Ο πρωθυπουργός του Βελγίου, Μπαρτ Ντε Βέβερ, βρέθηκε στο επίκεντρο της ευρωπαϊκής επικαιρότητας, όχι μόνο για τις πολιτικές του θέσεις αλλά και για μια απρόσμενη «ετικέτα»: αυτή του «κακού παιδιού» της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο ίδιος, εμφανώς αιφνιδιασμένος και διαφωνώντας έντονα με τον χαρακτηρισμό από την POLITICO, χρησιμοποίησε τη βήμα μιας συνέντευξης Τύπου στις Βρυξέλλες για να αντικρούσει τον τίτλο, ενώ παράλληλα διαδραμάτισε κεντρικό ρόλο στην αναβολή μιας κρίσιμης απόφασης για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας μέσω των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων.
Η στάση της χώρας του ανέδειξε τις πολυπλοκότητες και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ένωση σε θέματα που άπτονται του διεθνούς δικαίου και της οικονομικής σταθερότητας.
Η «ετικέτα» του «ταραχοποιού» και η έντονη αντίδραση
Η δημοσίευση της POLITICO, που περιέγραφε τον Ντε Βέβερ ως έναν από τους τέσσερις «ταραχοποιούς» ηγέτες που θα μπορούσαν να διαταράξουν την επικείμενη Ευρωπαϊκή Σύνοδος Κορυφής, προκάλεσε την άμεση και έντονη αντίδραση του Βέλγου πρωθυπουργού. «Κακό παιδί;
Εγώ; Μπορείτε να το φανταστείτε;» δήλωσε χαρακτηριστικά, εκφράζοντας την έκπληξή του για τον παραλληλισμό με προσωπικότητες όπως ο Σλοβάκος Ρόμπερτ Φίτσο, ο Ούγγρος Βίκτορ Όρμπαν, και ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς. Η αυτοπεποίθηση με την οποία απέρριψε την περιγραφή υπογράμμισε την πίστη του στην ορθότητα της βελγικής θέσης, την οποία και υπερασπίστηκε σθεναρά καθ’ όλη τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων.
Ο χαρακτηρισμός, παρόλο που αρχικά φάνηκε να αφορά την πρόθεση του Βέλγου ηγέτη να διαφωνήσει, τελικά επιβεβαιώθηκε στην πράξη ως προς την ικανότητά του να επηρεάσει τις εξελίξεις. Ενώ οι άλλοι ηγέτες που αναφέρθηκαν δεν προέβησαν σε ουσιαστικές ανατροπές, ο Ντε Βέβερ αποδείχθηκε ο μόνος που κατάφερε να μετατρέψει τις προειδοποιήσεις του σε απτά αποτελέσματα, αναγκάζοντας τους συναδέλφους του να αναθεωρήσουν την προσέγγισή τους.
Το βελγικό «κλειδί» στα παγωμένα ρωσικά κεφάλαια
Το σημαντικότερο σημείο τριβής στην ατζέντα της συνόδου ήταν η πρόταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης να χρησιμοποιηθούν τα δεσμευμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία για τη χορήγηση δανείου στην Ουκρανία. Σε αυτό το πλαίσιο, το Βέλγιο κατέχει μια μοναδική και ιδιαίτερα ευαίσθητη θέση.
Ως θεματοφύλακας του Euroclear, ενός διεθνούς κεντρικού αποθετηρίου τίτλων, η χώρα φιλοξενεί περίπου 170 δισεκατομμύρια ευρώ σε ρωσικά μετρητά. Αυτή η θέση την καθιστά εξαιρετικά εκτεθειμένη σε πιθανές δικαστικές διεκδικήσεις και αποζημιώσεις, εάν η Μόσχα αμφισβητήσει επιτυχώς τη νομιμότητα της χρήσης αυτών των κεφαλαίων.
Κατά τη διάρκεια των συζητήσεων, η βελγική αντιπροσωπεία τόνισε ότι οι βασικές της προϋποθέσεις για την υποστήριξη του σχεδίου δεν είχαν ικανοποιηθεί. Ζητούσε εγγυήσεις έναντι ενδεχόμενων δικαστικών αποφάσεων που θα μπορούσαν να απαιτήσουν την επιστροφή των κεφαλαίων, καθώς και την επιμερισμό του βάρους μεταξύ των κρατών μελών σε περίπτωση που η χώρα αναγκαζόταν να καταβάλει αποζημιώσεις.
Οι ανησυχίες αυτές δεν ήταν απλά διπλωματικές τακτικές, αλλά αντικατόπτριζαν πραγματικούς νομικούς και οικονομικούς κινδύνους για το Βέλγιο, το οποίο λειτουργεί ως ο σημαντικότερος κόμβος για αυτά τα περιουσιακά στοιχεία.
Ο πρωταγωνιστικός ρόλος στη σύνοδο κορυφής
Παρά τον χαρακτηρισμό ως «κακό παιδί», ο Μπαρτ Ντε Βέβερ αναδείχθηκε σε κύριο παράγοντα διαμόρφωσης των αποφάσεων της συνόδου. Οι έντονες επιφυλάξεις του Βελγίου σχετικά με τις νομικές και οικονομικές επιπτώσεις της χρήσης των ρωσικών κεφαλαίων είχαν ως αποτέλεσμα την αποδυνάμωση της αρχικής διατύπωσης της πρότασης και την αναβολή οποιασδήποτε οριστικής απόφασης για τον Δεκέμβριο.
Ο Βέλγος πρωθυπουργός, υπερασπιζόμενος σθεναρά τη χώρα του, δήλωσε πως: «Δεν είμαστε τα κακά παιδιά, είμαστε τα καλύτερα παιδιά στην πόλη. Όταν μιλάμε για ακινητοποιημένα περιουσιακά στοιχεία, είμαστε οι καλύτεροι, οι κορυφαίοι». Η δήλωση αυτή αντικατόπτριζε την πεποίθησή του ότι το Βέλγιο ενεργεί με υπευθυνότητα και σύνεση σε ένα περίπλοκο διεθνές ζήτημα.
Εκτός από το ζήτημα των ρωσικών κεφαλαίων, η σύνοδος άγγιξε επίσης κρίσιμα θέματα όπως οι κλιματικοί στόχοι, η κρίση στέγασης και η ενίσχυση της αμυντικής πολιτικής της ΕΕ. Ωστόσο, η παρέμβαση του Ντε Βέβερ στο θέμα των παγωμένων περιουσιακών στοιχείων ήταν αυτή που μονοπώλησε το ενδιαφέρον και καθόρισε εν πολλοίς την έκβαση των διαπραγματεύσεων, αναδεικνύοντας τη διαρκή πολυπλοκότητα της διαδικασίας λήψης αποφάσεων εντός της Ένωσης.
Προοπτικές και επόμενα βήματα
Σύμφωνα με τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου που συμφωνήθηκαν αργά το βράδυ της Πέμπτης, η εκτελεστική αρχή της Ένωσης θα αναλάβει πλέον την προετοιμασία μιας σειράς εναλλακτικών επιλογών, με στόχο να ικανοποιηθούν οι αντιρρήσεις των κρατών μελών, πριν από την επόμενη σύνοδο κορυφής στις 19 Δεκεμβρίου.
Αυτή η εξέλιξη υπογραμμίζει την ανάγκη για βαθύτερη διαβούλευση και την εξεύρεση κοινά αποδεκτών λύσεων, ειδικά όταν διακυβεύονται τόσο σημαντικά νομικά και οικονομικά συμφέροντα.
Ο Ντε Βέβερ εξέπνευσε την ενόχλησή του για την «ταμπέλα» της «απρόθυμης χώρας» που αποδίδεται στο Βέλγιο. Η δήλωσή του αντανακλά την άποψη ότι η βελγική στάση δεν πηγάζει από απροθυμία, αλλά από την ανάγκη για εξασφάλιση νομικής προστασίας και δίκαιου επιμερισμού των πιθανών κινδύνων.
Το Βέλγιο, ως ένας από τους βασικούς οικονομικούς πυλώνες της Ευρώπης, επιδιώκει να διασφαλίσει ότι οποιαδήποτε απόφαση λαμβάνεται σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι σταθερή νομικά και δεν εκθέτει αδικαιολόγητα τα κράτη μέλη του.
