Η υπόσχεση για μια έκρηξη στις εξαγωγές βρετανικών τυριών στην Ιαπωνία, ένα όραμα που είχε προωθήσει ένθερμα η πρώην πρωθυπουργός Λιζ Τρας, δεν έχει ακόμη υλοποιηθεί. Πέντε χρόνια μετά την υπογραφή της εμπορικής συμφωνίας μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ιαπωνίας, η πραγματικότητα διαφέρει αισθητά από τις αρχικές προσδοκίες.
Αντί για αύξηση, η αξία των βρετανικών εξαγωγών τυριών προς την Ιαπωνία έχει υποστεί σημαντική συρρίκνωση, γεγονός που αποδίδεται σε ένα σύνθετο πλέγμα οικονομικών, ρυθμιστικών και πολιτισμικών παραγόντων.
Η συμφωνία, η πρώτη του Ηνωμένου Βασιλείου μετά το Brexit, υπεγράφη τον Οκτώβριο του 2020 με την υπόσχεση να ανοίξει τις πόρτες της ιαπωνικής αγοράς για βρετανικά προϊόντα. Ωστόσο, η πορεία των τυριών Stilton και cheddar, δύο από τα προϊόντα για τα οποία η Τρας είχε προσωπικά αγωνιστεί, δείχνει ότι οι προκλήσεις ήταν μεγαλύτερες από τις αρχικές εκτιμήσεις.
Οι φιλοδοξίες πίσω από τη συμφωνία
Η Λιζ Τρας, ως τότε υπουργός Εμπορίου της Βρετανίας, είχε καταστήσει σαφείς τις προθέσεις της ήδη από το 2014, χαρακτηρίζοντας «ντροπή» την περιορισμένη εξαγωγή βρετανικών τυριών. Με αυτή τη φιλοδοξία ως κινητήριο μοχλό, η ίδια ταξίδεψε στο Τόκιο, έχοντας μαζί της ένα μικρό βαζάκι Stilton, για να υπογράψει την εμπορική συμφωνία.
Ως δείγμα εκτίμησης, μάλιστα, προσέφερε το τυρί στον τότε υπουργό Εξωτερικών της Ιαπωνίας, Motegi Toshimitsu, συμβολίζοντας την έναρξη μιας νέας εμπορικής εποχής.
Η συμφωνία, αν και σε μεγάλο βαθμό αποτελούσε ανανέωση της υπάρχουσας εμπορικής συμφωνίας της ΕΕ με την Ιαπωνία, περιλάμβανε σημαντικές δεσμεύσεις για τη μείωση δασμών. Συγκεκριμένα, οι δασμοί σε τυριά όπως το cheddar προβλεπόταν να μηδενιστούν σταδιακά έως το 2033, από ένα αρχικό 29,8%.
Επιπλέον, ορισμένες βρετανικές ποικιλίες τυριών, όπως τα Buxton Blue και Swaledale Ewes, απέκτησαν προστασία των εμπορικών τους ονομάτων στην Ιαπωνία, δημιουργώντας ένα φαινομενικά ευνοϊκό πλαίσιο για τις εξαγωγές.
Η πραγματικότητα πέντε χρόνια μετά
Παρά τις αρχικές αισιόδοξες προβλέψεις, η πραγματικότητα της βρετανικής οικονομίας στις εξαγωγές τυριών προς την Ιαπωνία είναι απογοητευτική. Πέντε χρόνια μετά την υπογραφή της συμφωνίας, η αξία των εξαγωγών βρετανικών τυριών έχει μειωθεί κατά 66%. Ο George Hyde, επικεφαλής εμπορίου στην Ομοσπονδία Τροφίμων και Ποτών (Food and Drink Federation), επισημαίνει ότι οι πωλήσεις βρετανικού τυριού στην Ιαπωνία κορυφώθηκαν το 2019 στα 2,2 εκατομμύρια λίρες, αλλά έκτοτε παρουσιάζουν συνεχή πτώση, φτάνοντας σε μείωση δύο τρίτων το 2024, παρά τα δασμολογικά πλεονεκτήματα.
Αυτή η σημαντική πτώση έρχεται σε αντίθεση με το όραμα της Τρας για μια «έκρηξη βρετανικών τροφίμων», όπως δηλώνει ο Mark Spencer, ιδιοκτήτης του The British Shop στο Τόκιο, ενός καταστήματος που άνοιξε για να αναδείξει ακριβώς αυτά τα προϊόντα. Ο Spencer, ο οποίος εισάγει το Clawson Blue Stilton αεροπορικώς, υπογραμμίζει τη δυσκολία εύρεσης βρετανικών προϊόντων στην Ιαπωνία, παρά τις προσπάθειές του να τα προωθήσει ως «εκθεσιακό χώρο» για εισαγόμενα είδη.
Οικονομικές και εμπορικές προκλήσεις
Ο βασικός λόγος πίσω από τη δραματική μείωση των εξαγωγών είναι η ισοτιμία των νομισμάτων. Από την υπογραφή της εμπορικής συμφωνίας το 2020, η βρετανική λίρα έχει ενισχυθεί κατά 47% έναντι του ιαπωνικού γεν, το οποίο έχει αποδυναμωθεί σημαντικά. Αυτό καθιστά τα βρετανικά προϊόντα, ιδίως τα «premium» τυριά που συχνά εξάγονται στην Ιαπωνία, ιδιαίτερα ακριβά για τους Ιάπωνες καταναλωτές σε σύγκριση με παρόμοια ευρωπαϊκά προϊόντα.
Προτεινόμενο Πώς αξιολόγησαν τα chatbots για να συμβουλεύουν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή
Πέρα από τους δασμούς, ένα άλλο σημαντικό εμπόδιο είναι τα λεγόμενα μη δασμολογικά εμπόδια. Ο Mark Spencer περιγράφει την εισαγωγή προϊόντων στην Ιαπωνία ως «εφιάλτη», λόγω των αυστηρών κανονισμών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η αδυναμία εισαγωγής της σοκολάτας Cadbury’s Flake λόγω ενός γαλακτωματοποιητή που δεν έχει εγκριθεί στην Ιαπωνία.
Αυτές οι ρυθμιστικές απαιτήσεις προσθέτουν κόστος και πολυπλοκότητα στην εφοδιαστική αλυσίδα.
Επιπλέον, ενώ η συμφωνία προβλέπει τη μείωση των δασμών, αυτή γίνεται σταδιακά. Ορισμένοι δασμοί σε πολλαπλά βρετανικά τυριά παραμένουν υψηλοί, στο 25%, 14% και 18,6%, καθώς θα μειώνονται σταδιακά επί 15 χρόνια από την έναρξη ισχύος της συμφωνίας στις αρχές του 2021.
Πολιτισμικά εμπόδια και αντιλήψεις αγοράς
Η έλλειψη αναγνωρισιμότητας των βρετανικών τροφίμων στην Ιαπωνία αποτελεί ένα σημαντικό πολιτισμικό εμπόδιο. «Το βρετανικό φαγητό δεν είναι πολύ γνωστό στην Ιαπωνία», παραδέχεται ο Mark Spencer. Για τους Ιάπωνες καταναλωτές, η εικόνα της παραγωγής τυριού συνδέεται κυρίως με τη Γαλλία και την Ιταλία, όχι με τη Βρετανία, όπως σχολιάζει ένας Ιάπωνας αξιωματούχος.
Το πιο γνωστό βρετανικό εξαγώγιμο προϊόν στην Ιαπωνία παραμένει το σκωτσέζικο ουίσκι, όχι τα τυριά.
Τα βρετανικά τυριά αντιμετωπίζονται ως πολυτελή προϊόντα, συχνά τοποθετημένα σε εξειδικευμένους χώρους καταστημάτων, όπως στο «Cheese on the Table» στον τρίτο υπόγειο όροφο του πολυκαταστήματος Mitsukoshi, αντί για εμφανή σημεία δίπλα σε άλλα βρετανικά είδη όπως τσάι και μπισκότα.
Αυτή η κατάσταση υπογραμμίζει την ανάγκη για ενισχυμένη προώθηση, ώστε να αλλάξει η αντίληψη και να αυξηθεί η ζήτηση.
Πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση των δυσκολιών
Παρά τις προκλήσεις, υπάρχουν προσπάθειες για την ενίσχυση της παρουσίας βρετανικών τροφίμων στην Ιαπωνία. Ο Mark Spencer, με το κατάστημά του The British Shop, λειτουργεί ως «εκθεσιακός χώρος» για εισαγόμενα προϊόντα, προσπαθώντας να συνδέσει τους Ιάπωνες λιανοπωλητές με βρετανικούς προμηθευτές.
Μέσω της μακροχρόνιας συνεργασίας του με την Costco, εισάγει μεγάλες ποσότητες cheddar, ενώ προγραμματίζει την εισαγωγή και άλλων παραδοσιακών βρετανικών προϊόντων, όπως το Victoria sponge.
Η βρετανική κυβέρνηση, από την πλευρά της, δηλώνει ότι στηρίζει τους εξαγωγείς τυριών μέσω του «Dairy Export Programme», το οποίο φέρνει πάνω από 40 διεθνείς αγοραστές στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ένας κυβερνητικός εκπρόσωπος αναφέρει επίσης την ύπαρξη ενός ειδικού που βοηθά τους βρετανούς εξαγωγείς τυριών να αυξήσουν τις πωλήσεις τους στην περιοχή, συμπεριλαμβανομένης της Ιαπωνίας, με την ευρύτερη «Στρατηγική Εμπορίου» να στοχεύει σε παγκόσμια επέκταση.
Υπάρχει, λοιπόν, μια σαφής φιλοδοξία μεταξύ των παραγωγών τροφίμων και ποτών του Ηνωμένου Βασιλείου να διευρύνουν το εμπόριο με αγορές εκτός ΕΕ, όπως η Ιαπωνία, κάτι που απαιτεί συντονισμένη δράση από την κυβέρνηση για την προώθηση και τη μείωση των δασμών.
Συμπερασματικά, η πορεία των βρετανικών τυριών στην Ιαπωνία αποτελεί ένα περίπλοκο παράδειγμα των προκλήσεων που αντιμετωπίζει το Ηνωμένο Βασίλειο στην προσπάθειά του να διαμορφώσει νέες εμπορικές σχέσεις μετά το Brexit. Παρά τις προσπάθειες και τις αρχικές συμφωνίες, η ισχυρή λίρα, τα μη δασμολογικά εμπόδια και οι βαθιά ριζωμένες πολιτισμικές προτιμήσεις των Ιαπώνων καταναλωτών αποδεικνύονται ισχυρότερα από τις πολιτικές διακηρύξεις, απαιτώντας μια πιο προσαρμοσμένη και εντατική προσέγγιση.
