- Οι γηράσκοντες πληθυσμοί απειλούν την ανάπτυξη του ΑΕΠ, σύμφωνα με την EBRD.
- Η αναδυόμενη Ευρώπη αναμένεται να δει μείωση 0,4% στο κατά κεφαλήν ΑΕΠ έως το 2050.
- Τα κίνητρα γεννήσεων και η μετανάστευση δεν έχουν φέρει ουσιαστικές λύσεις.
- Η παράταση του εργασιακού βίου και οι αλλαγές στις συντάξεις είναι κρίσιμες.
- Οι νέες χώρες-μέλη της EBRD πρέπει να εκμεταλλευτούν το δημογραφικό μέρισμα.
Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD) προειδοποίησε σήμερα, μέσω της εξαμηνιαίας έκθεσής της, ότι οι γηράσκοντες πληθυσμοί αποτελούν μια «ωρολογιακή βόμβα» για την ανάπτυξη του ΑΕΠ. Η έκθεση υπογραμμίζει την άμεση ανάγκη για δράση από τις χώρες, ώστε να αποτραπούν οι καταστροφικές συνέπειες της επιβράδυνσης της πληθυσμιακής αύξησης στις μακροπρόθεσμες οικονομικές τους προοπτικές.
Αυτή η ανησυχητική διαπίστωση έρχεται σε μια περίοδο όπου οι παγκόσμιες οικονομίες αναζητούν βιώσιμους δρόμους ανάπτυξης, με τις δημογραφικές αλλαγές να αναδεικνύονται ως ένας από τους σημαντικότερους μακροπρόθεσμους ανασταλτικούς παράγοντες. Η έκθεση της EBRD δεν είναι απλώς μια προειδοποίηση, αλλά μια συστηματική ανάλυση των επιπτώσεων που έχει ήδη αρχίσει να βιώνει η αναδυόμενη Ευρώπη και άλλες περιοχές.
Η βαθιά ανάλυση της EBRD για τις δημογραφικές τάσεις
Η έκθεση, που δημοσιεύτηκε την Τρίτη, επισημαίνει ότι οι γηράσκοντες πληθυσμοί έχουν ήδη αρχίσει να αναστέλλουν την οικονομική ανάπτυξη σε ορισμένα έθνη. Ειδικότερα, στην αναδυόμενη Ευρώπη, η μείωση του ποσοστού των ατόμων σε εργάσιμη ηλικία αναμένεται να μειώσει την ετήσια κατά κεφαλήν ανάπτυξη του ΑΕΠ κατά μέσο όρο σχεδόν 0,4 ποσοστιαίες μονάδες ετησίως μεταξύ 2024 και 2050.
Η επικεφαλής οικονομολόγος της EBRD, Beata Javorcik, δήλωσε στο Reuters ότι «ήδη σήμερα, η δημογραφία διαβρώνει την ανάπτυξη των βιοτικών επιπέδων και θα αποτελέσει τροχοπέδη για την ανάπτυξη του ΑΕΠ στο μέλλον».
Αυτό που ανησυχεί ιδιαίτερα τους αναλυτές είναι η διαπίστωση ότι τα μετακομμουνιστικά έθνη «γηράσκουν πριν πλουτίσουν», με τη μέση ηλικία να φτάνει τα 37 έτη, ενώ το μέσο κατά κεφαλήν ΑΕΠ ανέρχεται σε μόλις 10.000 δολάρια. Το ποσό αυτό είναι μόλις το ένα τέταρτο του αντίστοιχου που καταγράφηκε όταν η μέση ηλικία έφτασε αυτό το επίπεδο στις προηγμένες οικονομίες τη δεκαετία του 1990, υποδεικνύοντας μια δομική πρόκληση που απαιτεί άμεσες παρεμβάσεις.
Τα δεδομένα και οι προκλήσεις
Η έκθεση της EBRD αναδεικνύει μια σειρά παραγόντων που οδηγούν στην πτώση του ποσοστού γεννήσεων, από τις αλλαγές στις κοινωνικές νόρμες έως τη μείωση των κερδών των γυναικών στην καριέρα τους λόγω της απόκτησης παιδιών. Παρόλο που σχεδόν όλες οι χώρες-μέλη της EBRD έχουν θεσπίσει κάποια κίνητρα για την ενίσχυση του ποσοστού γεννήσεων, η Javorcik τόνισε ότι αυτά τα μέτρα δεν έχουν επιφέρει ουσιαστική, διαρκή αλλαγή σε καμία χώρα.
Προτεινόμενο Η οικονομία της ΕΕ αναπτύσσεται 1,4% το 2025: Πολωνία και Ισπανία οδηγούν την ανάπτυξη παρά τους δασμούς
Επιπλέον, η μετανάστευση στο επίπεδο που απαιτείται για την αντιστάθμιση της πτώσης των γεννήσεων δεν είναι πολιτικά αποδεκτή στις περισσότερες περιοχές. Παράλληλα, οι περισσότεροι πολίτες είναι «αμφίθυμοι» σχετικά με την ενίσχυση της χρήσης της τεχνητής νοημοσύνης για τη βελτίωση της παραγωγικότητας, προσθέτοντας ένα ακόμη επίπεδο πολυπλοκότητας στην αντιμετώπιση του προβλήματος.
Οι επιπτώσεις και οι λύσεις
Η Javorcik υπογράμμισε ότι ο μεγαλύτερος μοχλός για την αντιμετώπιση της δημογραφικής πρόκλησης είναι η παράταση του εργασιακού βίου των ανθρώπων. Αυτό, ωστόσο, θα απαιτούσε επανακατάρτιση και, ενδεχομένως, αλλαγές στα συνταξιοδοτικά συστήματα. «Αυτό που χρειαζόμαστε είναι μια ενήλικη συζήτηση με τους ψηφοφόρους για την πραγματική κατάσταση, επειδή οι άνθρωποι τείνουν να υποτιμούν τη σημασία των δημογραφικών τάσεων», δήλωσε.
Η έκθεση διαπιστώνει ότι οι γηράσκοντες πληθυσμοί – και οι ηγέτες – καθιστούν την κατάσταση πιο δύσκολη, καθώς τείνουν να ευνοούν την προστασία των συντάξεων και τον περιορισμό της μετανάστευσης. Στην παγκόσμια οικονομία, ο μέσος όρος ηλικίας των ηγετών είναι πλέον τα 60 έτη, 19 χρόνια μεγαλύτερος από τον μέσο ενήλικα.
Το χάσμα αυτό διευρύνθηκε στις αυταρχικές χώρες στα 26 έτη το 2023, από 19 έτη το 1960.
Η επόμενη μέρα και οι αναδυόμενες οικονομίες
Οι νεότερες χώρες-μέλη της EBRD, συμπεριλαμβανομένων αναπτυσσόμενων εθνών όπως η Νιγηρία, θα πρέπει να επικεντρωθούν στην ενίσχυση της δημιουργίας θέσεων εργασίας και στην επέκταση του ιδιωτικού τομέα, καθώς ο χρόνος πιέζει. Η Javorcik προειδοποίησε ότι το «δημογραφικό μέρισμα» που μπορούν να απολαύσουν είναι φευγαλέο, επισημαίνοντας την πτώση των ποσοστών γεννήσεων και σε άλλα μέρη της Αφρικής.
«Υπάρχει μόνο ένα παράθυρο ευκαιρίας, αυτές οι χώρες πρέπει να το εκμεταλλευτούν», κατέληξε.
🛡️ Το παρόν άρθρο έχει καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα και δεν υποκαθιστά την επίσημη νομική ή φοροτεχνική συμβουλή
