Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει μεταμορφωθεί ριζικά, με τα drones να έχουν εξαλείψει την κλασική μάχη χαρακωμάτων και να έχουν δημιουργήσει μια εκτεταμένη «ζώνη θανάτου». Αυτή η νέα πραγματικότητα καθιστά εξαιρετικά δύσκολη την εκκένωση τραυματιών, την αναπλήρωση προμηθειών και την διατήρηση του ηθικού των στρατιωτών στις πρώτες γραμμές.
Η νέα εποχή του πολέμου με drones
Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια της αυξανόμενης χρήσης μη επανδρωμένων συστημάτων από την έναρξη του πολέμου το 2022, όταν τα τουρκικά drones Bayraktar είχαν αρχικά πανηγυριστεί για την αποτελεσματικότητά τους έναντι ρωσικών τεθωρακισμένων φάλαγγων.
Παρά την αρχική προετοιμασία για έναν κλασικό πόλεμο με αναμετρήσεις πυροβολικού και οχυρωματικά έργα, η πραγματικότητα του πεδίου μάχης οδήγησε σε μια εκτεταμένη αλλαγή στρατηγικής, με τα drones να αναλαμβάνουν κεντρικό ρόλο στην παρακολούθηση, την επίθεση και την παρεμπόδιση.
Όπως δήλωσε ο συνταγματάρχης Pavlo Palisa, αναπληρωτής επικεφαλής του Γραφείου του Προέδρου της Ουκρανίας και πρώην διοικητής μάχης, «Έχουμε πλέον μεταβεί σε έναν πόλεμο drone εναντίον drone». Τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη είναι πλέον ικανά να στήνουν ενέδρες, να αναχαιτίζουν την εφοδιαστική αλυσίδα του εχθρού και να διαταράσσουν τις προμήθειες.
Έχουν επίσης καταστήσει πιο δύσκολη τη διατήρηση των θέσεων: εάν εντοπιστείς, κάθε όπλο στην περιοχή θα σπεύσει αμέσως να σε καταστρέψει.
Οι επιπτώσεις στη στρατηγική και τις τακτικές
Οι γραμμές των χαρακωμάτων άρχισαν να εξαφανίζονται το 2023-2024, σύμφωνα με τον Ivan Sekach, εκπρόσωπο της 110ης Ξεχωριστής Μηχανοκίνητης Ταξιαρχίας του ουκρανικού στρατού. Αντί για μακρές γραμμές χαρακωμάτων, ο ουκρανικός στρατός, που υστερεί σε αριθμούς και οπλισμό, δημιούργησε σημεία ισχυρής άμυνας και παρατηρητήρια, βασιζόμενος στα drones για να αντισταθμίσει την έλλειψη πυρομαχικών πυροβολικού 155 χιλιοστών.
Σε απάντηση, ο ρωσικός στρατός άρχισε να μειώνει το μέγεθος των μονάδων επίθεσης, καθώς τα ουκρανικά drones αποδείχθηκαν ικανά να εντοπίζουν και να καταστρέφουν μεγαλύτερες συγκεντρώσεις στρατευμάτων. Αυτό οδήγησε σε αλλαγή τακτικής, με τη Ρωσία να επιτίθεται πλέον με μικρές ομάδες αντί για τις μεγάλης κλίμακας επιθέσεις «κυμάτων κρέατος» που χαρακτήριζαν τις προηγούμενες εφόδους.
Οι μικρότερες ομάδες είναι πιο δύσκολο να εντοπιστούν από τους χειριστές ουκρανικών drones, ειδικά κατά τη διάρκεια ομίχλης ή βροχής. Ως αποτέλεσμα, δημιουργήθηκε μια βαθιά γκρίζα ζώνη, όπου οι Ρώσοι διεισδύουν πίσω από τις ουκρανικές θέσεις και κρύβονται εκεί, πολλαπλασιαζόμενοι αν δεν εντοπιστούν και καταστραφούν.
Ο συνταγματάρχης Vladyslav Voloshyn, εκπρόσωπος της Νότιας Διοίκησης του ουκρανικού στρατού, σημείωσε ότι «χρειάζονται δύο έως τρεις ημέρες για να συγκεντρώσουν μια ομάδα ικανή να επιτεθεί στις θέσεις μας». Πρόσφατα, οι καιρικές συνθήκες βοήθησαν τις ρωσικές δυνάμεις να διασπάσουν τις ουκρανικές άμυνες στην Ποκρόβσκ στην περιοχή του Ντονέτσκ, καθώς και σε άλλα σημεία του μετώπου όπως το χωριό Νοβοπαβλίβκα στην περιοχή Ντνιπροπετρόφσκ και στην κεντρική Ζαπορίζια.
Αντιμετωπίζοντας την «ζώνη θανάτου»
Η «ζώνη θανάτου» που δημιουργούν τα drones εκτείνεται περίπου 20 χιλιόμετρα από την πρώτη γραμμή, όπου τα drones κυνηγούν στρατιώτες, οι τραυματίες αφήνονται να πεθάνουν λόγω της δυσκολίας εκκένωσης και οι προμήθειες πυρομαχικών, τροφίμων και νερού είναι σχεδόν αδύνατο να φτάσουν στα μαχόμενα στρατεύματα.
Αυτό που ανησυχεί τους αναλυτές είναι η πλήρης αλλαγή του επιχειρησιακού περιβάλλοντος, όπου η απλή κίνηση ή ο ανεφοδιασμός έχει γίνει εξαιρετικά επικίνδυνος. Η Ρωσία, όπως αναφέρει ο Voloshyn, προσπαθεί να κάνει τη ζώνη θανάτου όσο το δυνατόν ευρύτερη, καταστρέφοντας όλα τα κτίρια και τα καταφύγια με στοχευμένα πλήγματα, ώστε να δημιουργήσει μια εντελώς γυμνή ερημιά όπου είναι αδύνατο να κρυφτεί κανείς.
Τα drones καθιστούν την εκκένωση και την εναλλαγή των στρατιωτών, καθώς και την επιμελητεία, θανατηφόρες ασκήσεις. «Οι περισσότεροι στρατιώτες πεθαίνουν επί του παρόντος κατά την εναλλαγή», δήλωσε ο Voloshyn. Αυτό αναγκάζει τους διοικητές να κρατούν τους στρατιώτες για εβδομάδες στην πρώτη γραμμή χωρίς εναλλαγή, επηρεάζοντας σοβαρά το ηθικό.
«Ένας πεζικάριος που κάποτε έμεινε στην πρώτη γραμμή σε μια τρύπα για 60 έως 165 ημέρες δεν θα ξαναπάει εκεί», τόνισε ο Mykola Bielieskov, ερευνητής στο Ουκρανικό Εθνικό Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών.
Οι τραυματίες αντιμετωπίζουν τις μεγαλύτερες δυσκολίες, καθώς τα drones υπονομεύουν κρίσιμα την ιατρική περίθαλψη και την εκκένωση από την πρώτη γραμμή. Η Daryna, αναισθησιολόγος στο Τάγμα Da Vinci Wolves, περιέγραψε πώς ένας τραυματισμένος στρατιώτης συχνά πρέπει να περπατήσει, να μεταφερθεί ή ακόμα και να συρθεί για έως και 5 χιλιόμετρα μέχρι το σημείο όπου ένα τεθωρακισμένο όχημα εκκένωσης μπορεί να τον παραλάβει.
Τα drones αναγκάζουν επίσης τους Ουκρανούς στρατιωτικούς ιατρούς να μετακινούν τα ιατρικά τους σημεία μακρύτερα από την πρώτη γραμμή, γεγονός που παρατείνει τον χρόνο που απαιτείται για τη σταθεροποίηση των τραυματιών. Η αδυναμία τους να προσεγγίσουν τους τραυματίες έχει αναγκάσει τους Ουκρανούς στρατιωτικούς ιατρούς να στραφούν στην «ιατρική μέσω βίντεο», χρησιμοποιώντας ένα drone Mavic για να επικοινωνούν με τους εγκλωβισμένους στρατιώτες και να δίνουν οδηγίες στους συντρόφους τους για την παροχή πρώτων βοηθειών.
Το μέλλον της άμυνας στην Ουκρανία
Για την ώρα, δεν φαίνεται να υπάρχει γρήγορη λύση για τη ζώνη θανάτου που δημιουργούν τα drones. Ο Mykola Bielieskov επισημαίνει ότι «δεν υπάρχει επί του παρόντος δόγμα για το πώς να οικοδομήσεις μια άμυνα σε βάθος όταν έχεις πολύ λίγους πεζικάριους στην πρώτη γραμμή, και ο εχθρός εμπλέκεται σε διείσδυση, και ταυτόχρονα, όταν ο εχθρός κόβει τη σύνδεσή σου μεταξύ της πρώτης γραμμής και των μετόπισθεν και εξουδετερώνει ενεργά τους χειριστές των drones σου στην πρώτη γραμμή».
Αυτή η κατάσταση συνιστά τη συνταγή για τις αργές ρωσικές προελάσεις, δημιουργώντας ένα «φαινόμενο συμπίεσης» που δοκιμάζει τις αντοχές των ουκρανικών δυνάμεων. Η προσαρμογή σε αυτές τις νέες συνθήκες μάχης παραμένει η κυρίαρχη πρόκληση.
