- Ποινική μήνυση κατά της TotalEnergies και του CEO Patrick Pouyanné για εγκλήματα πολέμου στη Μοζαμβίκη.
- Οι καταγγελίες αφορούν τη σφαγή 200 ανδρών το 2021, με την εταιρεία να κατηγορείται για χρηματοδότηση των ενόπλων δυνάμεων.
- Η εταιρεία αρνείται τις κατηγορίες, ενώ αντιμετωπίζει και έρευνα για ανθρωποκτονία εξ αμελείας.
- Το έργο φυσικού αερίου στη Μοζαμβίκη έχει ήδη κοστίσει δισεκατομμύρια και αντιμετωπίζει περαιτέρω καθυστερήσεις.
- Ο CEO Pouyanné βρίσκεται υπό πίεση από μετόχους και αντιμετωπίζει ερωτήματα για την ηγεσία του.
Μια ευρωπαϊκή ΜΚΟ ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατέθεσε στις 17 Νοεμβρίου ποινική μήνυση στο Παρίσι κατά της TotalEnergies, κατηγορώντας την για συνενοχή σε εγκλήματα πολέμου, βασανιστήρια και αναγκαστικές εξαφανίσεις στη βόρεια Μοζαμβίκη. Οι καταγγελίες στρέφονται και κατά του CEO Patrick Pouyanné και αφορούν τη σφαγή περίπου 200 ανδρών από Μοζαμβικανούς στρατιώτες σε εγκαταστάσεις υγροποίησης φυσικού αερίου της εταιρείας μεταξύ Ιουνίου και Σεπτεμβρίου του 2021, με την TotalEnergies να φέρεται να χρηματοδότησε άμεσα αυτές τις δυνάμεις.
Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια μιας σειράς αμφιλεγόμενων αποφάσεων του CEO της TotalEnergies, Patrick Pouyanné, ο οποίος το 2019 προχώρησε στην εξαγορά τεράστιων κοιτασμάτων φυσικού αερίου στη Μοζαμβίκη, μια περιοχή που μαστιζόταν από ισλαμιστική εξέγερση.
Η στρατηγική του για επέκταση σε λιγότερο ρυθμιζόμενες ξένες χώρες, με στόχο τη μετάβαση από το πετρέλαιο σε φυσικό αέριο χαμηλότερων εκπομπών, βρίσκεται πλέον στο μικροσκόπιο των γαλλικών αρχών.
Η απόφαση και το παρασκήνιο
Όπως μεταδίδει το POLITICO, ο Patrick Pouyanné, τότε πρόεδρος και CEO της Total, αποφάσισε μόνος του, κατά τη διάρκεια ενός δείπνου τον Απρίλιο του 2019, να επενδύσει 8,8 δισεκατομμύρια δολάρια για την απόκτηση τεσσάρων αφρικανικών κοιτασμάτων φυσικού αερίου από την Anadarko.
Μεταξύ αυτών ήταν ένα τεράστιο υπεράκτιο απόθεμα στα βόρεια της Μοζαμβίκης, σε μια περιοχή που βρισκόταν ήδη υπό τον έλεγχο ισλαμιστικής εξέγερσης. Ο Pouyanné είχε δηλώσει τότε ότι η εταιρεία ήταν «τόσο ευέλικτη» λόγω της αποτελεσματικότητας της λήψης αποφάσεων και του οράματός του να μετατοπιστεί από το πετρέλαιο στο υγραέριο (LNG).
Η προσέγγιση του Pouyanné στην ανάληψη ρίσκων ήταν πάντα απερίφραστη. Ο Marc-Antoine Eyl-Mazzega, διευθυντής ενέργειας και κλίματος στο Γαλλικό Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων, επισημαίνει ότι «η εμπλοκή του είναι η δύναμή του. Μπορεί να πάρει μια απόφαση γρήγορα, με πολύ πιο ευέλικτο και ταχύ τρόπο».
Ωστόσο, αυτή η αποφασιστικότητα, που του έχει χαρίσει το παρατσούκλι «Ο Εκσκαφέας» μεταξύ των εργαζομένων, έχει οδηγήσει σε ένα μοντέλο «one-man show» στην εταιρεία, όπου οι αποφάσεις συγκεντρώνονται στον CEO, δημιουργώντας εσωτερικές εντάσεις και αποχωρήσεις στελεχών.
Οι κατηγορίες και οι αποδείξεις
Η μήνυση, που υποβλήθηκε από το European Centre for Constitutional and Human Rights (ECCHR), κατηγορεί την TotalEnergies για συνενοχή στη «σφαγή των κοντέινερ», η οποία έλαβε χώρα μεταξύ Ιουνίου και Σεπτεμβρίου του 2021. Σύμφωνα με τις καταγγελίες, Μοζαμβικανοί στρατιώτες συνέλεξαν περίπου 200 άνδρες σε κοντέινερ στην είσοδο της μονάδας υγροποίησης φυσικού αερίου της TotalEnergies, όπου οι περισσότεροι σκοτώθηκαν τους επόμενους τρεις μήνες από ασφυξία, πείνα, δίψα ή βασανιστήρια.
Το ECCHR υποστηρίζει ότι η εταιρεία «χρηματοδότησε άμεσα και υποστήριξε υλικά» τους στρατιώτες, παρόλο που γνώριζε τις συστηματικές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων που τους καταλογίζονταν.
Η TotalEnergies, μέσω εκπροσώπου της, δήλωσε ότι «λαμβάνει αυτές τις καταγγελίες πολύ σοβαρά» και θα «συμμορφωθεί με τις νόμιμες αρμοδιότητες έρευνας των γαλλικών αρχών». Ο Patrick Pouyanné, σε δηλώσεις του, απέρριψε τις κατηγορίες ως «ψευδείς ισχυρισμούς» και «εκστρατεία δυσφήμισης».
Προτεινόμενο TotalEnergies: Γαλλική μήνυση για συνενοχή σε εγκλήματα πολέμου στη Μοζαμβίκη
Ωστόσο, η σφαγή έχει επιβεβαιωθεί από έρευνες του POLITICO, της γαλλικής εφημερίδας Le Monde, της βρετανικής ΜΚΟ Source Material, καθώς και από μαρτυρίες επιζώντων στην έρευνα της UK Export Finance (UKEF). Επιπλέον, η υπόθεση αποτελεί αντικείμενο τριών άλλων ανεξάρτητων ερευνών: από τον Γενικό Εισαγγελέα της Μοζαμβίκης, την Εθνική Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Μοζαμβίκης και την ολλανδική κυβέρνηση.
Επιπτώσεις και νομικές προκλήσεις
Η ποινική μήνυση, που κατατέθηκε στο γραφείο του Γάλλου Εθνικού Εισαγγελέα Αντιτρομοκρατίας, ανοίγει τον δρόμο για μια επίσημη δικαστική έρευνα και ενδεχομένως μια δίκη για εγκλήματα πολέμου. Εάν η εταιρεία ή τα στελέχη της κριθούν ένοχα, οι ποινές θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν πρόστιμα και φυλάκιση.
Η TotalEnergies αντιμετωπίζει ήδη μια ποινική έρευνα από τον Μάρτιο για ακούσια ανθρωποκτονία, με την κατηγορία ότι απέτυχε να προστατεύσει τους εργαζόμενους που εγκαταλείφθηκαν στην Πάλμα κατά τη διάρκεια της επίθεσης του ISIS το 2021.
Οι νομικές αυτές προκλήσεις προσθέτουν νέα αβεβαιότητα στο έργο φυσικού αερίου της Μοζαμβίκης, το οποίο έχει ήδη κοστίσει στην TotalEnergies 4,5 δισεκατομμύρια δολάρια λόγω της αναστολής των εργασιών (force majeure) μετά τη σφαγή της Πάλμα. Επιπλέον, δισεκατομμύρια δολάρια σε δάνεια ύψους 14,9 δισεκατομμυρίων δολαρίων από χρηματοδότες ενδέχεται να τεθούν σε κίνδυνο.
Η εταιρεία αντιμετωπίζει επίσης πέντε άλλες αγωγές, αστικές και ποινικές, στη Γαλλία, ενώ πρόσφατα γαλλικό δικαστήριο την καταδίκασε για παραπλανητικούς πράσινους ισχυρισμούς. Ο Patrick Pouyanné έχει δεχθεί επίσης ισχυρή κριτική για τον μισθό του και την αλαζονική του στάση, με αποτέλεσμα να χαρακτηριστεί «ο απαράδεκτος εκπρόσωπος του γαλλικού καπιταλισμού».
Η επόμενη μέρα για την TotalEnergies και τον Pouyanné
Παρά τις νομικές και οικονομικές προκλήσεις, η TotalEnergies επιμένει ότι ούτε οι πρόσφατες νομικές εξελίξεις ούτε η αναζωπύρωση των επιθέσεων του ISIS στη Μοζαμβίκη θα επηρεάσουν τα σχέδιά της να επαναλειτουργήσει επίσημα το έργο μέχρι το τέλος του έτους.
Τον Οκτώβριο, η εταιρεία ήρε την κατάσταση «ανωτέρας βίας» και προβλέπει την έναρξη της παραγωγής φυσικού αερίου το 2029. Ωστόσο, ο Pouyanné ζήτησε από τον Πρόεδρο της Μοζαμβίκης 10 επιπλέον χρόνια στην άδεια γεώτρησης και 4,5 δισεκατομμύρια δολάρια από τη χώρα για την κάλυψη των υπερβάσεων κόστους.
Το μέλλον του Patrick Pouyanné στην ηγεσία της TotalEnergies παραμένει αβέβαιο. Αν και το διοικητικό συμβούλιο υποστηρίζει την ηγεσία του, το 2024 το ένα πέμπτο των μετόχων απέρριψε τη στρατηγική της εταιρείας για την κλιματική μετάβαση και το ένα τέταρτο δεν υποστήριξε την επανεκλογή του για τέταρτη θητεία.
Ο Henri Thulliez, ο δικηγόρος που κατέθεσε τις ποινικές μηνύσεις, προβλέπει ότι οι διάδοχοι του Pouyanné θα είναι λιγότερο προσκολλημένοι στο έργο, καθώς η Μοζαμβίκη αποδείχθηκε μια κακή επένδυση. Ο Pouyanné, ο οποίος πρέπει να συνταξιοδοτηθεί το 2030, αντιμετωπίζει πλέον δύο κρίσιμα ερωτήματα: «Μπορούν οι μέτοχοι να αντέξουν οικονομικά να σε κρατήσουν στη δουλειά σου;
» και «Μπορείς πραγματικά να κοιτάξεις τον εαυτό σου στον καθρέφτη;»
