Βοσνία: 30 χρόνια μετά τη συμφωνία του Ντέιτον, οι διαιρέσεις και η μαζική φυγή νέων

Τριάντα χρόνια μετά την υπογραφή της ειρηνευτικής συμφωνίας του Ντέιτον, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη εξακολουθεί να μαστίζεται από βαθιές εθνοτικές διαιρέσεις και μαζική φυγή νέων. Ενώ η συμφωνία έθεσε τέλος στον πόλεμο του 1995, η αρχική αισιοδοξία έχει πλέον εξασθενήσει, καθώς η χώρα αδυνατεί να βρει πολιτική σταθερότητα και οικονομική ευημερία.

Ο Φράνιο Σόλα, ένας από τους πολίτες που βίωσαν τον πόλεμο, εκφράζει την απογοήτευσή του για την αποτυχία της συμφωνίας να φέρει ανάπτυξη.

Η επέτειος των 30 ετών από την υπογραφή της συμφωνίας του Ντέιτον φέρνει στην επιφάνεια τις συνεχείς προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Βοσνία-Ερζεγοβίνη, μια χώρα που προέκυψε από τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας και τον αιματηρό εθνοτικό πόλεμο του 1992-1995.

Η συμφωνία, αν και τερμάτισε τη σύγκρουση που στοίχισε τη ζωή σε περίπου 100.000 ανθρώπους, δημιούργησε ένα πολιτικό πλαίσιο που, κατά πολλούς, εμποδίζει την πραγματική ενοποίηση και ανάπτυξη, όπως μεταδίδει το Reuters.

Οι συνέπειες της συμφωνίας του Ντέιτον

Η συμφωνία του Ντέιτον, η οποία υπεγράφη στο Οχάιο των ΗΠΑ, διαίρεσε τη Βοσνία σε δύο αυτόνομες οντότητες: τη Σερβική Δημοκρατία, κυρίως Ορθόδοξη, και την Ομοσπονδία, που μοιράζονται Καθολικοί Κροάτες και Μουσουλμάνοι Βόσνιοι. Αυτή η δομή, ενώ εξασφάλισε την ειρήνη, δημιούργησε μια τριμερή προεδρία με περιορισμένες εξουσίες, οδηγώντας σε αργές διαδικασίες λήψης αποφάσεων και γραφειοκρατικά εμπόδια.

Ο Φράνιο Σόλα, ο οποίος θυμάται την 21η Νοεμβρίου 1995 ως την καλύτερη ημέρα της ζωής του, καθώς του επέτρεψε να επιστρέψει στις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο του Σαράγεβο, δηλώνει σήμερα ότι «το Ντέιτον ήταν καλό για να σταματήσει τον πόλεμο, αλλά όχι για την ανάπτυξη της χώρας».

Η πολιορκία του Σεράγεβο παραμένει ένα από τα πιο τραυματικά κεφάλαια της πρόσφατης ιστορίας της.

Η οικονομική στασιμότητα και το κύμα φυγής

Παρά την αρχική οικονομική ανάκαμψη που ενισχύθηκε από τη διεθνή βοήθεια για την ανοικοδόμηση, η ανάπτυξη της Βοσνίας παραμένει καθηλωμένη. Η ετήσια ανάπτυξη σήμερα είναι πάνω από 2%, ωστόσο η διαφθορά και οι αργές διαδικασίες εμποδίζουν την περαιτέρω πρόοδο.

Το πιο ανησυχητικό φαινόμενο είναι η μαζική φυγή των νέων. Σύμφωνα με ανεπίσημες αναφορές, τουλάχιστον 600.000 άνθρωποι έχουν εγκαταλείψει τη χώρα τα τελευταία 12 χρόνια, συμπεριλαμβανομένου του γιου του Σόλα, αναζητώντας καλύτερες προοπτικές στο εξωτερικό.

Η έλλειψη οικονομικής σταθερότητας είναι ο κύριος λόγος, όπως επισημαίνει ο κάτοικος Άντο Μάτιτσιτς από το κροατικό χωριό Ντόνια Σκάκαβα, εκτιμώντας ότι το 80% των Κροατών της περιοχής Ποσάβινα έχει μετακινηθεί.

Αυτό που ανησυχεί τους αναλυτές και τους διεθνείς παρατηρητές είναι η αδυναμία του πολιτικού συστήματος της Βοσνίας να προσαρμοστεί στις σύγχρονες ανάγκες, παρά την παρουσία της EUFOR, της ειρηνευτικής αποστολής της ΕΕ. Η συνεχής πολιτική αστάθεια και οι εθνοτικές εντάσεις, όπως αυτές που εκφράστηκαν από τον πρώην ηγέτη της Σερβικής Δημοκρατίας, Μιλόραντ Ντόντικ, ο οποίος επιδίωκε την απόσχιση, υπογραμμίζουν την ανάγκη για αναθεώρηση της δομής που καθιέρωσε το Ντέιτον, ώστε η χώρα να μπορέσει να λειτουργήσει αποτελεσματικά.

Η επόμενη μέρα και οι προκλήσεις

Η επέτειος των τριάντα ετών από το Ντέιτον λειτουργεί ως μια υπενθύμιση ότι η ειρήνη δεν είναι αρκετή χωρίς την πραγματική ενοποίηση και την οικονομική ευημερία. Η χώρα βρίσκεται σε ένα σταυροδρόμι, με την προοπτική της ΕΕ να προσφέρει ένα κίνητρο για μεταρρυθμίσεις, αλλά και τις βαθιές εσωτερικές διαιρέσεις να αποτελούν τροχοπέδη.

Η αναθεώρηση της υπάρχουσας δομής, όπως προτείνει ο Φράνιο Σόλα, φαντάζει αναγκαία για το μέλλον της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, προκειμένου να σταματήσει η αιμορραγία του πληθυσμού και να οικοδομηθεί ένα βιώσιμο κράτος για όλους τους πολίτες της.