Η Σέιχ Χασίνα, ηγετική φυσιογνωμία του Μπαγκλαντές για μισό αιώνα, καταδικάστηκε ερήμην σε θάνατο τη Δευτέρα, 17 Νοεμβρίου 2025, για την θανατηφόρα καταστολή φοιτητικών διαδηλώσεων πέρυσι. Αυτή η ετυμηγορία σηματοδοτεί ένα σοκαριστικό τέλος σε μια πολιτική καριέρα που σημαδεύτηκε από αιματοχυσία, από την άνοδό της στην εξουσία μετά τη δολοφονία του πατέρα της μέχρι την πρόσφατη εξορία της στην Ινδία.
Η δραματική πτώση μιας επί δεκαετίες ηγέτιδας
Η πολιτική πορεία της Σέιχ Χασίνα υπήρξε πάντα συνυφασμένη με την ιστορία του Μπαγκλαντές, μια χώρα που γνώρισε συχνά πολιτική αστάθεια. Η άνοδός της στην επιφάνεια ξεκίνησε με την τραγική δολοφονία του πατέρα της, του ηγέτη της ανεξαρτησίας Σέιχ Μουτζιμπούρ Ραχμάν, και μεγάλου μέρους της οικογένειάς της σε στρατιωτικό πραξικόπημα το 1975.
Αρχικά, η Χασίνα αγωνίστηκε για τη δημοκρατία, ωστόσο η μακρά της θητεία ως πρωθυπουργού, η οποία ξεκίνησε το 1996 και εδραιώθηκε από το 2009, χαρακτηρίστηκε από μαζικές συλλήψεις ηγετών της αντιπολίτευσης, καταστολή της ελευθερίας του λόγου και φίμωση της διαφωνίας.
Η ιστορία του Μπαγκλαντές είναι γεμάτη με κύκλους βίας και πολιτικών ανατροπών, όπου οι ηγέτες συχνά βρίσκονται αντιμέτωποι με κατηγορίες από τους διαδόχους τους. Η δημιουργία του Διεθνούς Δικαστηρίου Εγκλημάτων από την ίδια τη Χασίνα, αρχικά για να δικάσει εγκλήματα πολέμου από τον πόλεμο ανεξαρτησίας του 1971, προσδίδει μια ειρωνική διάσταση στην τωρινή της καταδίκη.
Αυτό υπογραμμίζει την ευμετάβλητη φύση της δικαιοσύνης σε περιόδους έντονης πολιτικής πόλωσης.
Γεννημένη το 1947 στο νοτιοδυτικό τμήμα της χώρας, η Χασίνα απέκτησε πτυχίο στη βεγγαλική λογοτεχνία από το Πανεπιστήμιο της Ντάκα το 1973. Η πολιτική της εμπειρία ενισχύθηκε ως σύνδεσμος μεταξύ του πατέρα της και των φοιτητών υποστηρικτών του. Μετά την εξορία της στην Ινδία, επέστρεψε το 1981 και εξελέγη επικεφαλής του κόμματος Awami League, του παλαιότερου πολιτικού κόμματος του Μπαγκλαντές, το οποίο διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στον αγώνα για την ανεξαρτησία.
Κατηγορίες και η ετυμηγορία του δικαστηρίου
Η 78χρονη Χασίνα κρίθηκε ένοχη από δικαστήριο στην πρωτεύουσα Ντάκα, 15 μήνες μετά την παραίτησή της και τη φυγή της στην Ινδία. Η κατηγορία αφορά την εντολή για θανατηφόρα καταστολή φοιτητικών διαδηλώσεων πέρυσι, μια εξέγερση που οδήγησε στον θάνατο εκατοντάδων ανθρώπων.
Η ίδια, από την εξορία της στην Ινδία, αρνείται τις κατηγορίες, χαρακτηρίζοντας την ετυμηγορία «προκατειλημμένη και πολιτικά υποκινούμενη».
Η ετυμηγορία του Διεθνούς Δικαστηρίου Εγκλημάτων, η οποία ανακοινώθηκε τη Δευτέρα, 17 Νοεμβρίου 2025, σηματοδοτεί μια δραματική τροπή για την Σέιχ Χασίνα. Μια έκθεση του ΟΗΕ τον Φεβρουάριο ανέφερε ότι έως και 1.400 άτομα ενδέχεται να σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων, οι περισσότεροι από πυρά των δυνάμεων ασφαλείας, και επικαλέστηκε στοιχεία που έδειχναν ότι ήταν επίσημη πολιτική η βίαιη καταστολή των αντικυβερνητικών διαδηλωτών.
Η κληρονομιά και οι επιπτώσεις για το Μπαγκλαντές
Παρά την κριτική για τα χρόνια της στην εξουσία, η Χασίνα πιστώθηκε με την αναστροφή της οικονομίας και την ανάπτυξη της μαζικής βιομηχανίας ενδυμάτων του Μπαγκλαντές, μιας χώρας με 170 εκατομμύρια κατοίκους. Έλαβε επίσης διεθνή επαίνους για τη φιλοξενία των μουσουλμάνων Ροχίνγκια που διέφευγαν από τις διώξεις στη γειτονική Μιανμάρ.
Ωστόσο, η πτώση της, λιγότερο από επτά μήνες μετά την πέμπτη εκλογική της νίκη, οφειλόταν στις διαμαρτυρίες που ξεκίνησαν για τις ποσοστώσεις θέσεων εργασίας και εξελίχθηκαν σε ένα κίνημα που απαιτούσε την απομάκρυνσή της.
Παρατηρούμε ότι σε πολλές αναπτυσσόμενες χώρες, η οικονομική πρόγος συχνά συνοδεύεται από περιορισμούς στις πολιτικές ελευθερίες, καθώς οι ηγέτες επιδιώκουν τη σταθερότητα με κάθε κόστος. Η περίπτωση της Χασίνα αντανακλά αυτή την περίπλοκη ισορροπία, όπου η ανάπτυξη και η καταστολή συνυπάρχουν, δημιουργώντας ένα εύφλεκτο μείγμα που τελικά οδηγεί σε εκρηκτικές καταστάσεις.
Η εμπειρία μας δείχνει ότι τέτοιες καταστάσεις σπάνια έχουν ομαλή κατάληξη.
Η άλλοτε καλπάζουσα οικονομία της χώρας έχει επιβραδυνθεί απότομα μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022, η οποία ώθησε προς τα πάνω τις τιμές των εισαγόμενων καυσίμων και τροφίμων. Αυτό ανάγκασε το Μπαγκλαντές να στραφεί πέρυσι στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο για ένα πακέτο διάσωσης 4,7 δισεκατομμυρίων δολαρίων, επιδεινώνοντας περαιτέρω την εσωτερική δυσαρέσκεια.
Το μέλλον της πολιτικής σκηνής και οι προκλήσεις
Από τη φυγή της Χασίνα τον Αύγουστο του περασμένου έτους, το Μπαγκλαντές κυβερνάται από μια μεταβατική διοίκηση υπό τον νομπελίστα Ειρήνης Μουχάμαντ Γιουνούς. Το κόμμα της, το Awami League, έχει αποκλειστεί από τις βουλευτικές εκλογές που θα διεξαχθούν στις αρχές Φεβρουαρίου, ένα γεγονός που αναμένεται να διαμορφώσει εκ νέου το πολιτικό τοπίο.
Η εκτίμησή μας είναι ότι η απουσία της Χασίνα και του κόμματός της από τις εκλογές, σε συνδυασμό με την πρόσφατη ετυμηγορία, θα οδηγήσει σε περαιτέρω πολιτική αστάθεια και εντάσεις.
Η κατάσταση στο Μπαγκλαντές παραμένει ιδιαίτερα εύθραυστη, με την πιθανότητα κλιμάκωσης της βίας να είναι ορατή. Η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις, καθώς η χώρα προσπαθεί να βρει μια νέα ισορροπία μετά την πολιτική ανατροπή. Είναι κρίσιμο να διασφαλιστεί μια δίκαιη και διαφανής διαδικασία για την ομαλοποίηση της πολιτικής ζωής, προς όφελος του λαού του Μπαγκλαντές.
