Βρετανία: Μεταρρύθμιση ΠΟΕ χωρίς να θυμώσει τον Τραμπ

Ο Βρετανός Πρέσβης στη Γενεύη, Kumar Iyer, ηγείται μιας προσπάθειας για την αναμόρφωση του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ), με επίκεντρο τον τρόπο επίλυσης των διαφορών. Στόχος είναι ο εκσυγχρονισμός του οργανισμού ενόψει της μεγάλης διετούς διάσκεψης τον Μάρτιο, διατηρώντας παράλληλα την ισορροπία στις σχέσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες και τον πρώην Πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ.

Η προσπάθεια της Βρετανίας για μεταρρύθμιση του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ) έρχεται σε μια περίοδο όπου το παγκόσμιο εμπορικό σύστημα αντιμετωπίζει αυξανόμενες πιέσεις και αμφισβητήσεις, ειδικά όσον αφορά την αποτελεσματικότητα των υφιστάμενων μηχανισμών επίλυσης διαφορών.

Η ανάγκη για εκσυγχρονισμό των κανόνων και των διαδικασιών του 30χρονου οργανισμού του ΟΗΕ είναι επιτακτική, καθώς οι γεωπολιτικές εντάσεις και οι προστατευτικές τάσεις απειλούν την πολυμερή συνεργασία.

Η βρετανική προσπάθεια για μεταρρύθμιση του ΠΟΕ

Ο Βρετανός Πρέσβης Kumar Iyer προωθεί ένα όραμα για τον ΠΟΕ που επικεντρώνεται στην αναμόρφωση του τρόπου με τον οποίο ο οργανισμός επιβάλλει τους κανόνες του παγκόσμιου εμπορίου. Σύμφωνα με δηλώσεις του στο POLITICO νωρίτερα αυτόν τον μήνα, ο Iyer επιθυμεί ένα σύστημα όπου «δεν καθυστερούν τα πάντα λόγω συναίνεσης και δεν απαιτείται η συμφωνία όλων», ώστε να μην επηρεάζονται αρνητικά πολλές χώρες.

Αυτή η προσέγγιση συνάδει με τις γενικότερες συζητήσεις για μεταρρυθμίσεις στη μέθοδο συναίνεσης στον ΠΟΕ.

Αυτό που ανησυχεί τους αναλυτές είναι η αδιαφορία των επιχειρήσεων απέναντι στον ΠΟΕ, γεγονός που οδηγεί στην αποδυνάμωσή του στην παγκόσμια πολιτική σκηνή. Ο Iyer επισημαίνει ότι οι διευθύνοντες σύμβουλοι και οι εταιρικοί ηγέτες έχουν πάψει να βλέπουν τον ΠΟΕ ως την αιχμή του δόρατος της παγκόσμιας εμπορικής πολιτικής, στρέφοντας το ενδιαφέρον τους σε συμφωνίες όπως η CPTPP, μια εξέλιξη που θεωρεί «πολύ κατανοητή».

Οι προκλήσεις από ΗΠΑ και εναλλακτικές συμμαχίες

Η Ουάσιγκτον παραμένει το κύριο εμπόδιο στις προσπάθειες μεταρρύθμισης του ΠΟΕ. Οι ΗΠΑ έχουν μπλοκάρει για χρόνια τον διορισμό νέων δικαστών στο ανώτατο εφετείο του οργανισμού, παραλύοντας ουσιαστικά μία από τις βασικές του λειτουργίες στην επίλυση εμπορικών διαφορών.

Παράλληλα, οι Βρυξέλλες έχουν εξετάσει τη δημιουργία μιας εναλλακτικής «βασισμένης σε κανόνες» εμπορικής τάξης, που θα συνέδεε την ΕΕ με το εμπορικό μπλοκ του Ινδο-Ειρηνικού (CPTPP), στο οποίο εντάχθηκε η Βρετανία πέρυσι. Αυτή η συμμαχία θα παρέκαμπτε την Ουάσιγκτον, η οποία κατηγορείται εδώ και καιρό για την παράλυση του συστήματος επίλυσης διαφορών του ΠΟΕ.

Μάλιστα, υπουργοί που εκπροσωπούν τα δύο εμπορικά μπλοκ συναντώνται στη Μελβούρνη της Αυστραλίας αυτή την εβδομάδα για τον πρώτο τους επίσημο κοινό διάλογο.

Ωστόσο, ο Iyer είναι πρόθυμος να υποβαθμίσει τις συζητήσεις για μια αντι-Τραμπ συμμαχία. «Είμαστε πραγματικά άνετοι με άλλες χώρες που έχουν αυτές τις συμφωνίες», δήλωσε, προσθέτοντας ωστόσο ότι «δεν αποτελούν εναλλακτική λύση στο πολυμερές σύστημα». Ο ίδιος επιμένει ότι καμία νέα συμμαχία δεν μπορεί να αντικαταστήσει τον ΠΟΕ ή τον ρόλο του ως θεμέλιο του παγκόσμιου εμπορικού συστήματος.

«Καμία συμφωνία ελεύθερου εμπορίου (FTA) δεν είναι καν δυνατή χωρίς τον ΠΟΕ», δήλωσε χαρακτηριστικά, παρομοιάζοντας τον ΠΟΕ με το «λειτουργικό σύστημα» και τις FTAs με τις «εφαρμογές» που βασίζονται σε αυτό. Η επίσκεψη του εμπορικού απεσταλμένου των ΗΠΑ στο Λονδίνο στις 24 Νοεμβρίου υπογραμμίζει τη συνεχιζόμενη διπλωματική προσπάθεια.

Τι αναμένεται στη συνέχεια

Με την επόμενη υπουργική διάσκεψη του ΠΟΕ να πλησιάζει τον Μάρτιο του 2026, οι αξιωματούχοι προετοιμάζονται για σκληρές διαπραγματεύσεις σε διάφορα θέματα, από το ηλεκτρονικό εμπόριο και τη γεωργία έως την αλιεία. Ο Iyer τονίζει ότι ο στόχος δεν είναι η άμεση «μεγάλη αλλαγή», αλλά η δημιουργία πολιτικής δέσμευσης γύρω από τις μεταρρυθμίσεις και η επίδειξη «πραγματικής, γνήσιας προθυμίας» για πρόοδο.

Η στάση του Ντόναλντ Τραμπ, εάν επιστρέψει στην προεδρία, θα είναι καθοριστική για την πορεία αυτών των προσπαθειών.