- Η γήρανση του πληθυσμού αποτελεί «ωρολογιακή βόμβα» για την οικονομία και τις συντάξεις.
- Προβλέπεται μείωση 0,4 ποσοστιαίων μονάδων στο ετήσιο κατά κεφαλήν ΑΕΠ στην αναδυόμενη Ευρώπη.
- Τα κυβερνητικά κίνητρα για τις γεννήσεις δεν έχουν φέρει βιώσιμη αλλαγή.
- Η EBRD προτείνει παράταση του εργασιακού βίου και αλλαγές στα συνταξιοδοτικά συστήματα.
- Οι ηγέτες, όντας γηραιότεροι, τείνουν να ευνοούν μέτρα που περιορίζουν τη μετανάστευση και οριοθετούν τις συντάξεις.
Η γήρανση του πληθυσμού αποτελεί μια «ωρολογιακή βόμβα» για την οικονομική ανάπτυξη και τα συνταξιοδοτικά συστήματα, σύμφωνα με την εξαμηνιαία έκθεση της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD). Η έκθεση, που δημοσιεύτηκε σήμερα, προειδοποιεί ότι η δημογραφική αυτή τάση ήδη επιβραδύνει το ΑΕΠ σε ορισμένες χώρες, καλώντας για άμεση δράση προς αποφυγή μακροπρόθεσμου χάους.
Αυτή η κρίσιμη προειδοποίηση της EBRD έρχεται σε μια περίοδο που η Ευρώπη αντιμετωπίζει ήδη σημαντικές δημοσιονομικές προκλήσεις και πιέσεις στα συστήματα κοινωνικής πρόνοιας, με τη συζήτηση για τη βιωσιμότητα των συντάξεων να βρίσκεται διαρκώς στο προσκήνιο.
Το φαινόμενο της γήρανσης, αν και γνωστό, αποκτά πλέον οικονομικές διαστάσεις που απαιτούν άμεσες και τολμηρές πολιτικές αποφάσεις για την αποφυγή βαθύτερων κρίσεων, όπως είχε προειδοποιήσει και το ΔΝΤ για τη δημοσιονομική δοκιμασία της Ευρώπης.
Η «ωρολογιακή βόμβα» της γήρανσης του πληθυσμού
Στην εξαμηνιαία έκθεσή της, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD) υπογραμμίζει ότι η γήρανση του πληθυσμού έχει ήδη αρχίσει να εμποδίζει την οικονομική ανάπτυξη σε ορισμένες χώρες. Ειδικότερα, στην αναδυόμενη Ευρώπη, προβλέπεται ότι η μείωση του ποσοστού των ατόμων σε ηλικία εργασίας θα οδηγήσει σε μείωση της ετήσιας αύξησης του κατά κεφαλήν ΑΕΠ κατά μέσο όρο σχεδόν 0,4 ποσοστιαίες μονάδες ετησίως μεταξύ 2024 και 2050.
Η επικεφαλής οικονομολόγος της EBRD, Μπεάτα Τζάβορτσικ, δήλωσε στο Reuters ότι «ήδη σήμερα, η δημογραφική σύσταση διαβρώνει την αύξηση του βιοτικού επιπέδου και θα αποτελέσει εμπόδιο για την αύξηση του ΑΕΠ στο μέλλον». Η Ελλάδα, όπως και άλλες χώρες, αντιμετωπίζει σοβαρά διαχρονικά προβλήματα που σχετίζονται με το δημογραφικό.
Ανεπιτυχείς κυβερνητικές παρεμβάσεις και η αμφιθυμία για την Τεχνητή Νοημοσύνη
Η έκθεση της EBRD επισημαίνει μια σειρά παραγόντων που συμβάλλουν στην πτώση του ποσοστού γεννήσεων, από τις αλλαγές στους κοινωνικούς κανόνες έως τη μείωση των επαγγελματικών εισοδημάτων των γυναικών λόγω της απόκτησης παιδιού. Παρόλο που σχεδόν όλες οι χώρες της EBRD έχουν θεσπίσει κίνητρα για την αύξηση των γεννήσεων, η Μπεάτα Τζάβορτσικ τόνισε ότι αυτά τα μέτρα δεν έχουν επιφέρει ουσιαστική, βιώσιμη αλλαγή σε καμία χώρα.
Προτεινόμενο Οι ΗΠΑ εγκρίνουν πώληση συντήρησης Patriot 105 εκατ. δολαρίων στην Ουκρανία
Επιπλέον, η μετανάστευση στο απαιτούμενο επίπεδο δεν είναι πολιτικά αποδεκτή στα περισσότερα κράτη, ενώ οι πολίτες εμφανίζονται «αμφιθυμικοί» σχετικά με την ενίσχυση της χρήσης της Τεχνητής Νοημοσύνης για τη βελτίωση της παραγωγικότητας.
Προτάσεις για την αντιμετώπιση της δημογραφικής πρόκλησης
Ο μεγαλύτερος μοχλός για την αντιμετώπιση της δημογραφικής πρόκλησης, σύμφωνα με την Τζάβορτσικ, είναι η παράταση του εργασιακού βίου των πολιτών. Αυτό θα απαιτούσε, ωστόσο, επανεκπαίδευση και, ενδεχομένως, αλλαγές στα συνταξιοδοτικά συστήματα. Αυτό που ανησυχεί τους αναλυτές της EBRD είναι η αντίσταση σε πολιτικά impopular μέτρα, παρά την αναγκαιότητά τους.
Η επικεφαλής οικονομολόγος, Μπεάτα Τζάβορτσικ, υπογραμμίζει την ανάγκη για «συζήτηση μεταξύ ενηλίκων με τους ψηφοφόρους», ειδικά τους νεότερους, οι οποίοι θα επωμιστούν το βάρος των συνταξιοδοτικών συστημάτων pay-as-you-go. Η συζήτηση για τα συνταξιοδοτικά συστήματα και τις ασφαλιστικές εισφορές είναι διαρκής στην Ελλάδα.
Οι γηραιότεροι ηγέτες και το «παράθυρο ευκαιρίας»
Κανένα από τα μέτρα που μπορούν να αντισταθμίσουν τη μείωση των γεννήσεων δεν είναι πολιτικά δημοφιλές. Η έκθεση διαπίστωσε ότι η γήρανση του πληθυσμού, αλλά και των ίδιων των ηγετών, καθιστά την κατάσταση πιο δύσκολη, καθώς οι τελευταίοι τάσσονται υπέρ της οριοθέτησης των συντάξεων και του περιορισμού της μετανάστευσης.
Στη μέση οικονομία παγκοσμίως, ο ηγέτης είναι πλέον 60 ετών, 19 χρόνια μεγαλύτερος από τον μέσο ενήλικα. Το χάσμα αυτό διευρύνθηκε στις αυταρχικές κυβερνήσεις σε 26 χρόνια το 2023, από 19 χρόνια το 1960. Για τα νεότερα κράτη μέλη της EBRD, όπως η Νιγηρία, η Τζάβορτσικ πρότεινε να επικεντρωθούν στην ενίσχυση της ανάπτυξης θέσεων εργασίας και στην επέκταση του ιδιωτικού τομέα, καθώς το δημογραφικό «επίδομα» που μπορούν να απολαύσουν είναι φευγαλέο και το «παράθυρο ευκαιρίας» κλείνει.
🛡️ Το παρόν άρθρο έχει καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα και δεν υποκαθιστά την επίσημη νομική ή φοροτεχνική συμβουλή
