχεία όπως το ουράνιο και το θόριο, των οποίων η ασφαλής διάθεση είναι δύσκολη. Ο Piyush Goel της CRU τονίζει ότι «ένα βασικό εμπόδιο για τη νέα παραγωγή θα είναι ο υψηλότερος αρνητικός αντίκτυπος της εξόρυξης και επεξεργασίας βαρέων σπάνιων γαιών στο τοπικό περιβάλλον».
Αυτό καθιστά την πρόκληση για την Ευρώπη στα κρίσιμα μέταλλα ακόμα μεγαλύτερη.
Προοπτικές και νέες συνεργασίες
Παρά τις προκλήσεις, παρατηρείται μια έντονη κινητικότητα για την εξασφάλιση εναλλακτικών πηγών. Η γερμανική Vacuumschmelze (VAC), ένας από τους λίγους παραγωγούς μαγνητών σπάνιων γαιών εκτός Κίνας, έχει συνάψει συμφωνίες με εξορυκτικές εταιρείες όπως η καναδική Torngat Metals και η Aclara Resources από τη Βραζιλία, για την προμήθεια βαρέων σπάνιων γαιών στο νέο της εργοστάσιο στη Νότια Καρολίνα.
Η Lynas Rare Earths της Αυστραλίας, η οποία ξεκίνησε τον διαχωρισμό βαρέων σπάνιων γαιών στη Μαλαισία φέτος, ανακοίνωσε σχέδια για αύξηση της παραγωγής δυσπρόσιου και τερβίου.
Η Iluka Resources της Αυστραλίας κατασκευάζει ένα διυλιστήριο που αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία το 2027, με δυνατότητα επεξεργασίας έως και 750 τόνων βαρέων σπάνιων γαιών ετησίως, ενώ έχει συμφωνήσει με την Northern Minerals για προμήθεια από το νέο της ορυχείο που θα ξεκινήσει παραγωγή το 2028.
Ωστόσο, οι προβλέψεις της CRU για το 2035 δείχνουν ένα παγκόσμιο έλλειμμα 2.920 τόνων στην ισορροπία προσφοράς/ζήτησης οξειδίων δυσπρόσιου και τερβίου, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για πολύ περισσότερες επενδύσεις. Η Βραζιλία αναδεικνύεται ως σημαντικός εξαγωγέας, αλλά το κόστος επεξεργασίας εκτός Κίνας παραμένει 5-7 φορές υψηλότερο, σύμφωνα με τη Neha Mukherjee της Benchmark Mineral Intelligence.
