Τον Σεπτέμβριο καταγράφηκε σημαντική άνοδος στις αιτήσεις για προσωρινή προστασία στην ΕΕ, μετά την άρση περιορισμών εξόδου για νεαρούς άνδρες από το Κίεβο. Στο διάστημα αυτό χορηγήθηκαν 79.205 νέες αποφάσεις, που αντιστοιχούν σε περίπου 49% αύξηση συγκριτικά με τον Αύγουστο, ενώ πολλοί αιτούντες μπήκαν στο σύστημα της προσωρινής προστασίας πριν αναζητήσουν άλλες λύσεις.
Αύξηση αιτήσεων και βασικά νούμερα
Τα επίσημα στοιχεία δείχνουν ότι η μηνιαία μεταβολή ήταν η μεγαλύτερη από τον Αύγουστο του 2023, με τις 79.205 αποφάσεις τον Σεπτέμβριο να αποτελούν το κύριο χαρακτηριστικό της εικόνας. Η αύξηση αποδίδεται εν μέρει στην άρση περιορισμών που επέτρεψε την έξοδο νεαρών ανδρών, ενώ οι ροές ανέβηκαν σε πολλαπλές χώρες της ΕΕ και καταγράφηκαν ως νέες εγγραφές στα συστήματα υποδοχής.
Μέχρι το τέλος του μήνα, περίπου 4,3 εκατομμύρια άτομα τελούσαν υπό το καθεστώς προσωρινής προστασίας στην ΕΕ, ένα μέτρο σχεδιασμένο για μαζικές μετακινήσεις που δεν μπορούν να επιστρέψουν άμεσα. Το καθεστώς είχε επεκταθεί τον Ιούνιο και προβλέπεται να παραμείνει σε ισχύ έως τον Μάρτιο του 2027, σύμφωνα με τις τρέχουσες αποφάσεις.
Γεωγραφική κατανομή των δικαιούχων
Οι χώρες που φιλοξενούν το μεγαλύτερο τμήμα των δικαιούχων είναι η Γερμανία, η Πολωνία και η Τσεχία, ενώ η Τσεχία εμφανίζει τον υψηλότερο λόγο δικαιούχων ανά 1.000 κατοίκους (35,7). Οι διαφορές στην κατανομή αντικατοπτρίζουν τόσο γεωγραφικούς παράγοντες όσο και υπάρχουσες κοινότητες, με τη γενική εικόνα της γεωγραφικής κατανομής να παραμένει ανομοιογενής.
Σε απόλυτους αριθμούς, η Πολωνία κατέγραψε τη μεγαλύτερη αύξηση με σχεδόν 13.000 νέους δικαιούχους, ενώ η Γερμανία πρόσθεσε περίπου 7.600 και η Τσεχία σχεδόν 3.500. Αντίθετα, η Γαλλία σημείωσε μικρή μείωση με περίπου 240 άτομα λιγότερα σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα.
Δημογραφικά χαρακτηριστικά και νομικό πλαίσιο
Η κατανομή κατά φύλο και ηλικία δείχνει ότι το 44% των δικαιούχων είναι γυναίκες, περίπου 31% είναι ανήλικοι και γύρω στο 25% άνδρες, στοιχεία που αντικατοπτρίζουν τις μεταβαλλόμενες ροές. Η συντριπτική πλειονότητα των ωφελουμένων παραμένει από την Ουκρανία, με πάνω από 98% των περιπτώσεων να αφορούν Ουκρανούς υπηκόους.
Το καθεστώς προσωρινής προστασίας, όπως αποφασίστηκε από την ΕΕ, παρέχει δικαιώματα πρόσβασης στην εργασία και σε βασικές υπηρεσίες για όσους καλύπτονται, ενώ η παράτασή του μέχρι τον Μάρτιο 2027 αντικατοπτρίζει την ανάγκη για συνεχιζόμενη διαχείριση των μαζικών μετακινήσεων.
Πολιτική αντίδραση στις χώρες υποδοχής
Σε χώρες όπως η Γερμανία και η Πολωνία εμφανίστηκε έντονη πολιτική ανησυχία για την αύξηση νεαρών ανδρών στις ροές, με δημόσιες αντιδράσεις που έθεσαν ζητήματα κοινωνικής συνοχής. Κόμματα της άκρας δεξιάς κατήγγειλαν την κατάσταση, υποστηρίζοντας ότι οι ροές επιβαρύνουν συστήματα πρόνοιας, ενώ οι αιτιάσεις αυτές επηρέασαν την δημόσια συζήτηση.
Η συζήτηση στο εσωτερικό των κρατών μελών συνεχίζεται χωρίς να υπάρχουν στοιχεία που να συνδέουν άμεσα την αύξηση των αιτήσεων με αλλαγή εξωτερικής πολιτικής απέναντι στην Ουκρανία, αλλά τα δεδομένα έχουν ήδη φέρει το θέμα στο επίκεντρο των πολιτικών αντιπαραθέσεων.
