Radio Free Europe: Κλείνει η υπηρεσία στην Ουγγαρία, πλήγμα για την ελευθερία του Τύπου

Η χρηματοδοτούμενη από τις ΗΠΑ Radio Free Europe/Radio Liberty (RFE/RL) ανακοίνωσε ότι η υπηρεσία της στην Ουγγαρία θα κλείσει την Παρασκευή 21 Νοεμβρίου, ολοκληρώνοντας μια πενταετή παρουσία. Η απόφαση έρχεται μετά από δηλώσεις Αμερικανού αξιωματούχου ότι το πρόγραμμα υπονόμευε την εξωτερική πολιτική του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ σε έναν βασικό σύμμαχο, τον πρωθυπουργό Βίκτορ Όρμπαν.

Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια μιας μακράς ιστορίας για το RFE/RL, το οποίο ιδρύθηκε το 1950 για να εκπέμπει σε κομμουνιστικές χώρες κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, με στόχο την υποστήριξη της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης. Η υπηρεσία επανεκκίνησε στην Ουγγαρία το 2020, μετά από παύση το 1993, λόγω της μείωσης των διαφορετικών φωνών στα μέσα ενημέρωσης της χώρας, αναδεικνύοντας τη διαρκή της αποστολή σε μεταβαλλόμενα πολιτικά τοπία.

Οι λόγοι πίσω από το κλείσιμο

Η απόφαση για το κλείσιμο του RFE/RL στην Ουγγαρία, όπως μεταδίδει το Reuters, συνδέεται άμεσα με τις προσπάθειες συρρίκνωσης των κυβερνητικών δαπανών υπό την κυβέρνηση Τραμπ, ο οποίος θεωρεί τον Ούγγρο πρωθυπουργό Βίκτορ Όρμπαν, έναν δεξιό εθνικιστή, ως στενό σύμμαχο στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η Κάρι Λέικ, διοικητής της U.S. Agency for Global Media που επιβλέπει το RFE/RL, δήλωσε αυτόν τον μήνα ότι τα προγράμματα που χρηματοδοτούνται από τους φορολογούμενους δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται για να «αποσταθεροποιούν» την Ουγγαρία. Σε επιστολή της προς το Κογκρέσο στις 5 Νοεμβρίου, η Λέικ ανέφερε ότι η χρηματοδότηση του RFE/RL θα τερματιστεί επειδή το «πρόγραμμά του υπονόμευσε την εξωτερική πολιτική του Προέδρου Τραμπ, αντιτιθέμενο στον νομίμως εκλεγμένο πρωθυπουργό της Ουγγαρίας», μια στάση που θυμίζει τη γενικότερη εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ υπό τον Τραμπ.

Αυτό που ανησυχεί ιδιαίτερα τους αναλυτές και τις οργανώσεις για την ελευθερία του Τύπου είναι ο αντίκτυπος αυτής της απόφασης στο ήδη περιορισμένο τοπίο των μέσων ενημέρωσης στην Ουγγαρία. Η ομάδα «Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα» χαρακτήρισε το κλείσιμο ως «σοβαρό πλήγμα στο δικαίωμα των Ούγγρων στην πληροφόρηση» ενόψει των εκλογών του 2026, υπογραμμίζοντας τις πιθανές επιπτώσεις στη δημοκρατική διαδικασία.

Η κίνηση αυτή ενισχύει τις ανησυχίες για την κατάσταση των μέσων ενημέρωσης στην Ουγγαρία.

Το ιστορικό και η επανεκκίνηση του Szabad Európa

Το RFE/RL λειτουργούσε σε μόλις τρία κράτη μέλη της ΕΕ, μαζί με τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία, γεγονός που υπογραμμίζει τη μοναδικότητα της περίπτωσης της Ουγγαρίας. Η Ουγγαρία μεταπήδησε στη δημοκρατία από τον κομμουνισμό το 1989, όπως και άλλες χώρες της κεντρικής Ευρώπης που είναι πλέον μέλη της ΕΕ.

Ενώ η ουγγρική υπηρεσία του RFE/RL είχε τερματιστεί το 1993, επανεκκίνησε το 2020 λόγω αυτού που χαρακτήρισε «μείωση των διαφορετικών φωνών στα μέσα ενημέρωσης» εκεί. Το Szabad Európa, ένας διαδικτυακός ειδησεογραφικός ιστότοπος που παρήγαγε επίσης βίντεο και podcast, κάλυπτε τις κυβερνητικές προσπάθειες στα δικαστήρια και το δικαστικό σύστημα, και κέρδισε μια νομική μάχη το 2024 για να αποκτήσει πρόσβαση σε κρατικά συμβόλαια αυτοκινητοδρόμων.

Η συνάντηση Όρμπαν-Τραμπ και οι επιπτώσεις

Ο Ούγγρος ηγέτης συναντήθηκε με τον Τραμπ στον Λευκό Οίκο στις 7 Νοεμβρίου, μια συνάντηση του Όρμπαν με τον Τραμπ όπου εξασφάλισε μια ετήσια αναστολή των κυρώσεων των ΗΠΑ στο ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο, από το οποίο εξαρτάται η Ουγγαρία. Ο Όρμπαν έλαβε επίσης μια πιθανή συμφωνία χρηματοοικονομικής προστασίας των ΗΠΑ ως εναλλακτική λύση στη χρηματοδότηση της ΕΕ που έχει παγώσει λόγω των διαφωνιών της Βουδαπέστης με τις Βρυξέλλες για ζητήματα όπως η διαφθορά, το κράτος δικαίου και η ελευθερία του Τύπου.

Η Λέικ, την ημέρα της συνάντησης, δημοσίευσε στο X: «Οι Παγκοσμιοποιητές είναι ευπρόσδεκτοι να μισούν τον σύμμαχό μας Βίκτορ Όρμπαν. Αυτό που δεν δικαιούνται είναι η χρήση των χρημάτων ΣΑΣ για να αποσταθεροποιήσουν το ουγγρικό καθεστώς μέσω προγραμμάτων που χρηματοδοτούνται από τους φορολογούμενους στο Szabad Európa.

Το σταματάμε αυτό», μια κίνηση που έρχεται σε συνέχεια των προσπαθειών του Όρμπαν για απαλλαγή από κυρώσεις πετρελαίου και την υποστήριξη των ΗΠΑ.

Ο αντίκτυπος και οι μελλοντικές προοπτικές

Οι κριτικοί έχουν κατηγορήσει τον Όρμπαν για περιορισμό του ελέγχου των μέσων ενημέρωσης κατά τη διάρκεια των περισσότερων από 15 ετών που βρίσκεται στην εξουσία. Τα δημόσια μέσα ενημέρωσης έχουν περάσει υπό πλήρη κυβερνητικό έλεγχο και αρκετά ιδιωτικά μέσα έχουν κλείσει ή εξαγοραστεί από φιλικούς προς την κυβέρνηση ιδιοκτήτες, αν και ο Όρμπαν έχει αρνηθεί ότι καταπνίγει τις ελευθερίες των μέσων ενημέρωσης.

Το κλείσιμο του RFE/RL ενισχύει τις ανησυχίες για την πολυφωνία στην ενημέρωση, ειδικά καθώς ο Όρμπαν βρίσκεται πίσω από το νέο κεντροδεξιό κόμμα της αντιπολίτευσης Tisza στις δημοσκοπήσεις ενόψει των εκλογών του επόμενου έτους. Η πρόσφατη χρηματοδοτική στήριξη των ΗΠΑ και η χρηματοοικονομική προστασία των ΗΠΑ που εξασφάλισε ο Όρμπαν, μαζί με την παράκαμψη των κυρώσεων, δείχνουν μια ισχυρή συμμαχία με τον Τραμπ, η οποία έχει άμεσες επιπτώσεις στο εσωτερικό πολιτικό και μιντιακό τοπίο της Ουγγαρίας, παρόμοια με τη διαμάχη για την κάλυψη του Τραμπ από άλλα διεθνή μέσα.