Βρετανικός προϋπολογισμός: Η Ρέιτσελ Ριβς αναδιπλώνεται σε βασική φορολογική αύξηση

Η υπουργός Οικονομικών του Ηνωμένου Βασιλείου, Ρέιτσελ Ριβς, αρχικά σχεδίαζε μια ιστορική αύξηση του φόρου εισοδήματος για να αντιμετωπίσει τη στασιμότητα της βρετανικής οικονομίας και το τεράστιο χρέος, αλλά πλέον απέσυρε δραματικά την πρόταση. Αυτή η αιφνίδια ανατροπή, λιγότερο από δύο εβδομάδες μετά την αρχική της προειδοποίηση, έχει οδηγήσει σε κατηγορίες ότι απέφυγε μια κρίσιμη ευκαιρία για μια ουσιαστική δημοσιονομική επανεκκίνηση, επιλέγοντας αντ’ αυτού μικρότερες προσαρμογές.

Ο επικείμενος προϋπολογισμός, που αναμένεται την Τετάρτη, θα επικεντρωθεί πλέον σε εναλλακτικά μέτρα για τη σταθεροποίηση των δημόσιων οικονομικών.

Η εξέλιξη αυτή έρχεται ως συνέχεια μιας παρατεταμένης περιόδου οικονομικής στασιμότητας στο Ηνωμένο Βασίλειο, με την κυβέρνηση να προσπαθεί να αντιμετωπίσει ένα διογκωμένο δημόσιο χρέος ύψους 2,9 τρισεκατομμυρίων λιρών και δημόσιες υπηρεσίες που υποχρηματοδοτούνται εδώ και χρόνια.

Το παρασκήνιο της υπόθεσης αποκαλύπτει τις τεράστιες πιέσεις που δέχονται οι Βρετανοί υπουργοί Οικονομικών για να βρουν λύσεις σε ένα μοντέλο που έχει φτάσει στα όριά του, ιδίως μετά τις διπλές επιπτώσεις της παγκόσμιας πανδημίας και του πολέμου στην Ουκρανία.

Η αρχική φιλοδοξία και η αναδίπλωση

Η Ρέιτσελ Ριβς είχε αρχικά την πρόθεση να σηματοδοτήσει μια ιστορική αλλαγή προσέγγισης με τον επικείμενο προϋπολογισμό της, προτείνοντας μια αύξηση του φόρου εισοδήματος, την πρώτη εδώ και πέντε δεκαετίες. Η κίνηση αυτή, που ανακοινώθηκε σε μια ασυνήθιστη συνέντευξη Τύπου στην Ντάουνινγκ Στριτ, είχε ως στόχο να «θέσει το εθνικό συμφέρον πρώτο» και να μειώσει το τεράστιο δημόσιο χρέος, το ετήσιο κόστος εξυπηρέτησης του οποίου υπερβαίνει τα 100 δισεκατομμύρια λίρες.

Η αρχική της πρόταση για αύξηση φόρου εισοδήματος ανατράπηκε, προκαλώντας εσωκομματικές αντιδράσεις.

Ωστόσο, λιγότερο από μία εβδομάδα μετά την αρχική της ομιλία, η πρόταση για αύξηση του φόρου εισοδήματος εγκαταλείφθηκε δραματικά. Η απόφαση αποδόθηκε αρχικά σε «καλύτερες από τις αναμενόμενες» οικονομικές προβλέψεις, αν και αυτές χαρακτηρίζονται συχνά ως αναξιόπιστες.

Οι βουλευτές των Εργατικών εξέφρασαν σκεπτικισμό, καθώς νέες αναφορές δείχνουν ότι οι αρμόδιοι φορείς θα υποβαθμίσουν τις προβλέψεις ανάπτυξης της Βρετανίας. Ο πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ αντιμετώπισε σφοδρή κριτική για την επικοινωνιακή σύγχυση.

Οι πιέσεις και η «διφορούμενη» στρατηγική

Πηγές του POLITICO ανέφεραν ότι ο πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ, παρά την ευρεία πλειοψηφία του στη Βουλή των Κοινοτήτων, δέχθηκε έντονες πιέσεις για την ηγεσία του. Θεωρήθηκε ότι η παραβίαση μιας προεκλογικής υπόσχεσης θα μπορούσε να αποβεί καταστροφική για την πολιτική του καριέρα.

Το υπουργικό συμβούλιο του Στάρμερ συζήτησε ανοιχτά το ενδεχόμενο ανάληψης «περιττών πολιτικών κινδύνων». Ο Κιρ Στάρμερ βρέθηκε υπό πίεση μετά τις διαρροές για πρόκληση ηγεσίας.

Ως αποτέλεσμα, η Ριβς θα επιστρέψει στην παραδοσιακή προσέγγιση, χρησιμοποιώντας μικρότερες φορολογικές ρυθμίσεις για να δημιουργήσει μεγαλύτερα περιθώρια ελιγμών. Οι συνεργάτες της επιμένουν ότι η φιλοδοξία της παραμένει αμείωτη, με την ίδια να δηλώνει πρόσφατα στο Times Magazine: «Δεν μπορούμε απλά να συνεχίσουμε έτσι και να τα βγάζουμε πέρα.

Πρέπει να πάρουμε αποφάσεις για να ακολουθήσουμε έναν διαφορετικό δρόμο».

Αυτό που ανησυχεί τους αναλυτές και τους οικονομολόγους είναι ότι η αναδίπλωση από την πρόταση αύξησης των φόρων εισοδήματος υποδηλώνει ότι η κυβέρνηση έχει υποχωρήσει από την ευκαιρία για μια πραγματική δημοσιονομική επανεκκίνηση. Ο Ντέιβιντ Άικμαν, διευθυντής του ανεξάρτητου δεξαμενής σκέψης National Institute of Economic and Social Research, υπογράμμισε ότι το τρέχον μοντέλο «δεν είναι πλέον βιώσιμο», ιδίως λόγω του γηράσκοντος πληθυσμού και των αυξανόμενων δαπανών για υγεία και άμυνα.

Οι προκλήσεις των δημόσιων υπηρεσιών και η επόμενη μέρα

Η μακροχρόνια παραμέληση του δημόσιου τομέα της Βρετανίας έχει αφήσει ορατά σημάδια. Οι φυλακές είναι γεμάτες, τα δικαστήρια έχουν τεράστιες καθυστερήσεις υποθέσεων και το σύστημα υγείας αντιμετωπίζει μαζικές λίστες αναμονής, παρά τη μεγαλύτερη χρηματοδότηση από ποτέ.

Οι τοπικές κυβερνήσεις έχουν χάσει περίπου το ήμισυ της κεντρικής τους επιχορήγησης και αδυνατούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις κοινωνικής φροντίδας και ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών.

Παρά τις αλλαγές, οι συνεργάτες της Ριβς επιμένουν ότι οι τρεις βασικές προτεραιότητες που έθεσε το περασμένο καλοκαίρι – η μείωση των λιστών αναμονής του NHS, η αντιμετώπιση του κόστους διαβίωσης και η αποπληρωμή του χρέους της Βρετανίας – θα αντιμετωπιστούν στον προϋπολογισμό.

Επίσης, αναφέρουν ότι η Ριβς θα εξασφαλίσει αρκετά έσοδα για να διατηρήσει τα δημόσια οικονομικά του Ηνωμένου Βασιλείου σταθερά τουλάχιστον μέχρι το τέλος της τρέχουσας κοινοβουλευτικής περιόδου.

Αυτό σημαίνει τη δημιουργία ενός πολύ υψηλότερου δημοσιονομικού αποθέματος από τα 10 δισεκατομμύρια λίρες που είχε προβλέψει για το φθινόπωρο του 2024 και την άνοιξη του 2025. Οι υπουργοί αποδέχονται ότι η διατήρηση χαμηλού αυτού του «δημοσιονομικού χώρου» τροφοδοτεί μόνο τις εικασίες για αυξήσεις φόρων, δημιουργώντας ένα ασταθές τοπίο για τους πιθανούς επενδυτές.

Η μεγάλη εικασία του βρετανικού προϋπολογισμού παραμένει ένα σύστημα παγιδευμένο σε αυθαίθετες προβλέψεις.

Η κληρονομιά της «μικροδιόρθωσης»

Η Ρέιτσελ Ριβς είναι πλέον εκτεθειμένη στην κατηγορία ότι απέφυγε την πιο δύσκολη επιλογή και άφησε τη βρετανική οικονομία σε κατάσταση «μικροδιόρθωσης». Όπως δήλωσε ο Ντέιβιντ Άικμαν, «αντί γι’ αυτό, φαίνεται ότι έχουμε ένα πακέτο επιλογών που βασίζεται σε καλύτερες προβλέψεις.

Αν και αυτό είναι πολιτικά κατανοητό, δεν θα είναι αρκετό για να θέσει το χρέος σε βιώσιμη πορεία – και το πιθανό αποτέλεσμα είναι ότι θα χρειαστούν περαιτέρω δημοσιονομικές επανεκκινήσεις σε αυτή τη βουλευτική περίοδο».