Το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ έθεσε υπό αμφισβήτηση τη νομική κατοχύρωση των δασμών που επέβαλε ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, σε μία υπόθεση που εγείρει κρίσιμα ζητήματα κατανομής εξουσιών μεταξύ Κογκρέσου και εκτελεστικής εξουσίας. Σύμφωνα με το Reuters, οι δικαστές εξέτασαν την εφαρμογή του νόμου IEEPA καθώς και το λεγόμενο δόγμα major questions που απαιτεί ξεκάθαρη εξουσιοδότηση από το Κογκρέσο για αποφάσεις μεγάλης οικονομικής σημασίας.
Αμφιβολίες για τη νομική βάση
Κατά τη διάρκεια των επιχειρημάτων, υπήρξαν έντονες επιφυλάξεις για το κατά πόσον η χρήση του IEEPA επέτρεπε την επιβολή δασμών απεριόριστης διάρκειας, με τους δικαστές να ρωτούν αν κάτι τέτοιο δεν υπερβαίνει την εξουσία του προέδρου. Σε αυτό το πλαίσιο, ορισμένοι δικαστές υπέδειξαν πως η εξουσία επιβολής φόρων ανήκει παραδοσιακά στο Κογκρέσο και όχι στον εκτελεστικό κλάδο.
Κατώτερα δικαστήρια είχαν ήδη αποφανθεί υπέρ των προσφευγόντων, κρίνοντας ότι η χρήση του νόμου για παγκόσμιους δασμούς υπερέβαινε την εξουσία του προέδρου, και οι επιχειρήσεις μαζί με 12 πολιτείες των ΗΠΑ είχαν προσβάλει τα μέτρα. Το ζήτημα έχει ευρείες συνέπειες για το διεθνές εμπόριο και τις σχέσεις με εμπορικούς εταίρους.
IEEPA ως νομική βάση
Η διοίκηση στηρίζεται στην International Emergency Economic Powers Act, γνωστή ως IEEPA, που δίνει στον πρόεδρο τη δυνατότητα να ρυθμίζει το εμπόριο σε περίπτωση εθνικής έκτακτης ανάγκης. Οι δικαστές διερεύνησαν αν η φράση «ρυθμίσει την εισαγωγή» στο νόμο περιλαμβάνει σαφής εξουσιοδότηση για επιβολή δασμών.
Ο εκπρόσωπος της κυβέρνησης, U.S. Solicitor General D. John Sauer, υποστήριξε ότι τα μέτρα ανταποκρίνονται σε έκτακτη ανάγκη που συνδέεται με εμπορικά ελλείμματα και εθνική ασφάλεια, αλλά οι δικαστές επανήλθαν με ερωτήματα για το αν η εν λόγω ερμηνεία δεν μεταβιβάζει κατ’ ουσίαν στο Πρόεδρο έναν ευρύτερο φορολογικό έλεγχο. IEEPA ιστορική χρήση αφορούσε κυρίως κυρώσεις και κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων, όχι δασμούς.
Ερωτήσεις των δικαστών στο δικαστήριο
Οι δικαστές από το πολιτικό φάσμα έθεσαν καίρια ερωτήματα στους δικηγόρους των πλευρών, εξετάζοντας τα όρια της εκτελεστικής εξουσίας στις διεθνείς σχέσεις. Ο Αρχιεπίσκοπος της συνεδρίασης, Chief Justice John Roberts, τόνισε ότι η επιβολή φόρων παραδοσιακά ανήκει στο Κογκρέσο, ενώ άλλοι δικαστές ζήτησαν σαφή νομοθετική εξουσιοδότηση για μέτρα αυτής της εμβέλειας.
Προτεινόμενο Το νομικό δίλημμα της συντηρητικής πλειοψηφίας του Ανώτατου Δικαστηρίου
Στο ακροατήριο μίλησαν επίσης ο Neal Katyal, που εκπροσώπησε επιχειρηματικούς κύκλους, και ο Benjamin Gutman εκ μέρους της πολιτείας Όρεγκον, οι οποίοι υποστήριξαν ότι οι προεδρικές εξουσίες δεν είναι απεριόριστες και ότι πρέπει να υπάρχουν εγγυήσεις για τη διάκριση των εξουσιών.
Δικαστές όπως η Amy Coney Barrett, ο Samuel Alito και ο Brett Kavanaugh έθεσαν σημειολογικά παραδείγματα και ιστορικές αναφορές, ενώ ο Neil Gorsuch επεσήμανε κινδύνους για τη διάκριση εξουσιών αν η ερμηνεία του νόμου γίνει πολύ ευρεία. Gorsuch ερώτηση αφορούσε την πιθανότητα παραίτησης του ρόλου του Κογκρέσου στην αντιμετώπιση εμπορικών πολιτικών.
Οικονομικές και πρακτικές συνέπειες
Οι δασμοί του προέδρου έχουν εφαρμόσει επιβαρύνσεις σε εισαγόμενα αγαθά από πολλούς εμπορικούς εταίρους και εκτιμάται ότι τα έσοδα από αυτά απέφεραν περίπου 89 δισεκατομμύρια δολάρια σε συγκεκριμένη περίοδο. Το μέγεθος των μέτρων σηματοδοτεί πιθανές μακροπρόθεσμες οικονομικές συνέπειες, καθώς δικαστική απόφαση θα καθορίσει την συνέχεια της πολιτικής.
Η δικαστική απόφαση έχει επίσης πρακτικές επιπτώσεις, αφού ορισμένοι δικαστές επισήμαναν τη δυσκολία επιστροφής εισφορών σε εισαγωγείς που ήδη κατέβαλαν τα τέλη, σημειώνοντας ότι νομική διαχείριση επιστροφών θα ήταν εξαιρετικά πολύπλοκη.
Εναλλακτικές νομικές βάσεις και επόμενα βήματα
Κατά τη διάρκεια της ακρόασης συζητήθηκε επίσης αν άλλοι νόμοι, όπως το Section 338 του Tariff Act του 1930, θα μπορούσαν να στηρίξουν παρόμοια μέτρα, ενώ ορισμένες επιπλέον επιβαρύνσεις είχαν ήδη επιβληθεί με επικλήσεις σε διαφορετικές εξουσιοδοτήσεις.
Ορισμένοι δικαστές υπέδειξαν ότι εναλλακτική νομική βάση μπορεί να παραμείνει υπό εξέταση.
Παρά τις αντιρρήσεις, το υπουργείο Οικονομικών προέβλεψε διαδικαστικές κινήσεις αν η απόφαση είναι αρνητική προς την κυβέρνηση, με τον U.S. Treasury Secretary Scott Bessent να αναφέρει ότι η διοίκηση θα εξετάσει την εναλλακτική χρήση άλλων νομικών εξουσιών για να διατηρήσει μέτρα που θεωρεί κρίσιμα για την εξωτερική πολιτική και την οικονομία.
Η σύνθεση του Δικαστηρίου, με συντηρητική πλειοψηφία 6-3, αφήνει ανοικτό το ενδεχόμενο διχασμένης απόφασης, ενώ δεν υπάρχει ακόμα συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για την έκδοση οριστικής κρίσης από το Ανώτατο Δικαστήριο.
