Η οικονομική επέκταση της Μάλτας μετά το 2013 έχει αφήσει βαθιές αλλαγές στο αστικό τοπίο και την εμπιστοσύνη στους θεσμούς, ενώ μια πολύπλοκη δίκη έχει φέρει στο επίκεντρο καταγγελίες για κρατικό χρήμα και ιδιωτικές συμφωνίες. Μεγάλη είσοδος κεφαλαίων και έντονη ανοικοδόμηση συνέθεσαν το περιβάλλον που οδήγησε σε κοινωνικές τριβές, σύμφωνα με πληροφορίες του POLITICO.
Από την ευφορία στην πόλωση
Η άνοδος των ξένων επενδύσεων και η ανάπτυξη των υπηρεσιών μετέβαλαν ραγδαία την οικονομία της χώρας, φέρνοντας ταυτόχρονα ανισότητες στον χώρο της κατοικίας και των υπηρεσιών. Σε αυτό το πλαίσιο, αύξηση ΑΕΠ ανά κάτοικο και τεράστιες ροές επενδύσεων σφυροκόπησαν τις παραδοσιακές ισορροπίες.
Στις γειτονιές κοντά σε παραλιακά κέντρα η πίεση της ανοικοδόμησης έγινε ορατή στην καθημερινότητα των κατοίκων, με τοπικές αντιδράσεις για μεγάλα τουριστικά έργα· έτσι, σε περιοχές όπως περιοχή Paceville υπήρξαν παράπονα για θόρυβο και αλλοίωση της ζωής.
Οι τοπικοί άρχοντες ανέφεραν ότι τοπικά συμφέροντα επηρεάζουν αποφάσεις
Το σκάνδαλο των νοσοκομείων
Η παραχώρηση τριών κρατικών νοσοκομείων σε ιδιώτη προκάλεσε τον αποκλεισμό εκατομμυρίων ευρώ σε δημόσιους πόρους και αμφισβητήσιμες δεσμεύσεις για ανακαινίσεις, με την ανάδειξη της Vivaltis» υπό μορφή εταιρικής σύστασης και τέλος αμφισβητήσιμων συμβάσεων.
Στο επίκεντρο βρέθηκε η Vitals Global Healthcare και η αλληλουχία εταιρειών που ανέλαβαν τις συμβάσεις.
Η έκθεση του National Audit Office και μια εκτενής μαγιστράτια διερεύνηση περιέγραψαν την καταβολή περίπου €456 εκατ. σε συμβάσεις που δεν εκτελέστηκαν πλήρως, ενώ στη συνέχεια η σύμβαση πέρασε σε άλλη ιδιωτική εταιρεία. Η διαδικασία αυτή έχει οδηγήσει σε νομικές προσφυγές και διεθνείς διενέξεις.
Αναφορές στη διαδικασία περιλαμβάνουν ισχυρισμούς για διασυνδέσεις μεταξύ επιχειρηματιών και αξιωματούχων, καθώς και για ηλεκτρονικές μεταβιβάσεις κεφαλαίων που διερευνώνται, με ονόματα όπως Shaukat Ali, Keith Schembri και Konrad Mizzi να εμφανίζονται στα έγγραφα της έρευνας.
Επιπλέον, το συμβαλλόμενο μέρος που ανέλαβε στη συνέχεια, Steward Health Care, κηρύχθηκε αργότερα σε οικονομική αστάθεια, όπως αναφέρει το Times of Malta.
Η κατάσταση των νοσοκομείων στο πεδίο
Τα τρία νοσοκομεία που αφορούν τη συμφωνία παραμένουν σε μεγάλο βαθμό αδρανή ή υπολειτουργικά, με αναφορές για προγράμματα που δεν ολοκληρώθηκαν και χρήσεις που μειώθηκαν δραματικά. Η εικόνα της εγκατάλειψης στο Gozo General και σε άλλα ιδρύματα έχει καταγραφεί σε επιτόπιες εκθέσεις.
Το κτιριακό απόθεμα και ο εξοπλισμός παρουσιάζουν ελλείψεις, ενώ η δημόσια πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες υγείας έχει περιοριστεί, γεγονός που αναδεικνύει σημαντικές τρωτότητες στη διαχείριση των υποδομών. Αρνητικές συνέπειες παρατηρούνται σε κλινικές όπως η Karin Grech Hospital και σε κτήρια όπως το St.
Luke’s, όπου οι λειτουργίες έχουν περιοριστεί.
Δικαστικές διαδικασίες και διαρροές
Η δικαστική έρευνα για τις συμβάσεις έχει συναντήσει εμπόδια, διαρροές και διαδικαστικές αντιπαραθέσεις, με ορισμένες επιχειρούμενες έρευνες να αναβάλλονται ή να αντιμετωπίζουν διακοπές. Περιστατικά όπως προγραμματισμένες έρευνες σε ιδιωτικές κατοικίες και απώλεια δεδομένων έχουν προκαλέσει δημόσιες εντάσεις, ενώ φαίνεται ότι η σχέση αστυνομίας και δικαστηρίου υπέστη ρωγμές.
Ο ρόλος πολιτικών προσώπων στη διαχείριση των ερευνών τέθηκε υπό αμφισβήτηση, ενώ οργανώσεις πολιτών επιχείρησαν να κινητοποιήσουν μαγιστρικές διαδικασίες· έτσι το το NGO Repubblika πρωτοστάτησε σε ενέργειες για περαιτέρω διερεύνηση.
Οι δηλώσεις μαρτύρων και η απροθυμία ορισμένων διεθνών εμπειρογνωμόνων να επιστρέψουν στην Μάλτα λόγω ανησυχιών ασφαλείας έχουν επηρεάσει την πρόοδο: προσωπικότητες όπως Miroslava Milenović και Jeremy Harbinson εξέφρασαν δισταγμό να παραστεί σε ακροαματικές διαδικασίες.
Πολιτική αντοχή και οικονομική λογική
Η κυβερνητική γραμμή υπερασπίζεται τις μεταρρυθμίσεις και τηρουμένες διαδικασίες για την αντιμετώπιση της διαφθοράς, ενώ η πολιτική στήριξη παραμένει ισχυρή για το κόμμα που επέβλεψε την επέκταση. Ο πρωθυπουργός και κορυφαίοι υπουργοί τόνισαν την ανάγκη νομοθετικών αλλαγών και ενίσχυσης αρχών για την αποτροπή παρόμοιων σκανδάλων.
Παρά τις πιέσεις, η οικονομική πραγματικότητα της μικρής νησιωτικής οικονομίας εξηγεί σε μεγάλο βαθμό γιατί μεγάλο μέρος του πολιτικού δυναμικού επιμένει στην ανοικοδόμηση και την προσέλκυση κεφαλαίων, καθώς παράγοντες όπως ο διορισμός επενδυτών επηρεάζουν τις τοπικές ισορροπίες και την απασχόληση.
Αμφιθυμία για το μέλλον
Η δίκη που αφορά τις συμβάσεις νοσοκομείων θεωρείται από ορισμένους ως ευκαιρία για επανεκτίμηση θεσμών, ενώ άλλοι φοβούνται ότι οι διαδικασίες θα καθηλωθούν εκ νέου εξαιτίας νομικών κωλυμάτων. Δημόσια απαίτηση λογοδοσίας και κοινωνική κόπωση συνυπάρχουν στον δημόσιο διάλογο.
Η μνήμη της δολοφονίας της Daphne Caruana Galizia και οι δηλώσεις των συγγενών της συνεχίζουν να επηρεάζουν την κοινή γνώμη, με φωνές που ζητούν αλλαγές στους θεσμούς και μέτρα για την ασφάλεια δημοσιογράφων και μαρτύρων. Στη δημόσια σφαίρα παραμένει ανοιχτό εάν οι δικαστικές διαδικασίες θα επιφέρουν ουσιαστικό αποτέλεσμα για την εμπιστοσύνη στους θεσμούς.
