Ο Πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, βρίσκεται υπό σφοδρή πίεση να αποπέμψει τον ισχυρό του σύμβουλο, Άντριι Γιερμάκ, εν μέσω ενός σκανδάλου διαφθοράς που απειλεί να εξελιχθεί στη μεγαλύτερη εσωτερική πολιτική κρίση της χώρας από την εισβολή της Ρωσίας.
Η κρίση αναμένεται να κορυφωθεί την Πέμπτη, καθώς ο Ζελένσκι θα πραγματοποιήσει κρίσιμες συναντήσεις με κυβερνητικούς αξιωματούχους και μέλη του κοινοβουλίου.
Αυτή η εξέλιξη έρχεται σε μια ιδιαίτερα ευαίσθητη στιγμή για την Ουκρανία, η οποία αντιμετωπίζει ένα τεράστιο δημοσιονομικό έλλειμμα και χρειάζεται να διατηρήσει την εμπιστοσύνη των δυτικών συμμάχων της για τη συνέχιση της ζωτικής χρηματοδότησης. Η ικανότητα του Κιέβου να επιδείξει ισχυρή δέσμευση στο κράτος δικαίου είναι καθοριστική για την εξασφάλιση δισεκατομμυρίων ευρώ σε βοήθεια.
Το πολιτικό βάρος του Άντριι Γιερμάκ
Ο Άντριι Γιερμάκ, επικεφαλής του προεδρικού γραφείου, είναι ένας ισχυρός πολιτικός παράγοντας που έχει διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στη διακυβέρνηση του Ζελένσκι από το 2019, με ορισμένους να τον θεωρούν σχεδόν συμπρόεδρο. Η πίεση για την απομάκρυνσή του προέρχεται όχι μόνο από την αντιπολίτευση, αλλά και από μέσα στις τάξεις του κόμματος του Ζελένσκι, «Υπηρέτης του Λαού».
Αυτή η εσωτερική αναταραχή υπογραμμίζει την κρίσιμη φύση της κατάστασης για την ουκρανική ηγεσία.
Το σκάνδαλο διαφθοράς στον ενεργειακό τομέα
Η άμεση αιτία που κλονίζει την ουκρανική πολιτική σκηνή είναι ένα σκάνδαλο διαφθοράς στον πληγωμένο ενεργειακό τομέα της χώρας. Η υπόθεση ξέσπασε την περασμένη εβδομάδα, όταν νυν και πρώην αξιωματούχοι κατηγορήθηκαν επίσημα για χειραγώγηση συμβάσεων στην κρατική εταιρεία πυρηνικής ενέργειας Energoatom, με σκοπό την απόσπαση μιζών.
Οι κυβερνητικοί ερευνητές αναφέρουν ότι το δίκτυο ξέπλυνε περίπου 100 εκατομμύρια δολάρια μέσω ενός μυστικού γραφείου στο Κίεβο. Οι ουκρανικές αρχές απήγγειλαν κατηγορίες σε επτά άτομα για αυτή την υπόθεση, η οποία έχει προκαλέσει διεθνείς ανησυχίες.
Οι πολιτικοί αντίπαλοι του Γιερμάκ προσπαθούν να τον συνδέσουν άμεσα με το σκάνδαλο, ισχυριζόμενοι ότι είτε ο ίδιος είτε ένας από τους υφισταμένους του είναι το ανώνυμο άτομο που αναφέρεται ως «Αλί Μπάμπα» σε υποκλοπές που σχετίζονται με την ενεργειακή υπόθεση.
Ωστόσο, το Γραφείο Καταπολέμησης της Διαφθοράς (NABU) δηλώνει ότι δεν μπορεί να «επιβεβαιώσει ή να διαψεύσει» τον ισχυρισμό αυτό. Ο ίδιος ο Γιερμάκ διαμαρτύρεται για την αθωότητά του, δηλώνοντας σε δημοσίευμα της Welt ότι «με αναφέρουν, και μερικές φορές, εντελώς χωρίς αποδείξεις, προσπαθούν να με κατηγορήσουν για πράγματα που δεν γνωρίζω καν». Οι έρευνες των ουκρανικών αρχών έχουν φέρει στο φως ένα εκτεταμένο κύκλωμα διαφθοράς.
Οι επιπτώσεις στην κυβέρνηση και τους συμμάχους
Η εκστρατεία κατά του Γιερμάκ δεν είναι μόνο αποτέλεσμα των άμεσων κατηγοριών, αλλά και ένδειξη μιας ευρύτερης απογοήτευσης για την κυριαρχική του παρουσία στο προεδρικό γραφείο. Μια προηγούμενη προσπάθεια του γραφείου του να αφαιρέσει την ανεξαρτησία από το NABU τον Ιούλιο πυροδότησε δημόσια οργή, με τους αντιπάλους του να υποστηρίζουν ότι αυτή η κίνηση έγινε ακριβώς την περίοδο που το NABU ερευνούσε την υπόθεση της Energoatom. Καταγγελίες για χρήση νομικών μέσων κατά πολιτικών αντιπάλων έχουν αναφερθεί και στο παρελθόν.
Αυτό που ανησυχεί τους αναλυτές είναι ότι η κλιμάκωση της πολιτικής κρίσης μπορεί να υπονομεύσει την εμπιστοσύνη των δυτικών εταίρων της Ουκρανίας, οι οποίοι έχουν ήδη εκφράσει ανησυχίες για το κράτος δικαίου και τη διαφθορά. Οι σύμμαχοι της ΕΕ έχουν ζητήσει εξηγήσεις για το σκάνδαλο, ενώ ο πρώην Πρόεδρος Πέτρο Ποροσένκο, ο οποίος έχασε τις εκλογές το 2019 λόγω παρόμοιου σκανδάλου, έχει ήδη ξεκινήσει τη συλλογή υπογραφών για την ανατροπή ολόκληρης της κυβέρνησης.
Η κίνηση αυτή στοχεύει στην αποκατάσταση της δημόσιας εμπιστοσύνης και την καθησύχαση των συμμάχων του Κιέβου.
Οι πιθανές κινήσεις του Ζελένσκι
Ο Ζελένσκι αναμένεται να αντιμετωπίσει το ζήτημα άμεσα την Πέμπτη. Προηγουμένως, είχε προσπαθήσει να αποκαταστήσει τη ζημιά από το ενεργειακό σκάνδαλο επιβάλλοντας κυρώσεις στον πρώην επιχειρηματικό του συνεργάτη, Τιμούρ Μίντιχ, ο οποίος φέρεται να έχει διαφύγει στο Ισραήλ. Ο Ζελένσκι επέβαλε κυρώσεις στον Μίντιχ, ενώ προχώρησε και σε ανασχηματισμό και έλεγχο στην Energoatom και άλλες κρατικές ενεργειακές εταιρείες.
Ωστόσο, ουκρανοί παρατηρητές και βουλευτές, τόσο από την αντιπολίτευση όσο και από το κυβερνών κόμμα, υποστήριξαν ότι δεν έγιναν αρκετά.
Ενώ ορισμένοι αξιωματούχοι ανέφεραν ότι ο Ζελένσκι έχει δηλώσει πως δεν θα υποχωρήσει στις πιέσεις και θα διατηρήσει τον Γιερμάκ, αναμένεται να προβεί σε κυβερνητικές αλλαγές, ενδεχομένως φέρνοντας στο προσκήνιο και πρόσωπα της αντιπολίτευσης για να καθησυχάσει τους επικριτές.
Ο ίδιος ο Πρόεδρος δήλωσε την Τρίτη ότι «αυτή την εβδομάδα θα υπάρξουν σχετικές συνομιλίες με κυβερνητικούς αξιωματούχους και συνάντηση με την ηγεσία του κοινοβουλίου και βουλευτές της παράταξης Υπηρέτης του Λαού. Ετοιμάζω αρκετές απαραίτητες νομοθετικές πρωτοβουλίες και αρχές γρήγορων αποφάσεων που χρειάζεται το κράτος μας». Η ένταση στο κοινοβούλιο είναι ήδη εμφανής, με την αντιπολίτευση να ζητά την απομάκρυνση ολόκληρου του υπουργικού συμβουλίου.
