Η εκδίκαση που θα γίνει στο Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ αφορά τη νομική βάση των καθολικών δασμών που επέβαλε η κυβέρνηση Τραμπ με επικαλούμενο το 1977 νόμο IEEPA, ενώ παράλληλα αναδεικνύεται η ευρεία γκάμα άλλων νομικών εργαλείων που μπορεί να χρησιμοποιήσει η Ουάσινγκτον. Αναμένεται δικαστική απόφαση που θα επηρεάσει συμφωνίες με την ΕΕ, την Κίνα και γείτονες όπως το Μεξικό, ενώ οι κυβερνήσεις των εταίρων προετοιμάζουν αντίστοιχες αντιδράσεις.
Η δίκη στο Ανώτατο Δικαστήριο
Στην εκδίκαση θα παραστούν οι ενάγοντες — μια ομάδα κρατών υπό διοίκηση Δημοκρατικών και δύο σύνολα ιδιωτικών εταιρειών — καθώς και εκπρόσωποι της κυβέρνησης Τραμπ, με κάθε πλευρά να διαθέτει 40 λεπτά επιχειρημάτων ενώπιον των εννέα δικαστών. Η διαδικασία περιλαμβάνει εκτενείς ερωτήσεις από τους ανώτατους δικαστές που μπορεί να φωτίσουν τις νομικές προθέσεις τους.
Οι δικαστικές προθεσμίες προβλέπουν ότι το Ανώτατο Δικαστήριο έχει περιθώριο μέχρι το τέλος της θητείας του τον επόμενο Ιούλιο για την έκδοση απόφασης, αν και κάποιοι νομικοί εκτιμούν πιθανή ταχύτερη έκβαση. Jeffrey Schwab, senior counsel έχει δηλώσει ότι υπάρχει ρεαλιστική προσδοκία για απόφαση πριν από το τέλος του έτους.
Σε χαμηλότερα δικαστήρια ήδη έχουν εκδοθεί αποφάσεις που κρίνουν αντισυνταγματική τη χρήση του IEEPA για την επιβολή ευρέων αμοιβαίων δασμών, ενώ η υπόθεση στο Ανώτατο Δικαστήριο επικεντρώνεται αποκλειστικά σε αυτή τη νομική βάση και όχι σε τομείς που καλύπτονται από άλλες διατάξεις. Τρεις ομοσπονδιακοί δικαστές είχαν προηγουμένως εντοπίσει προβλήματα στη χρήση του νόμου.
Νομικό πλαίσιο
Ο νόμος IEEPA του 1977 δίνει στην εκτελεστική εξουσία εξουσίες για τον «έλεγχο» εισαγωγών σε περιόδους έκτακτης ανάγκης, αλλά δεν αναφέρει ρητά την εξουσιοδότηση επιβολής δασμών ως τυπικό εργαλείο. Αυτός ο νομικός πυρήνας αμφισβητείται στην υπόθεση που εξετάζει το Ανώτατο Δικαστήριο. IEEPA του 1977 αποτελεί το κέντρο της διαμάχης.
Υπάρχουν όμως και άλλες νομικές ρυθμίσεις που χρησιμοποιεί ή μπορεί να χρησιμοποιήσει η αμερικανική κυβέρνηση: η Section 122 του Trade Act του 1974 περιγράφεται ως δυνατότητα για προσωρινή επιβολή παγκόσμιου «συντελεστή» έως 15% για 150 ημέρες, σύμφωνα με αναλύσεις του Cato Institute.
Παράλληλα, η Section 301 απαιτεί επίσημη έρευνα για αντιανταγωνιστικές πρακτικές πριν την επιβολή δασμών.
Επιπλέον, η Section 232 του Trade Expansion Act του 1962 δίνει εξουσίες για περιορισμούς εισαγωγών με βάση το εθνικό συμφέρον/ασφάλεια και έχει ήδη χρησιμοποιηθεί για προϊόντα όπως χάλυβας, αλουμίνιο και αυτοκίνητα. Υπάρχουν συνεχιζόμενες έρευνες υπό αυτή τη διάταξη για σειρά βιομηχανικών προϊόντων και κρίσιμων πρώτων υλών.
Πιθανοί νομικοί και οικονομικοί αντίκτυποι
Εφόσον το Ανώτατο Δικαστήριο κρίνει ότι η χρήση του IEEPA για καθολικούς δασμούς είναι παράνομη, οι προηγούμενες αποφάσεις και το ενδεχόμενο αναδρομικών επιστροφών αποτελούν ρεαλιστικό ζήτημα: σε τέτοιο σενάριο η κυβέρνηση θα μπορούσε να κληθεί να επιστρέψει εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια σε εισπράξεις από δασμούς.
Παράλληλα, οι αρχές των ΗΠΑ έχουν στη διάθεσή τους νομικά εργαλεία που έχουν ήδη εφαρμοστεί στο παρελθόν και θα μπορούσαν να επαναχρησιμοποιηθούν ή να προσαρμοστούν, όπως οι προαναφερθείσες διατάξεις 122, 301 και 232. Αυτές οι επιλογές εξηγούν γιατί κυβερνήσεις εταίροι δεν θεωρούν αυτομάτως τελειωμένο το ζήτημα ακόμη κι αν το IEEPA απορριφθεί. Section 301 έρευνες έχουν ενεργοποιηθεί πρόσφατα σε σχέση με την Κίνα.
Αντιδράσεις διεθνών εταίρων
Οι εμπορικοί εταίροι των ΗΠΑ παρακολουθούν την υπόθεση και αναπροσαρμόζουν τη διαπραγματευτική τους στάση χωρίς να ακυρώνουν ήδη συμφωνημένα στοιχεία. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, για παράδειγμα, η έμφαση είναι στην υλοποίηση των δεσμεύσεων που συμφωνήθηκαν σε υψηλό επίπεδο με την αμερικανική πλευρά. Turnberry συμφωνία αναφέρεται επανειλημμένα στις συζητήσεις των Βρυξελλών.
Κράτη όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, ο Καναδάς και το Μεξικό αξιολογούν τα ειδικά προνόμια που έχουν ήδη εξασφαλίσει, αλλά κρατούν ανοιχτό το ενδεχόμενο επιπλέον διαπραγματεύσεων σε τομείς όπως φάρμακα και αυτοκινητοβιομηχανία. Ταυτόχρονα, οι κυβερνήσεις παρακολουθούν τις νομικές επιλογές της Ουάσινγκτον για να προετοιμάσουν αντίστοιχες απαντήσεις.
Ευρωπαϊκή Ένωση
Οι Βρυξέλλες δείχνουν αποφασισμένες να διασφαλίσουν ότι οι ευρωπαϊκές εξαγωγές θα προστατευθούν εν μέρει από τις συμφωνίες που έχουν εξασφαλίσει με την κυβέρνηση Τραμπ, ενώ παράλληλα εκφράζουν ανησυχίες για τις τομεακές κυρώσεις που βασίζονται σε άλλες νομικές διατάξεις. Sabine Weyand έχει προειδοποιήσει ότι μια καταδικαστική απόφαση δεν θα σβήσει αυτόματα όλα τα μέτρα.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει συζητήσει την προσθήκη χρονικού περιορισμού στην εφαρμογή του συμφωνηθέντος πλαισίου, αλλά κράτη-μέλη αντιδρούν στην αναδιαπραγμάτευση ήδη κλειστών όρων. Η Επιτροπή συνεχίζει τις διαπραγματεύσεις για εξαιρέσεις σε ευαίσθητους κλάδους όπως τα κρασιά και τα οινοπνευματώδη. Πρόταση για sunset έχει εγείρει έντονες συζητήσεις.
Ηνωμένο Βασίλειο
Το Λονδίνο έχει εξασφαλίσει προτιμησιακό βασικό ποσοστό 10% στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων με τις ΗΠΑ, αλλά αυτή η προστασία δεν ακυρώνει φόρους που επιβλήθηκαν με βάση την Section 232 σε μέταλλα και αυτοκίνητα. Βρετανικές αρχές επιμένουν ότι δεν έχει νόημα να ανοίξουν άμεσα εκ νέου τις βασικές συμφωνίες. 10% βασικό ποσοστό είναι κεντρικό στοιχείο των συνομιλιών.
Μολονότι οι διμερείς συνομιλίες συνεχίζονται, το Ηνωμένο Βασίλειο παράλληλα ενισχύει εμπορικούς δεσμούς με τρίτες χώρες για να μειώσει την έκθεση σε ενδεχόμενες αμερικανικές μεταβολές. Συνεδριάσεις και ανταλλαγές υψηλού επιπέδου έχουν προγραμματιστεί για τις επόμενες εβδομάδες. Διαπραγματεύσεις με Ινδία και χώρες του Κόλπου βρίσκονται σε εξέλιξη.
Κίνα
Στις πρόσφατες επαφές ο κινεζικός ηγέτης έλαβε δέσμευση για μείωση της έκτακτης επιβάρυνσης που είχε επιβληθεί νωρίτερα μέσα στο έτος, ενώ στο παρασκήνιο οι ΗΠΑ έχουν ανοίξει νέες έρευνες υπό Section 301 και 232 που αφορούν φάρμακα, κρίσιμα ορυκτά και τεχνολογία. Έρευνες Section 301 ενεργοποιήθηκαν για την τήρηση τμημάτων της φάσης-ένα συμφωνίας.
Κινεζικές αρχές σχολίασαν δημόσια τη ρητορική αλλά δεν έχουν ανακοινώσει επίσημη αντίδραση σε ενδεχόμενη απόφαση υπέρ της Κίνας. Η κατάσταση παραμένει ευαίσθητη, δεδομένης της χρήσης τόσο περιοριστικών μέτρων όσο και πιέσεων χωρίς άμεση επιβολή δασμών. Φαρμακευτικές και ημιαγωγοί αποτελούν σημεία ιδιαίτερου ενδιαφέροντος.
Καναδάς
Η Οτάβα βρίσκεται σε αβέβαιη θέση μετά την αύξηση των IEEPA δασμών στο 35% από 25% τον Ιούλιο, με εξαίρεση αγαθά που καλύπτονται από τη ζώνη ελευθέρου εμπορίου USMCA. Καναδικές πηγές έχουν χαρακτηρίσει την κίνηση παράνομη και άδικη, ενώ οι διπλωματικές επαφές συνεχίζονται για να περιοριστούν οι οικονομικές συνέπειες.
Η καναδική πολιτική γραμμή περιλαμβάνει επιδίωξη διαφοροποίησης εμπορίου και προσπάθειες για διατήρηση της πρόσβασης στην αμερικανική αγορά μέσω στοχευμένων διαπραγματεύσεων στο πλαίσιο του USMCA. Εξαίρεση USMCA καλύπτει μεγάλο μέρος των εξαγωγών του Καναδά προς τις ΗΠΑ.
Μεξικό
Το Μεξικό έχει δεχθεί πολλαπλές επιβαρύνσεις, περιλαμβανομένης IEEPA επιβάρυνσης 25% σε ορισμένες εισαγωγές, ωστόσο έχει εξαιρέσει αγαθά που συμμορφώνονται με τους όρους του USMCA, αυξάνοντας την προσκόλληση επιχειρήσεων στη χρήση τελωνειακής τεκμηρίωσης. 25% IEEPA δασμός αποτελεί βασικό στοιχείο της αμερικανικής πίεσης.
Στοιχεία τελωνείων δείχνουν ότι μεταξύ 4 Μαρτίου και 23 Σεπτεμβρίου οι ΗΠΑ εισέπραξαν περίπου $5.7 δισεκατομμύρια από IEEPA δασμούς σε είδη του Μεξικού, ενώ η μεξικανική κυβέρνηση επιδιώκει να διατηρήσει την προτιμησιακή πρόσβαση ενόψει της επικείμενης επανεξέτασης του USMCA.
Παράλληλα, το Μεξικό συνεχίζει συνεργασία με τις ΗΠΑ σε θέματα ασφάλειας συνόρων και ναρκωτικών.
Η απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό τη νομική ευρύτητα της εκτελεστικής εξουσίας στις ΗΠΑ, αλλά δεν θα εξαλείψει αυτομάτως όλα τα μέσα που διαθέτει η κυβέρνηση για να διαμορφώσει την εμπορική πολιτική της. Η επόμενη περίοδος θα είναι κρίσιμη για τις εμπορικές σχέσεις και τις νομικές στρατηγικές τόσο στην Ουάσινγκτον όσο και στους διεθνείς εταίρους.
