Η Ολλανδία εισέρχεται σε περίοδο πολιτικής αβεβαιότητας, με τον υπηρεσιακό πρωθυπουργό να προειδοποιεί ότι δεν αναμένεται νέα κυβέρνηση πριν τις γιορτές. Τα τελικά αποτελέσματα των εκλογών παραμένουν ανοιχτά, ενώ οι διαπραγματεύσεις για τον σχηματισμό συνασπισμού προβλέπεται να είναι περίπλοκες.
Αποτέλεσμα εκλογών και εκκρεμότητες
D66 και PVV εμφανίζονται ισόπαλα στον καταμετρημένο αριθμό εδρών, με την τελική διαφορά των ψήφων να είναι μικρή και μερικές περιοχές να περιμένουν ακόμη την οριστική καταμέτρηση. Η κατανομή που προκύπτει περιλαμβάνει επίσης σημαντική παρουσία του VVD, του συνασπισμού GL-PvdA και του CDA στο κοινοβούλιο.
Υπάρχουν ακόμα εκκρεμείς ψήφοι: απομένει η καταμέτρηση των ψήφων από μία δημοτική ενότητα και χιλιάδες επιστολικές ψήφοι που αναμένεται να τροποποιήσουν ελαφρώς τα τελικά ποσοστά. Αυτές οι καθυστερήσεις καθιστούν προσωρινές τις προβλέψεις σχετικά με το ποιο κόμμα θα έχει το προβάδισμα για τον σχηματισμό κυβέρνησης.
Ο θεσμικός κανόνας παραμένει ότι το μεγαλύτερο κόμμα έχει το δικαίωμα να επιχειρήσει πρώτα τον σχηματισμό συνασπισμού, αλλά σε μια ισορροπία με μικρές διαφορές ψήφων η πραγματικότητα της πολιτικής συνεργασίας παίζει σημαντικότερο ρόλο.
Πολιτικά εμπόδια στη διαπραγμάτευση
Το πιο προβληματικό στοιχείο είναι ότι ορισμένα κόμματα έχουν αποκλείσει εξ αρχής τη συνεργασία με την ακροδεξιά PVV, γεγονός που περιορίζει τις επιλογές για έναν κυβερνητικό συνασπισμό με ηγεσία του Geert Wilders. Αυτό κάνει πιο πιθανή την πρωτοβουλία του Rob Jetten και του D66 για τον σχηματισμό κυβέρνησης, εφόσον διατηρηθεί το προβάδισμά τους.
Παράλληλες δυσκολίες δημιουργεί η θέση του VVD, του οποίου η ηγεσία έχει απαρνηθεί την προοπτική συγκυβέρνησης με τον συνασπισμό GL-PvdA. Η άρνηση αυτή περιπλέκει τις πιθανές συμμαχίες, καθώς χωρίς τον μεγάλο συνασπισμό των κεντροαριστερών κομμάτων ο μελλοντικός κυβερνητικός σχηματισμός μπορεί να απαιτήσει τη συμμετοχή πολλών μικρότερων κομμάτων.
Ένα μικρότερο κορμό ως μεγαλύτερο κόμμα, όπως το D66 με τον αριθμό εδρών που σήμερα εμφανίζεται ως κορυφαίο, σημαίνει ότι ένας πιθανός συνασπισμός θα χρειαστεί τέσσερα έως πέντε κόμματα για να εξασφαλίσει πλειοψηφία στο κοινοβούλιο, γεγονός που αυξάνει την πολυπλοκότητα των συζητήσεων.
Προτεινόμενο Το κεντρώο κόμμα D66 προηγείται στις ολλανδικές εκλογές — ο Ρομπ Γιέττεν διεκδικεί τη θέση του πρωθυπουργού.
Ιστορικό και συνέπειες για την κυβέρνηση
Ο τρέχων υπηρεσιακός πρωθυπουργός υπενθύμισε ότι η προηγούμενη κυβερνητική σύμπραξη, στην οποία συμμετείχε μεταξύ άλλων το PVV και το VVD, διαλύθηκε εντός ενός έτους μετά από εντάσεις για την προσφυγική πολιτική. Η διάσπαση αυτή αφήνει αποτυπώματα στην εμπιστοσύνη των ψηφοφόρων προς τα κόμματα που κυβερνούσαν.
Η εικόνα των κομμάτων δείχνει μεταβολές: κόμματα που είχαν ανυψωθεί προηγούμενα σε θέση κεντρική, όπως το New Social Contract, έχασαν την κοινοβουλευτική τους εκπροσώπηση, ενώ άλλα κόμματα σημείωσαν πτώση εδρών. Η πολιτική τιμωρία για την έλλειψη συνοχής στο κυβερνητικό έργο ήταν εμφανής στο αποτέλεσμα.
Ο χρόνος για συμφωνίες παραμένει περιορισμένος πριν από τις εορτές, αλλά ο διοικητικός μηχανισμός και οι πρακτικές συναλλαγές μεταξύ κομμάτων θα καθορίσουν εάν οι συνομιλίες θα ολοκληρωθούν πριν τα Χριστούγεννα ή θα μεταφερθούν στο νέο έτος.
Τι σημαίνουν όλα αυτά για την επόμενη μέρα
Μια περίοδος πολιτικής αβεβαιότητας δεν σημαίνει υποχρεωτικά οικονομική αναταραχή, αλλά δημιουργεί κλίμα επιφυλακτικότητας στις θεσμικές αποφάσεις και στις διεθνείς σχέσεις μέχρι να υπάρξει σαφής κυβέρνηση με νομιμοποίηση και πρόγραμμα.
Οι διαδικασίες σχηματισμού θα απαιτήσουν αμοιβαίες παραχωρήσεις και σαφή προγραμματική συμφωνία μεταξύ των εμπλεκόμενων κομμάτων. Η εμπειρία της περιοχής δείχνει ότι σχηματισμοί με πολλούς εταίρους μπορούν να λειτουργήσουν, αρκεί να υπάρξει συγκροτημένο σχέδιο και πολιτική βούληση.
Ο χρόνος θα δείξει αν οι πολιτικές διεργασίες θα ολοκληρωθούν εγκαίρως για μια νέα κυβέρνηση ή εάν ο υπηρεσιακός πρωθυπουργός θα παραμείνει στην θέση μέχρι το επόμενο έτος, με όλες τις συνέπειες που αυτό συνεπάγεται για τη διακυβέρνηση της χώρας.
