Κάθε εργαζόμενος με σύμβαση αορίστου χρόνου, εφόσον απολυθεί από τον εργοδότη του, δικαιούται νόμιμη αποζημίωση, η οποία είναι απαραίτητη για την εγκυρότητα της απόλυσης. Το ύψος της αποζημίωσης καθορίζεται από κρίσιμα στοιχεία όπως η ύπαρξη ή μη προειδοποίησης, η διάρκεια της απασχόλησης στον ίδιο εργοδότη και οι τακτικές αποδοχές του εργαζομένου.
Αυτή η λεπτομερής ρύθμιση της αποζημίωσης απόλυσης αποτελεί θεμελιώδη πρόβλεψη της εργατικής νομοθεσίας, διασφαλίζοντας την προστασία των εργαζομένων σε περίπτωση καταγγελίας της σύμβασης αορίστου χρόνου. Η υποχρέωση καταβολής αποζημίωσης είναι κεντρική, καθώς η παράλειψή της καθιστά την απόλυση άκυρη, εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων που αφορούν σοβαρά αδικήματα κατά την εκτέλεση της εργασίας.
Τι καθορίζει το ύψος της αποζημίωσης
Το ποσό της οφειλόμενης αποζημίωσης εξαρτάται από τρία βασικά στοιχεία. Πρώτον, αν η καταγγελία της σύμβασης γίνεται με ή χωρίς προειδοποίηση, η οποία πρέπει να είναι έγγραφη. Δεύτερον, από τη διάρκεια της απασχόλησης στον συγκεκριμένο εργοδότη, καθώς αποζημίωση οφείλεται μόνο για σχέσεις εργασίας που διήρκεσαν πάνω από 12 μήνες.
Τρίτον, λαμβάνονται υπόψη οι τακτικές αποδοχές του εργαζομένου με καθεστώς πλήρους απασχόλησης.
Απόλυση με προειδοποίηση: Οι προθεσμίες
Για να είναι νόμιμη η απόλυση με προειδοποίηση για εργαζόμενο αορίστου χρόνου με διάρκεια απασχόλησης άνω των 12 μηνών, ο εργοδότης οφείλει να προειδοποιήσει εντός συγκεκριμένων χρονικών πλαισίων. Συγκεκριμένα, απαιτείται προειδοποίηση 1 μηνός για εργαζόμενους με 12 μήνες έως 2 χρόνια υπηρεσίας, 2 μηνών για 2 έως 5 χρόνια, 3 μηνών για 5 έως 10 χρόνια, και 4 μηνών για 10 χρόνια και άνω.
Κατά τη διάρκεια της προειδοποίησης, ο εργοδότης μπορεί να απαλλάξει τον εργαζόμενο από την υποχρέωση παροχής εργασίας, με τις αποδοχές να καταβάλλονται κανονικά, ενώ ο εργαζόμενος διατηρεί το δικαίωμα να αναλάβει νέα εργασία.
Υπολογισμός αποζημίωσης: Με προειδοποίηση και χωρίς
Σε περίπτωση απόλυσης χωρίς προειδοποίηση, η αποζημίωση υπολογίζεται βάσει της προϋπηρεσίας στον ίδιο εργοδότη. Για παράδειγμα, 1 έως 4 έτη υπηρεσίας αντιστοιχούν σε αποζημίωση 2 μηνών, ενώ 16 έτη και άνω σε αποζημίωση 12 μηνών. Αντίθετα, σε περίπτωση απόλυσης με προειδοποίηση, ο εργαζόμενος δικαιούται το μισό της αποζημίωσης που προβλέπεται για την απόλυση χωρίς προειδοποίηση.
Την ίδια μειωμένη αποζημίωση δικαιούνται και όσοι αποχωρούν με τη συγκατάθεση του εργοδότη κατά τη διάρκεια της προειδοποίησης.
Προτεινόμενο Πότε κηρύσσεται άκυρη μια απόλυση
Πώς υπολογίζονται οι τακτικές αποδοχές
Ο υπολογισμός της αποζημίωσης βασίζεται στις τακτικές αποδοχές του τελευταίου μήνα πλήρους απασχόλησης. Ως τακτικές αποδοχές θεωρούνται όχι μόνο ο μισθός, αλλά και κάθε παροχή που δίνεται αντί μισθού, όπως παροχές σε είδος, προμήθειες, και αναλογίες από δώρα εορτών και το επίδομα άδειας, τα οποία αυξάνουν το ποσό της αποζημίωσης κατά 1/6.
Επιπλέον, συνυπολογίζονται η αμοιβή υπερεργασίας και νόμιμης υπερωρίας, η προσαύξηση για νυχτερινή εργασία, καθώς και τα φιλοδωρήματα εφόσον καταβάλλονται τακτικά. Ωστόσο, υπάρχει ένα ανώτατο όριο στον υπολογισμό, καθώς οι μηνιαίες αποδοχές δεν λαμβάνονται υπόψη κατά το ποσό που υπερβαίνει το οκταπλάσιο του ημερομισθίου του ανειδίκευτου εργάτη πολλαπλασιαζόμενο επί 30.
Για το Δημόσιο και οργανισμούς κοινής ωφέλειας, η αποζημίωση δεν μπορεί να ξεπερνά τις 15.000 ευρώ.
Νομικοί κύκλοι επισημαίνουν ότι το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο, παρά τις τροποποιήσεις που δέχτηκε, ιδίως κατά την περίοδο του δεύτερου μνημονίου, παραμένει αρκετά λεπτομερές στην προσπάθειά του να προστατεύσει τα δικαιώματα των εργαζομένων. Η Έφη Αχτσιόγλου, Εργατολόγος και πρώην Υπουργός Εργασίας, υπογραμμίζει την ανάγκη προσοχής στα επιμέρους στοιχεία για την ακέραια προστασία των εργασιακών δικαιωμάτων.
Χρόνος καταβολής και προστασία δικαιωμάτων
Η αποζημίωση απόλυσης καταβάλλεται την ημέρα λύσης της εργασιακής σχέσης ή, σε περίπτωση απόλυσης με προειδοποίηση, κατά την εκπνοή της προθεσμίας. Εάν το ποσό της αποζημίωσης υπερβαίνει τις αποδοχές δύο μηνών, ο εργοδότης υποχρεούται να καταβάλει το αντίστοιχο ποσό των δύο μηνών άμεσα και το υπόλοιπο σε διμηνιαίες δόσεις, καθεμία εκ των οποίων δεν μπορεί να είναι μικρότερη από τις αποδοχές δύο μηνών.
Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι κάθε συμφωνία που περιλαμβάνει παραίτηση του εργαζομένου από μέρος ή το σύνολο της αποζημίωσης είναι άκυρη η απόλυση, ενισχύοντας την προστασία των εργασιακών δικαιωμάτων.
Η κατανόηση αυτών των λεπτομερειών είναι κρίσιμη για κάθε εργαζόμενο, ώστε να διασφαλίσει ότι τα δικαιώματά του θα γίνουν σεβαστά σε περίπτωση απόλυσης. Η γνώση του νομικού πλαισίου επιτρέπει την αποτελεσματική διεκδίκηση των οφειλόμενων ποσών και την αποφυγή τυχόν παραβάσεων από την πλευρά του εργοδότη.
