Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι όσον αφορά την προστασία των παιδιών από τους κινδύνους του διαδικτύου. Ενώ η μείωση του χρόνου που περνούν τα παιδιά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελεί κορυφαία προτεραιότητα για τους πολιτικούς, οι χώρες μέλη απέχουν πολύ από το να συμφωνήσουν στην προσέγγιση.
Οι διαφωνίες περιστρέφονται γύρω από τρεις βασικούς άξονες: την επιβολή πλήρους απαγόρευσης ή τη λήψη γονικής συναίνεσης, τον καθορισμό αρμοδιοτήτων μεταξύ Βρυξελλών και εθνικών πρωτευουσών, καθώς και το κατάλληλο όριο ηλικίας για την πρόσβαση σε αυτές τις πλατφόρμες.
Οι ηγέτες της ΕΕ αναμένεται να αναδείξουν την προστασία των ανηλίκων στο διαδίκτυο ως ιδιαίτερης σημασίας ζήτημα, σύμφωνα με προσχέδιο συμφωνίας που δημοσιοποίησε το POLITICO. Αυτό έρχεται μετά την υπογραφή δήλωσης από 25 χώρες της ΕΕ, μαζί με τη Νορβηγία και την Ισλανδία, νωρίτερα τον τρέχοντα μήνα, η οποία ζητούσε αυστηρότερες δικλείδες ασφαλείας και την καθιέρωση μιας «ψηφιακής ηλικίας ενηλικίωσης», ορίζοντας ένα ελάχιστο όριο ηλικίας για την πρόσβαση σε πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης.
Απαγόρευση ή γονική συναίνεση: Ένα βαθύ χάσμα
Η βασικότερη διχογνωμία εντοπίζεται στην προσέγγιση ως προς την πρόσβαση των παιδιών στα κοινωνικά δίκτυα. Από τη μία πλευρά, χώρες όπως η Γαλλία, μέσω του Προέδρου Εμανουέλ Μακρόν, ζητούν μια ολική απαγόρευση της πρόσβασης για τα παιδιά. Η Σλοβακία, με τον υπουργό Ράντοσλαβ Στεφάνεκ, εκφράζει παρόμοια προτίμηση για «σαφείς ηλικιακούς περιορισμούς» έναντι της συναίνεσης, υποστηρίζοντας ότι οι γονείς δεν αξιοποιούν επαρκώς τα υφιστάμενα εργαλεία συναίνεσης.
Παράλληλα, η Νορβηγία εργάζεται για την επιβολή ενός αυστηρού ορίου ηλικίας τα 15 έτη και άνω για τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, με την ψηφιακή υπουργό Κάριαν Όλντερνες Τουνγκ να ενθαρρύνει και τις χώρες της ΕΕ να ακολουθήσουν.
Από την άλλη πλευρά, μια σειρά από κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, της Ολλανδίας και της Ισπανίας, ερμηνεύουν την «ψηφιακή ηλικία ενηλικίωσης» ως το σημείο όπου οι ανήλικοι μπορούν να εγγραφούν με τη ρητή συγκατάθεση των γονέων τους. Ο Έντι φαν Μάρουμ, ψηφιακός υπουργός της Ολλανδίας, τόνισε την ευθύνη των γονέων να καθοδηγούν τα παιδιά τους, με το κράτος να παρέχει τις αναγκαίες κατευθυντήριες γραμμές.
Αντίστοιχα, ο Έλληνας ψηφιακός υπουργός, Δημήτρης Παπαστεργίου, δήλωσε στο POLITICO ότι για ηλικίες κάτω των 15, οι πλατφόρμες θα πρέπει να απαιτούν επαληθευμένη γονική συναίνεση για την πρόσβαση.
Εθνική κυριαρχία ή ενιαία ευρωπαϊκή προσέγγιση;
Ένα άλλο σημείο τριβής αφορά το ποιος θα έχει την τελική αρμοδιότητα για τη θέσπιση αυτών των κανόνων. Αρχικά, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε αποκλείσει το ενδεχόμενο μιας πανευρωπαϊκής απαγόρευσης ή του καθορισμού ενιαίου ορίου ηλικίας για ολόκληρο τον ευρωπαϊκό χώρο.
Ωστόσο, η Πρόεδρος Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν φαίνεται να έχει αναθερμάνει το ενδιαφέρον της για αυτά τα σενάρια τις τελευταίες εβδομάδες.
Ωστόσο, η πλειονότητα των χωρών της ΕΕ επιθυμεί να διατηρήσει την ελευθερία να ορίζει τα δικά της όρια ηλικίας. Οι ειδικοί υπογραμμίζουν ότι η ΕΕ μπορεί να συντονίσει τους κανόνες, αλλά όχι να τους εναρμονίσει πλήρως, όπως συμβαίνει και με θέματα όπως ο καπνός και το αλκοόλ.
Προτεινόμενο Πριν πάτε για ύπνο, υπάρχει μια συσκευή κουζίνας που πρέπει να αποσυνδέσετε πάση θυσία για να αποφύγετε πυρκαγιά
Επιπλέον, οι εθνικές κυβερνήσεις ισχυρίζονται ότι η διατήρηση της εθνικής αρμοδιότητας είναι αναγκαία για να ληφθούν υπόψη οι πολιτισμικές ιδιαιτερότητες κάθε χώρας. Στο στρατόπεδο αυτό βρίσκονται σθεναρά η Γερμανία, η Δανία και η Ελλάδα.
Αντιθέτως, ο Γκάτις Οζόλς, αναπληρωτής υπουργός ψηφιακού μετασχηματισμού της Λετονίας, πρότεινε μια «υβριδική προσέγγιση», όπου θα ορίζεται ένα «ελάχιστο επίπεδο οριζόντια σε όλη την Ευρώπη», με τις χώρες να έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν ένα χαμηλότερο όριο εάν το επιθυμούν.
Αυτό το μοντέλο θυμίζει τον Γενικό Κανονισμό Προστασίας Δεδομένων (GDPR), όπου η ηλικία συναίνεσης για την επεξεργασία δεδομένων είναι 16 έτη από προεπιλογή, αλλά τα κράτη μπορούν να την μειώσουν στα 13. Ωστόσο, η εφαρμογή διαφορετικών ορίων ηλικίας μπορεί να δημιουργήσει πρακτικές δυσκολίες, ειδικά σε περιπτώσεις εφήβων που ταξιδεύουν μεταξύ χωρών.
Το επίμαχο όριο ηλικίας: 15 ή 16;
Η συζήτηση για το ποιο πρέπει να είναι το κατάλληλο ελάχιστο όριο ηλικίας είναι έντονη, με τις ηλικίες 15 και 16 να κυριαρχούν. Η Δανία, η Γαλλία και η Ελλάδα υποστηρίζουν το όριο των 15 ετών και άνω. Η Δανία, μάλιστα, προχωρά με σχέδια για την απαίτηση γονικών ελέγχων για τα παιδιά κάτω των 15 ετών, όπως ανακοίνωσε η Πρωθυπουργός Μέτε Φρεντερίκσεν.
Η Ισπανία, από την πλευρά της, τάσσεται υπέρ της ψηφιακής ηλικίας ενηλικίωσης στα 16, θέση την οποία έχει υποστηρίξει και η Σλοβακία στο παρελθόν. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Αυστραλία, μια από τις λίγες χώρες παγκοσμίως που έχουν αναλάβει δράση, έχει επίσης θέσει το ελάχιστο όριο στα 16 έτη.
Πολλές χώρες παραμένουν ακόμη αναποφάσιστες ως προς το συγκεκριμένο όριο. Η Γερμανία, για παράδειγμα, τον Σεπτέμβριο σύστησε μια επιτροπή εμπειρογνωμόνων για να καθορίσει την καλύτερη πορεία δράσης. Η πολυπλοκότητα του ζητήματος καθιστά δύσκολη την άμεση λήψη αποφάσεων.
Οι εξαιρέσεις και οι διαφορετικές προσεγγίσεις
Εν μέσω αυτής της ευρείας συναίνεσης για την ανάγκη ενίσχυσης της προστασίας των παιδιών στο διαδίκτυο, δύο χώρες αρνήθηκαν να υπογράψουν την ευρέως υποστηριζόμενη δήλωση: η Εσθονία και το Βέλγιο. Το Ταλίν υποστήριξε ότι προτιμά την επιβολή των υφιστάμενων κανόνων, όπως ο GDPR, αντί για τη θέσπιση νέων περιορισμών, εστιάζοντας παράλληλα στις επενδύσεις στην εκπαίδευση.
Η υπουργός Δικαιοσύνης και Ψηφιακών Υποθέσεων της Εσθονίας, Λίσα-Λι Πακόστα, δήλωσε ότι η χώρα της πιστεύει σε μια κοινωνία της πληροφορίας που περιλαμβάνει ενεργά τους νέους.
Το Βέλγιο, από την πλευρά του, αντιμετωπίζει εσωτερικές περιφερειακές διαφορές, με την περιοχή της Φλάνδρας να ασκεί βέτο στη δήλωση. Η Βελγίδα υπουργός Βανέσα Ματς διαβεβαίωσε ωστόσο ότι υπάρχει «αποφασιστικότητα για την προώθηση αυτού του αγώνα για ένα ασφαλέστερο διαδίκτυο», υποδηλώνοντας ότι παρά τις εσωτερικές προκλήσεις, ο στόχος παραμένει κοινός.
Οι παραπάνω διαφωνίες αναδεικνύουν την πολυπλοκότητα της εύρεσης μιας κοινής ευρωπαϊκής λύσης σε ένα τόσο ευαίσθητο και εξελισσόμενο ζήτημα.
