Οι Σοσιαλδημοκράτες της πρωθυπουργού Μέτε Φρεντέρικσεν βρίσκονται αντιμέτωποι με μια ιστορική ήττα στις τοπικές εκλογές της Δανίας, με τις δημοσκοπήσεις να δείχνουν απώλεια του ελέγχου του δημαρχείου της Κοπεγχάγης για πρώτη φορά μετά από 122 χρόνια. Η δυσαρέσκεια των ψηφοφόρων οφείλεται κυρίως στο εκτοξευόμενο κόστος στέγασης και στις κεντρώες πολιτικές της κυβέρνησης, ιδίως σε θέματα μετανάστευσης.
Αυτή η ανατροπή έρχεται ως συνέχεια μιας μακράς περιόδου κατά την οποία οι Σοσιαλδημοκράτες μεταμόρφωσαν την Κοπεγχάγη από ένα βιομηχανικό λιμάνι σε μια σύγχρονη ευρωπαϊκή πρωτεύουσα, προσελκύοντας επενδύσεις και διεθνείς επαγγελματίες. Ωστόσο, αυτή η ανάπτυξη είχε ως παρενέργεια την εκτόξευση των τιμών των ακινήτων, αποξενώνοντας την παραδοσιακή εργατική τους βάση.
Η ιστορική μεταστροφή στην Κοπεγχάγη
Οι Σοσιαλδημοκράτες της Δανίας, υπό την πρωθυπουργό Μέτε Φρεντέρικσεν, βρίσκονται αντιμέτωποι με μια πιθανή πολιτική αναταραχή στις πανεθνικές τοπικές εκλογές της Τρίτης. Οι δημοσκοπήσεις προβλέπουν μια ιστορική ήττα στις πόλεις που κάποτε αποτελούσαν το προπύργιο της εξουσίας του κόμματος.
Η μεγαλύτερη ταπείνωση αναμένεται στην Κοπεγχάγη, όπου οι Σοσιαλδημοκράτες είναι έτοιμοι να χάσουν τον έλεγχο του δημαρχείου για πρώτη φορά σε 122 χρόνια. Αυτή η εξέγερση τροφοδοτείται από ένα γνώριμο αστικό παράπονο: το εκτοξευόμενο κόστος στέγασης.
Μετά από δεκαετίες που μετέτρεψαν την Κοπεγχάγη από ένα βιομηχανικό λιμάνι σε μία από τις πιο βιώσιμες – και ακριβές – πρωτεύουσες της Ευρώπης, το κόμμα πληρώνει τώρα το τίμημα για την ευημερία που συνέβαλε στη δημιουργία. Ωστόσο, η στέγαση δεν είναι η μόνη αιτία.
Οι εκλογές έχουν μετατραπεί επίσης σε δημοψήφισμα για την κεντρώα στροφή της Φρεντέρικσεν, μια στρατηγική που οδήγησε το κόμμα να συμμαχήσει με οικονομικά φιλελεύθερα κόμματα και να υιοθετήσει μία από τις πιο σκληρές στάσεις στην Ευρώπη όσον αφορά τη μετανάστευση.
Αυτές οι κινήσεις μπορεί να ενίσχυσαν την υποστήριξη σε μικρές πόλεις, αλλά στην Κοπεγχάγη, κόστισαν στο κόμμα την ψυχή του.
Το εκτοξευόμενο κόστος στέγασης και η απώλεια της βάσης
Οι Σοσιαλδημοκράτες βρίσκονται στην εξουσία στην Κοπεγχάγη για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα που όταν ανέλαβαν για πρώτη φορά τον έλεγχο της πόλης το 1903, το σημερινό κτίριο του δημαρχείου ήταν ακόμα υπό κατασκευή. Κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα, οι Σοσιαλδημοκράτες εκπροσωπούσαν τους εργάτες της ακμάζουσας λιμενικής πόλης.
Ωστόσο, προβλέποντας την παρακμή της βιομηχανικής δραστηριότητας, στα τέλη της δεκαετίας του 1990, το κόμμα άρχισε να εστιάζει στη μετατροπή της δανικής πρωτεύουσας σε έναν ελκυστικό πόλο για παγκόσμιες εταιρείες, αστικούς επαγγελματίες και διεθνείς φοιτητές.
Ο κοινωνιολόγος και πολιτικός αναλυτής Carsten Mai δήλωσε ότι «οι Σοσιαλδημοκράτες μπορούν να πιστωθούν τη μεταμόρφωση της Κοπεγχάγης από μια πόλη χωρίς επενδύσεις σε μια παγκόσμια πρότυπη πόλη με αποτελεσματικές υποδομές, ισχυρά εκπαιδευτικά ιδρύματα, πράσινους χώρους και υψηλό επίπεδο ασφάλειας».
Ωστόσο, αυτή η μεταμόρφωση συνοδεύτηκε από ραγδαία αύξηση των τιμών των ακινήτων που έχει εκτοπίσει πολλές οικογένειες της εργατικής τάξης από την πόλη και έχει επιβαρύνει όσους παρέμειναν.
Η Lise Nytoft Bergmann, επικεφαλής οικονομολόγος στέγασης στην Nordea Credit, επεσήμανε ότι «η τιμή ενός μέσου διαμερίσματος 80 τετραγωνικών μέτρων, ιδιοκατοικούμενου, έχει αυξηθεί κατά 20% τον τελευταίο χρόνο και κατά 29% τα τελευταία τέσσερα χρόνια».
Οι απότομες αυξήσεις τιμών έχουν καταστήσει σημαντικά δυσκολότερο για τους νέους, τους εργένηδες και τα νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος να βρουν στέγη στην Κοπεγχάγη. Αυτή η κατάσταση αντικατοπτρίζει την ευρύτερη κρίση στέγασης που αντιμετωπίζουν πολλές ευρωπαϊκές πόλεις.
Ο Bent Winther, πολιτικός σχολιαστής της Berlingske, τόνισε ότι η κρίση στέγασης ήταν ιδιαίτερα επιζήμια για την εκλογική βάση των Σοσιαλδημοκρατών στην πρωτεύουσα. «Ο συνολικός αριθμός των συνδικαλισμένων, εργατών και εργαζομένων του δημόσιου τομέα που παραδοσιακά ψήφιζαν το κόμμα έχει μειωθεί τις τελευταίες δεκαετίες», δήλωσε.
«Όσοι έχουν απομείνει – άνθρωποι που εργάζονται σε νοσοκομεία, νηπιαγωγεία κ.λπ. – δεν μπορούν πλέον να αντέξουν οικονομικά να ζήσουν εδώ».
Οι πολιτικές επιλογές της Φρεντέρικσεν και οι συνέπειες
Προτεινόμενο Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πρέπει να χρησιμοποιήσει το βέτο του για τη στρατηγική πορεία της ΕΕ
Η ικανότητα της Μέτε Φρεντέρικσεν να παραμείνει στην εξουσία από το 2019 αποτελεί μια επιτυχία για το Κόμμα Ευρωπαϊκών Σοσιαλιστών. Ωστόσο, η κατάρρευση της κυριαρχίας των Σοσιαλδημοκρατών στην Κοπεγχάγη αναμένεται να ενισχύσει εκείνους που υποστηρίζουν ότι η κεντροαριστερά πρέπει να επιστρέψει στις εργατικές της ρίζες και να επικεντρωθεί σε θέματα όπως η προσιτή στέγαση και η οικονομική ισότητα.
Η σκληρή στάση της Φρεντέρικσεν για τη μετανάστευση, αν και δημοφιλής στην αγροτική Δανία, αποξενώνει τους ψηφοφόρους στις αστικές περιοχές που αποτελούσαν παραδοσιακά τη βάση των Σοσιαλδημοκρατών, όπως η Κοπεγχάγη, όπου οι μη γηγενείς αποτελούν το 20% του εκλογικού σώματος.
Η Elisabet Svane, πολιτική αναλύτρια της δανικής εφημερίδας Politiken, επεσήμανε ότι «όλοι συμφωνούν ότι πρέπει να έχουμε μια εύρυθμη πολιτική για τη μετανάστευση και να καταπολεμήσουμε τον ισλαμισμό, αλλά το ζήτημα είναι ο τόνος της κυβέρνησης». Πολλοί δήμαρχοι των Σοσιαλδημοκρατών σε γύρω κοινότητες έχουν εκφράσει παράπονα ότι η σκληρή ρητορική του κόμματος κατά των ξένων υπονομεύει τη θέση του σε τοπικό επίπεδο.
Επιπλέον, ο πολιτικός αναλυτής Mai δήλωσε ότι το κόμμα βρίσκεται όλο και περισσότερο εκτός συγχρονισμού με το ολοένα και πιο προοδευτικό αστικό εκλογικό σώμα της Δανίας. «Πολλοί από αυτούς επικεντρώνονται σε ζητήματα αξιών, όπως η κοινωνική δικαιοσύνη και ο πόλεμος στη Γάζα», είπε.
«Οι Σοσιαλδημοκράτες απέτυχαν να προσαρμόσουν τις πολιτικές τους ώστε να ευθυγραμμιστούν με αυτούς τους ψηφοφόρους».
Αυτό που ανησυχεί τους αναλυτές είναι η ευρύτερη επίπτωση αυτής της εξέλιξης στην ευρωπαϊκή κεντροαριστερά. Ενώ η Φρεντέρικσεν υιοθέτησε έναν κεντρώο προσανατολισμό, ενισχύοντας τις αμυντικές δαπάνες και επιβάλλοντας περιορισμούς στη μετανάστευση, ο Ισπανός πρωθυπουργός Pedro Sánchez ακολούθησε την αντίθετη τακτική, δημιουργώντας έναν «προοδευτικό συνασπισμό» με αριστερά κόμματα, δίνοντας προτεραιότητα στις κοινωνικές δαπάνες και υιοθετώντας μια πιο φιλόξενη στάση απέναντι στους μετανάστες.
Προειδοποίηση για την ευρωπαϊκή κεντροαριστερά
Η Δανία και η Ισπανία είναι οι μόνες δύο μεγάλες χώρες της ΕΕ που εξακολουθούν να κυβερνώνται από μέλη του Κόμματος Ευρωπαϊκών Σοσιαλιστών. Ο πολιτικός σχολιαστής Winther δήλωσε ότι η προσέγγιση της Φρεντέρικσεν ήταν επιτυχημένη στην ανάσχεση της ακροδεξιάς στη Δανία, «επειδή απορρόφησε το οξυγόνο από το επιχείρημά τους υιοθετώντας μια τόσο σκληρή γραμμή στο βασικό ζήτημα της μετανάστευσης».
Ωστόσο, πρόσθεσε ότι η δεξιά στροφή του κόμματος υπό την ηγεσία της «δημιούργησε σύγχυση σχετικά με το τι πραγματικά πρεσβεύει».
Αυτή είναι μια πρόκληση σε μια πόλη όπως η Κοπεγχάγη, η οποία «αποτελείται πλέον από πολλούς νέους που προσελκύονται από τα μεγάλα μας πανεπιστήμια, και αρκετά πλούσιους ανθρώπους που μπορούν να αντέξουν οικονομικά να μείνουν στην πόλη και να έχουν πιο αριστερές αξίες».
Η Δανία πρέπει να διεξαγάγει γενικές εκλογές εντός του επόμενου έτους, και οι απώλειες στην Κοπεγχάγη και σε άλλες δανικές πόλεις θα μπορούσαν να ασκήσουν πίεση στη Φρεντέρικσεν να αλλάξει πορεία.
Η κυρίαρχη αφήγηση στην Ευρώπη είναι ότι οι ακροδεξιές δυνάμεις προχωρούν σταθερά εκστρατεύοντας σε ζητήματα κόστους ζωής που τα καθιερωμένα κόμματα φαίνεται να αδυνατούν να αντιμετωπίσουν. Ωστόσο, οι εκλογές της Τρίτης στην Κοπεγχάγη είναι αξιοσημείωτες επειδή οι πιθανοί νικητές είναι αναμφισβήτητα αριστερές δυνάμεις που έχουν αγκαλιάσει θέματα όπως η κρίση στέγασης.
Αυτή η εξέλιξη αντικατοπτρίζει την πρόσφατη, πολύκροτη νίκη του Δημοκρατικού Σοσιαλιστή Zohran Mamdani στη Νέα Υόρκη, η οποία παρακολουθήθηκε με ενδιαφέρον από τους Ευρωπαίους αριστερούς.
Η Nicoline Kristine Ryde, μια 27χρονη ηθοποιός που ζει στην Κοπεγχάγη, συνόψισε τη διάθεση λέγοντας ότι οι Σοσιαλδημοκράτες απλά δεν είναι πλέον «cool». «Σέβομαι τον τρόπο που η Φρεντέρικσεν χειρίστηκε την κρίση του κορωνοϊού, και οι Σοσιαλδημοκράτες είναι ακόμα καλοί σε θέματα όπως η φροντίδα ηλικιωμένων, αλλά για τα υπόλοιπα, νιώθω ότι απομακρύνθηκαν από τις κοινωνικές πολιτικές που έκαναν αυτή τη χώρα σπουδαία», είπε.
«Απλά δεν μοιάζουν πλέον με σοσιαλιστικό κόμμα». Αυτή η τάση σηματοδοτεί μια πιθανή αναδιάταξη δυνάμεων, καθώς η άνοδος της ακροδεξιάς πιέζει τα παραδοσιακά κόμματα να επανεξετάσουν τις στρατηγικές τους.
