Η γαλλική ενεργειακή εταιρεία TotalEnergies αντιμετωπίζει επίσημη μήνυση στο Παρίσι, κατηγορούμενη για συνενοχή σε εγκλήματα πολέμου και βασανιστήρια στη Μοζαμβίκη. Η καταγγελία, που υποβλήθηκε από το νομικό μη κερδοσκοπικό κέντρο European Centre for Constitutional and Human Rights (ECCHR), αφορά τη σφαγή περίπου 200 ανδρών σε εγκαταστάσεις της εταιρείας, την οποία είχε αποκαλύψει έρευνα του POLITICO.
Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια μιας πρωτοποριακής έρευνας του POLITICO, η οποία αποκάλυψε πέρυσι τις φρικαλεότητες που διαπράχθηκαν από Μοζαμβικανούς στρατιώτες, οι οποίοι φέρεται να χρηματοδοτούνταν και να υποστηρίζονταν από την TotalEnergies, με σκοπό την προστασία των εγκαταστάσεών της από μια εξέγερση συνδεδεμένη με το ISIS.
Η Καταγγελία και οι Ισχυρισμοί
Η 56σέλιδη μήνυση, που κατατέθηκε στο Γραφείο του Γάλλου Εθνικού Εισαγγελέα Αντιτρομοκρατίας, ισχυρίζεται ότι η TotalEnergies έγινε συνένοχη στην «αποκαλούμενη σφαγή των κοντέινερ». Συγκεκριμένα, η εταιρεία φέρεται να χρηματοδότησε άμεσα και να υποστήριξε υλικά τους Μοζαμβικανούς στρατιώτες που φύλαγαν το συγκρότημά της.
Από τον Ιούνιο έως τον Σεπτέμβριο του 2021, οι στρατιώτες αυτοί, που βρίσκονταν εντός της παραχώρησης της TotalEnergies, φέρεται να βασάνισαν, λιμοκτόνησαν, ασφυκτίασαν, εκτέλεσαν ή εξαφάνισαν περίπου 200 άνδρες στο φυλάκιό της.
Σύμφωνα με 11 επιζώντες και δύο μάρτυρες, οι άνδρες φυλακίστηκαν για τρεις μήνες σε μεταλλικά, χωρίς παράθυρα, κοντέινερ, σε θερμοκρασίες άνω των 30 βαθμών Κελσίου. Πολλοί πέθαναν από ασφυξία, πείνα ή δίψα, ενώ δέχτηκαν ξυλοδαρμούς και βασανιστήρια. Μόνο 26 άνδρες επέζησαν, χάρη στην επέμβαση ρουαντέζικης δύναμης.
Το νομικό αυτό πλαίσιο βασίζεται στην αρχή της «παγκόσμιας δικαιοδοσίας», η οποία επιτρέπει σε μια χώρα να διώκει εγκλήματα που διαπράχθηκαν εκτός της επικράτειάς της, μια αρχή που χρησιμοποιείται για την προσαγωγή εγκληματιών πολέμου σε δίκη, όπως συνέβη και στην περίπτωση του «δολοφόνου με τσεκούρι» του Νταρφούρ.
Η Απάντηση της TotalEnergies και οι Διεθνείς Επιπτώσεις
Σε απάντηση στις ερωτήσεις του POLITICO πέρυσι, η TotalEnergies, μέσω της θυγατρικής της Mozambique LNG, δήλωσε ότι δεν είχε καμία γνώση των δολοφονιών στα κοντέινερ. Ο Διευθύνων Σύμβουλος της TotalEnergies, Patrick Pouyanné, απέρριψε τις κατηγορίες ως «ψευδείς», ζητώντας από τους κατηγόρους να προσκομίσουν αποδείξεις.
Ωστόσο, τα στοιχεία στην καταγγελία του ECCHR περιλαμβάνουν φωτογραφίες των κοντέινερ και εσωτερικά έγγραφα της TotalEnergies, που αποκτήθηκαν μέσω αιτημάτων Freedom of Information, τα οποία υποδηλώνουν ότι η εταιρεία γνώριζε για τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων από τους φρουρούς της.
Η καταγγελία του ECCHR είναι η δεύτερη νομική ενέργεια κατά της TotalEnergies στη Μοζαμβίκη φέτος. Τον Μάρτιο, ο Γάλλος εισαγγελέας ανακοίνωσε επίσημη ποινική έρευνα για την εταιρεία σχετικά με ισχυρισμούς για ακούσια ανθρωποκτονία και παράλειψη βοήθειας σε κίνδυνο, μετά τον θάνατο 55 εργολάβων της σε επίθεση του ISIS τον Μάρτιο του 2021 στην πόλη Palma.
Προτεινόμενο Η Ινδονησία ελέγχει επιστρεφόμενα υποδήματα για ραδιενεργή ρύπανση
Αυτή η υπόθεση έρχεται να προστεθεί σε ένα ιστορικό νομικών προκλήσεων για την εταιρεία, καθώς η TotalEnergies έχει ήδη καταδικαστεί από γαλλικό δικαστήριο για παραπλανητικούς πράσινους ισχυρισμούς.
Αυτό που ανησυχεί ιδιαίτερα τους αναλυτές και τις οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι η πιθανή συνενοχή εταιρειών που δραστηριοποιούνται σε ζώνες συγκρούσεων, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για αυστηρότερη εταιρική λογοδομία. Η Clara Gonzales, συνδιευθύντρια του προγράμματος επιχειρήσεων και ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο ECCHR, τόνισε ότι οι εταιρείες «δεν είναι ουδέτεροι παράγοντες» σε ζώνες συγκρούσεων και πρέπει να λογοδοτήσουν εάν υποκινούν ή τροφοδοτούν εγκλήματα.
Οικονομικές και Νομικές Προκλήσεις
Το έργο της TotalEnergies στη Μοζαμβίκη έχει ήδη επιβαρυνθεί με έξτρα κόστη 4,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων από το 2021, ένα ποσό που η εταιρεία επιδιώκει να ανακτήσει από την κυβέρνηση της Μοζαμβίκης. Επιπλέον, το έργο εξαρτάται από δάνεια ύψους 14,9 δισεκατομμυρίων δολαρίων, με ορισμένα να είναι αβέβαια.
Η βρετανική κρατική τράπεζα UK Export Finance, που είχε δεσμευτεί για 1,1 δισεκατομμύρια δολάρια, δεν έχει ακόμη εκταμιεύσει τα κεφάλαια, καθώς ξεκίνησε έρευνα για τις δολοφονίες στα κοντέινερ φέτος. Παρόμοια έρευνα διεξάγει και η ολλανδική κυβέρνηση για τα 1,2 δισεκατομμύρια δολάρια σε εγγυήσεις που είχε υποσχεθεί.
Παράλληλα, περιβαλλοντολόγοι των ΗΠΑ έχουν προσφύγει στα δικαστήρια κατά της U.S. Export-Import Bank για το δάνειό της ύψους 4,7 δισεκακατομμυρίων δολαρίων. Οι καταγγελίες για τέτοιες θηριωδίες σε ζώνες συγκρούσεων έχουν οδηγήσει σε διεθνείς παρεμβάσεις και έρευνες, όπως αυτές που αφορούν τις μαζικές δολοφονίες στο Αλ Φασίρ.
Το Μέλλον των Νομικών Διαδικασιών
Ο Γάλλος εισαγγελέας θα αποφασίσει εάν θα ξεκινήσει επίσημη έρευνα και θα διορίσει ανακριτή. Εάν η υπόθεση προχωρήσει σε δίκη, οι πιθανές ποινές κυμαίνονται από πέντε χρόνια έως ισόβια κάθειρξη. Η Lorette Philippot, ακτιβίστρια της Friends of the Earth France, η οποία υποστηρίζει τη νομική ενέργεια του ECCHR, δήλωσε ότι η «σοβαρότητα των ισχυρισμών» πρέπει να αποτελέσει «κόκκινη γραμμή» για τους χρηματοδότες του έργου Mozambique LNG, καθώς «δεν υπέγραψαν λευκές επιταγές».
Η έκβαση αυτής της υπόθεσης θα μπορούσε να δημιουργήσει ένα σημαντικό προηγούμενο για την εταιρική ευθύνη σε διεθνές δίκαιο, επηρεάζοντας τον τρόπο λειτουργίας των πολυεθνικών σε περιοχές υψηλού κινδύνου.
