Οι παλιές υποσχέσεις για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής στοιχειώνουν τη φετινή σύνοδο του ΟΗΕ στην Βελέμ της Βραζιλίας, καθώς οι δεσμεύσεις των παγκόσμιων ηγετών συχνά εξασθενούν μετά το πέρας των διασκέψεων. Ένα ταμείο για κλιματικές ζημιές, που δημιουργήθηκε πριν από τρία χρόνια, κινδυνεύει να στερέψει, ενώ η παραγωγή ορυκτών καυσίμων συνεχίζει να αυξάνεται, παρά τις παγκόσμιες δεσμεύσεις.
Η Σκιά των Προηγούμενων Δεσμεύσεων
Οι σύνοδοι του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για το κλίμα έχουν για χρόνια καταλήξει σε τολμηρές υποσχέσεις για την αποτροπή της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Ωστόσο, αυτές οι δεσμεύσεις συχνά εξασθενούν μόλις οι αντιπροσωπείες επιστρέψουν στις χώρες τους. Πριν από τρία χρόνια, σε μια πόλη-θέρετρο στην Ερυθρά Θάλασσα, εκπρόσωποι από σχεδόν 200 χώρες ενέκριναν ένα ιστορικό ταμείο για να βοηθήσουν τα φτωχότερα έθνη να πληρώσουν για τις κλιματικές ζημιές, αλλά αυτό κινδυνεύει να στερέψει.
Αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που παρατηρούμε μια τέτοια απόκλιση μεταξύ των φιλόδοξων δηλώσεων και της πρακτικής εφαρμογής. Το μοτίβο των υψηλών προσδοκιών στις συνόδους κορυφής που ακολουθούνται από περιορισμένη δράση είναι ένα επαναλαμβανόμενο φαινόμενο στις παγκόσμιες κλιματικές διαπραγματεύσεις, αντανακλώντας συχνά την περίπλοκη ισορροπία μεταξύ των εθνικών οικονομικών συμφερόντων και της επείγουσας ανάγκης για περιβαλλοντική προστασία.
Τα Απογοητευτικά Στοιχεία και οι Κίνδυνοι
Ένα χρόνο αργότερα, οι διαπραγματεύσεις λίγα χιλιόμετρα από την λαμπερή προκυμαία του Ντουμπάι κατέληξαν στην πρώτη παγκόσμια δέσμευση για απομάκρυνση από τα ορυκτά καύσιμα. Ωστόσο, η παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου εξακολουθεί να αυξάνεται, μια τάση που υποστηρίζεται από τη νέα κυβέρνηση στην Ουάσιγκτον.
Μάλιστα, μια διαδήλωση νεαρών ακτιβιστών την Παρασκευή στην τρέχουσα σύνοδο COP30 της Βελέμ περιλάμβανε παράπονα για τις πενιχρές δωρεές στο ταμείο «απωλειών και ζημιών».
Αυτή η κληρονομιά ρίχνει μια βαριά σκιά στην φετινή διάσκεψη κοντά στις εκβολές του ποταμού Αμαζονίου, την οποία η διοργανώτρια χώρα, η Βραζιλία, έχει ονομάσει «σύνοδο της αλήθειας». Η αυξανόμενη παραγωγή ορυκτών καυσίμων και η αδυναμία ουσιαστικής χρηματοδότησης των μηχανισμών προστασίας αποτελούν σοβαρά εμπόδια στην επίτευξη των παγκόσμιων κλιματικών στόχων, αμφισβητώντας την αποτελεσματικότητα της πορείας των κλιματικών διασκέψεων τα τελευταία τριάντα χρόνια.
Οι Επιπτώσεις στην Αξιοπιστία και το Μέλλον
Η επανάληψη των ανεκπλήρωτων υποσχέσεων υπονομεύει την αξιοπιστία των διεθνών θεσμών και, κυρίως, την εμπιστοσύνη των πιο ευάλωτων εθνών και των μελλοντικών γενεών. Οι νέοι ακτιβιστές, που διαδηλώνουν στη Βελέμ, εκφράζουν την απογοήτευσή τους για την αργή πρόοδο και την έλλειψη συγκεκριμένων ενεργειών, τονίζοντας ότι οι κλιματικές αλλαγές επηρεάζουν ήδη τη ζωή τους.
Από την εμπειρία μας με παρόμοιες διεθνείς συναντήσεις, η απουσία συγκεκριμένων, δεσμευτικών μηχανισμών παρακολούθησης και επιβολής των αποφάσεων είναι συχνά η αχίλλειος πτέρνα. Αυτό που ανησυχεί την παγκόσμια κοινότητα είναι η επανάληψη του ίδιου μοτίβου, όπου οι φιλόδοξες δηλώσεις δεν μεταφράζονται σε απτές αλλαγές που θα προστατεύσουν τον πλανήτη και τους κατοίκους του.
Προκλήσεις και Προοπτικές για την Κλιματική Δράση
Η εκτίμησή μας είναι ότι η σύνοδος της Βελέμ αποτελεί μια κρίσιμη ευκαιρία για να ανακτηθεί η χαμένη εμπιστοσύνη και να μετατραπούν οι υποσχέσεις σε απτές δράσεις. Η Βραζιλία, ως οικοδέσποινα, έχει την ευθύνη να πιέσει για συγκεκριμένα αποτελέσματα, ιδίως όσον αφορά τη χρηματοδότηση του ταμείου «απωλειών και ζημιών» και την επιτάχυνση της μετάβασης σε καθαρές μορφές ενέργειας.
Μόνο με πραγματικές δεσμεύσεις και διαφανή λογοδοσία θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά την κλιματική κρίση.
